Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 23.11.1945, Side 23

SUNNUDAGUR
199
smáþjóðin færeyska, sem stundum hefur ekki verið
nema 5000 sálir, hafi unnið dásamlegt kraftaverk
með því að varðveita tungu sina jafn vel og raun
ber vitni.. .“.
Eins og kunnugt er, var Aðalsteinn Sigmundsson
mjög kunnugur færeyskum bókmenntum og tungu
og þýddi á íslenzku tvær skáldsögur færeyskra höf-
unda, „Far, veröld, þinn veg“, eftir Jörgen Franz
Jakobsen, og „Feðgar á ferð“, eftir Héðin Brú. *
Færeyskar bókmenntir hafa því ekki farið fram
hjá íslendingum með öllu, enda væri það skömm, og
mætti gegna mikilli furðu, ef svo væri — því að
Færeyingar eiga allgóð skáld. íslenzkir bókaritarar
og bókaútgefendur geta að sjálfsögðu ýmislegt af
þeim lært. Um skáld Færeyinga er hér furðu hljótt.
Ljóð þeirra eru ekki þýdd á okkar mál, — því síður
lesin á frummálinu, nöfn fæstra þeirra eru þekkt
hér, — hvað þá æviatriði þeirra eða verk.
Ekki er kunnugt, að Færeyingar hafi skrifað sögur
eða ljóð fyrr á öldum eins og íslendingar gerðu.
Prestaskóli var í eyjunum allt til siðaskipta og hafa
Færeyingar því óefað kunnað ritlist. En á 14. og 15.
öld, nokkru eftir að íslendingar ski'áðu sögur sínar,
tóku Færeyingar að yrkja langa — og að ýmsu leyti
mjög merkilega — ljóðaflokka út af sögunum, og
hafa þau kvæði geymzt á vörum þjóðarinnar öld
fram af öld, og ekki verið skrifuð, svo vitað sé, fyrr
en í lok 18 aldar og á 19. öld, er Hans Hansen, Joh.
Klemmensen og Vencelaus Hammershaimb prófast-
ur, ásamt fleirum, söfpuðu þeim saman, og að lok-
um voru þau uppskrifuð í 18 binda verk upp á 8000
blaðsíður (Corpus Carminum Færoensium) af Svend
Grundtvig og J. Bloch.
Færeyingar hafa jafnan ort ljóð í stíl við þessi
gömlu kvæði, og þá fyrst og fremst Jens Cristian
Djurhuus.
Helztu erfiðleikarnir við söfnun þessara kvæða
voru þeir, að á eyjunum voiu talaðar mismunandi
mállýzkur og stafsetning fólksins (ef hún var þá
nokkur) var harla ósamræmd. Vencelaus Hammers-
haimb tók sér því fyrir hendur að gefa út færeyska
málfræði, heilsteypta, eftir því sem kostur var á, og
var hún prentuð árið 1854. í ritun er færeyskan, sem
kunnugt er, mjög lík íslenzku, en í framburði líkist
hún einna helzt ýmsum vest-norskum mállýskum,
sömuleiðis hvað orðaforða snertir. Þegar Hammer-
haimb tók saman málfræði sína, leitaðist hann við
að gera færeyskuna sem líkasta íslenzku og hægt
var, og tók jafnan þau orð, sem voru líkari henni,
fram yfir bau, sem fremur líktust öðrum málum.
Fyrir þetta var hann ekki sem bezt þokkaður meðal
þjóðar sinnar fyrst og fremst vegna þess, að ómál-
fróður almenningur kunni ekki glögg skil á þeim
í’eglum, sem fyrir réttritun hans lágu, en viðleitni
hans í þessa átt varð þó til þess, að Færeyingar geta
nú þetur notið íslenzkra fornsagna en nokkru sinni
fyrr. Aftur á móti er nútíma-íslenzkan erfiðari til
lesturs fyrir þá, sökum aukins orðafcrða 1 máíi okk-
ar.
Eg hef hér fyrir framan mig nýgerða færeyska
þýðingu á „Gullna hlið nu“ eftir Davíð Stefánsson.
— Er hún gérð af færeyska skáldinu Hansi Dals-
garð, scm var send fulltrúi Færeyja hér, og er nú
nýfarinn af landi burt. Til þess að lesendur geti Séð
hvci-su lítill munur er á íslenzku og færeysku nú
til dags, ætla é« oð taka hér upp smákafla úr 4. þætti
„Gullna hliðsins".
Á íslenzku er hann þannig:
Páll: Meðal heiðingía dvaldi ég á iörðinni. Eg íór land
úr landi, til að frelsa þá, sem byggia ