Dagblaðið - 02.10.1981, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 1981.
■....... f—
11
\
Baldur Hjaltason
skrifar frá Japan
Japan en karlar. Af 1072 sem komnir
eru yfir 100 ára aldur eru 970 konur.
helztu dagblaðanna hér í Japan. Er
það vegna þess að á undanförnum
árum hafa Japanir og íslendingar
skipzt á þeim heiðri að verða lang-
lífastir allra þjóða. Þegar tölurnar
voru birtar fyrir sl. ár þá kom i ljós
að japanskir karlmenn urðu að
eftirláta þeim íslenzku fyrsta sætið
eftir að hafa komizt á toppinn 1979.
Lækkaði spá meðalævi japönsku
karlmannanna 1980 úr 73.46 árum
niður i 73.32 ár. Var lækkunin talin
stafa af óvanalegum köldum vetri.
Sambærilegar tölur fyrir kvenfólkið
voru 78.83 ár fyrir 1980 og 73.77 fyrir
1979. Samkvæmt þessu þá geta
íslendingar aftur vænzt þess að
verða langlífastir allra þjóða. Þess
ber þó að geta að tölurnar sem
japönsku blöðin birtu fyrir
íslendinga, þ.e. karlmenn 73.4 ár og
kvenfólk 79.3 ár, voru ekki nýjar,
heldur frá 1977-1978.

Frelsi til að vera leigj
andi fyrirfinnst ekki
Húsnæðismál hafa töluvert verið
til umræðu að undanförnu og það
ekki að ósekju. Vandi leigjenda hefur
sérstaklega verið í sviðsljósinu og
hefur margt misfróðlegt heyrst. Oft
er svo að skilja að leigjendur séu sér-
stakur, og þá fremur afbrigðilegur
hópur manna; einn þessara hópa með
sérþarfirnar.
Þessi sjónarmið komu skýrt fram í
sjónvarpsþætti á dögunum þar sem
Sigurjón Pétursson og Markús Örn
Antonsson mættu meðal annarra til
að ræða húsnæðisvandann og úr-
bætur. Reyndar fór minnst fyrir hug-
myndum um úrbætur í þættinum og
bar hann augljóslega með sér að senn
styttist í borgarstjórnarkosningar.
Af Sigurjóni mátti helst skilja að
leigjendur væru rónar og fyllibyttur,
en Markús var ögn dannaðri í málfari
og taldi leigjendur--aðeins örlítinn
minnihluta sem þyrfti að njóta opin-
berrar aðstoðar, þar til
viðkomandi gætu keypt sér íbúð í
verkamannabústað. (Merkilegt, hann
gerði ekki ráð fyrir öðrum
möguleikum!)
Sigurjón og Markús Örn voru
sammála um það, að meginstefnan
ætti að vera sú, að hver og einn búi i
eigin húsnæði. Þar greinir ekkert á
milli Alþýðubandalagsins og Sjálf-
stæðisflokksins. Hið eina eðlilega á-
stand skal vera það að hver búi undir
eigin þaki, hvort sem líkar betur eða
verr.
Ekki tíska
heldur nauð
Markús Örn gat þess að neyðar-
kall hefði borist frá Félagsmála-
Vi
stofnun Reykjavíkur og krafist væri
aukins leiguhúsnæðis. Þessa kröfu
taldi Markús lýsa vonleysi. Sigurjón
sló á svipaða strengi er hann sagði að
ekki væri tíska að búa í
leiguhúsnæði, heldur nauð. Mér er
spurn, hvernig gæti það verið tíska
að búa í húsnæði, sem illmögulegt er
að fá? Hinsvegar tel ég nokkuð víst,
að húsbyggingar margar hverjar og
húsakaup einstaklinga séu mun
mengaðri vonleysi heldur en krafan
um stóraukið opinbert leiguhúsnæði.
Það eru ótrúlega margir sem gefist
hafa upp á leigumarkaðnum og loks
drukknað á einn eða annan hátt í
húsgrunninum, hjá bankastjórunum
eða einhversstaðar í byggingar-
baslinu.
Markús taldi það meðfætt lögmál
að allir vildu byggja, eignast sitt eins
og það heitir víst. Málið snýst bar
ekkert um vilja eða valfrelsi. Fjár-
málastefna stjórnvalda hefur hrakið
marga útí byggingar og húsakaup án
þess spurt væri um vilja eða
viljaleysi. Ríkisstjórnir og borgar-
stjórnir hafa ekki haft það á
stefnuskrám sínum að leiguhúsnæði
væri eðlilegur og sjálfsagður
valkostur. Margrómað frelsi hefur
aldrei náð það langt.
Stefna íhaldsins i húsnæðis-
málum hefur alla tið verið sú að þar
skyldi séreignarrétturinn ráða, utan
örlítils hóps er borgin þyrfti að ala
önn fyrr. Inntakið hefur verið að um
væri að ræða ölmusu hins velstæða
góðgerðarmanns í Alberts
Guðmundssonar-stilnum, sem efni
hefur á að gefa ölmusu.
Alþýðubandalagið hefur raunar
svipaða stefnu, þótt verkamanna-
bústaðir vegi þyngra í málflutningi,
Kjallarinn
Birna Þórðardóttir
en þeir eru allir innan séreignarkerfis-
ins.
En er það svo, að leigjendur séu
einhverjir þurfalingar? Ragnar Aðal-
steinsson hrl. benti á það í viðtali við
Þjóðviljanna 8. sept. sl., að árum
saman hafa leigjendur fjármagnað
íbúðarkaup að stórum hluta. Bæði
með fyrirframgreiðslum, sem gengið
hafa uppí kaupverð á húsnæði
íbúðareiganda, og ekki siður með
greiðslum í sameiginlega sjóði sem
íbúðarkaupendur hafa haft aðgang
að en leigjendur ekki. Leigjendur eru
því raunar sá hópur manna er enga
opinbera fyrirgreiðslu hefur hlotið í
húsnæðismálum.
„Leiguhjallar"
í grein í Þjóðviljanum 5.-6. sept.
sl. segir Ólafur Jónsson, að á síðustu
árum hafi Alþýðubandalagið mótað
stefnuna i húsnæðismálum bæði í
Reykjavikurborg og ríkisstjórn. Á
þessum tíma, segir Ólafur, hefur af-
sannast sá áróður Morgunblaðsins
,,að Alþyönbandalagið vilji setja alla
i ..It••■".!Iii 'la”.” Rétt er það. Á
valdatíma sínum hefur Alþýðu-
bandalagið sýnt það I verki, að flokk-
urinn er ekki hlynntur opinberu
leiguhúsnæði. Orðfar Ólafs Jónsson-
ar um leiguhúsnæði segir síðan sina
sögu.
í sjónvarpsþættinum á dögunum
benti Markús Örn réttilega á, að þær
ríflega 800 leiguíbúðir sem Reykja-
víkurborg á, hefðu verið reistar eða
keyptar á valdatíma íhaldsins. Hann
gleymdi bara að geta þess, að það tók
ihaldið 50 ár að koma upp þessum
855 íbúðum.
Sigurjón gat þess hinsvegar að nú
hefði verið úthlutað lóðum undir 43
leiguíbúðir og fyrirhugað væri að
kaupa tuttugu. Það er allnokl^ur
ákvörðun eftir þriggja og hálfs árs
setu í valdastólum Reykjavíkurborg-
ar.
í viðtali við Þjóðviljann 11. sept.
sl. segir Sveinn Ragnarsson, félags-
málastjóri Reykjavíkurborgar, að af
855 leiguibúðum borgarinnar séu 271
eingöngu ætlaðar öldruðum. Þá eru
eftir 584 fyrir „almennan” markað.
89 íbúðir eru ætlaðar til
skammtíma notkunar, þar af er
ætlunin að rýma 44 svo fljótt sem
auðið er og 15 til viðbótar innan 5
ára, þar sem þær teljist vart
íbúðarhæfar.
Þar eru þá komnar íbúðirnar 60
sem Sigurjón Pétursson stærir sig af
að muni koma til viðbótar á leigu-
markaðinn. Úrræðin og lausnirnar
eru sömu gömlu íhaldslausnirnar, út-
fyrir þær sér núverandi meirihluti
ekki. Það er aðeins boðið uppá
pínulitið meira eða minna af sömu
súpunni.
Þeir sem vilja aðra súpu i annarri
skál; þeir sem vilja gera leigjendur;
vilja hafa afnot af húsnæði og greiða
fyrir — án þess að þurfa að tengjast
steinsteypunni tilfinninga- eða eigna-
böndum; þeir ættu ekki að láta sig
vanta á samkomu Leigjenda-
samtakanna í Háskólabiói á laugar-
daginn.
Krafa okkar um leiguhúsnæði
fyrir alla er vilja verður ekki tekin
alvarlega nema við berum hana fram
af fullum þrótti og berjumst fyrir
framgangi hennar— sjálf.
Birna Þörðardóttir
„Það eru ótrúlega margir sem gefíst hafa
upp á leigumarkaðinum og loks drukkn-
að á einn eða annan hátt í húsgrunninum, hjá
bankastjórunum eða einhversstaðar í
byggingarbaslinu.”
tekjur, auk þess sem margir vilja
ekki kaupa íbúðir með þeim kvöðum
sem þar fylgja, svo sem um endur-
sölu, veðsetningar og leigu.
Þriðji kosturinn er að byggja á
vegum byggingasamvinnufélaga. Slík
félög hafa starfað á höfuðborgar-
svæðinu í áratugi og gera enn, og
virðist sem vinsældir þeirra fari
sífellt vaxandi.
Bygginga-
samvinnufólög
En hvað er bygginga-
samvinnufélag, get ég gerst félagi, og
hvað fæ ég út úr því? Þetta eru
spurningar sem fólk spyr um þessi
félög.
Byggingasamvinnufélag er frjáls
félagsskapur sem hefur það að
höfuðmarkmiði að byggja vandaðar
og sem ódýrastar íbúðir fyrir félags-
menn sína. Þeir einstaklingar
sem þess óska geta gerst félagar, enda
samþykki þeir að hlíta lögum
félagsins og ákvörðunum stjórnar,
sem kosin er á aðalfundi ár hvert.
Þegar byggingasamvinnufélag fær
Fjölbýlishús Byggingasamvinnufélags Kópavogs við Engihjalla.
Ljósm. Ágúst Þorgeirsson.
„Samkvæmt núgildandi lögum um
byggingasamvinnufélög gilda þær einu
kvaðir á íbúðum byggðum á vegum bygginga-
samvinnufélaga að ekki má selja þær á
frjálsum markaði fyrr en fimm árum eftir að
framkvæmdir hefjast.”
úthlutað lóð undir byggingu, geta
félagsmenn sótt um að fá að byggja
og í flestum þessara félaga gildir sú
regla að eldri félagsmenn ganga fyrir
um úthlutanir.
Öll byggingasamvinnufélög
byggja á kostnaðarverði fyrir félags-
menn sína. Ef gengið er út frá því að
söluverð íbúða sé hærra en bygging-
arkostnaður þeirra, eins og opinberar
tölur gefa tilefni til að ætla, þá eru
íbúðir byggðar á vegum bygginga-
samvinnufélaga ódýrari en samsvar-
andi íbúðir á almenna markaðnum.
Það fer svo eftir árangri einstakra
byggingasamvinnufélaga hversu
miklu ódýrari þær verða.
Annað atriði sem miklu skiptir er .
að greiðslubyrði byggjenda er miklu
lægri i upphafi en á frjálsa
markaðnum, enda greiða byggjendur
upp íbúðir sínar á þeim tíma sem
verið er að byggja þær, eða á tveimur
til þremur árum.
Þegar byggingaflokkur er
stofnaður greiða byggjendur
svokallað stofnframlag. Sú greiðsla
er nú í dag hjá flestum þessara félaga
á bilinu 70—120 þúsund. Síðan taka
við mánaðargreiðslur sem eru um
það bil 10% af stofnframlaginu
fyrstu mánuðina, en síðan hækka
þær í takti við aðrar verðhækkanir út
byggingatímann, þar til ibúðin hefur
verið að fullu greidd. Til er það að
félagsmenn greiði inn á sérstaka
reikninga í banka áður en til út-
hlutunar kemur, og nota þá það sem
þeir hafa safnað til greiðslu á stofn-
framlagi sínu.
Samkvæmt núgildandi lögum um
byggingasamvinnufélög gilda þær
einu kvaðir á íbúðum byggðum á
vegum byggingasamvinnufélaga, að
ekki má selja þær á frjálsum markaði
fyrr en fimm árum eftir að fram-
kvæmdir hefjast, en að þeim tíma
liðnum eru þessar íbúðir án allra
kvaða af hendi félaganna. Þetta
þýðir í raun að byggjendur verða að
eiga ibúðirnar minnst í tvö til þrjú ár
eftir að þær eru tilbúnar.
Flest þessara félaga skila ibúðu. i i
hendur byggjenda ft '’ún im.
Sameign og lóð eru þá alveg tilbum,
og íbúðirnar sjálfar með innrétting-
um, hreinlætistækjum, málaðar
o.s.frv.
Af reynslu minni sem byggjanda í
einu slíku félagi og sem starfsmaður í
öðru, fullyrði ég að bygging hjá sliku
félagi á sinni fyrstu íbúð er bezti
kostur margra þeirra sem nú eru í
húsnæðisvanda, og síaukinn fjöldi
félagsmanna í þessum félögum
bendir til þess að margir séu mér sam-
mála.
Sigtryggur Jónsson,
framkvæmdastjóri.

7
I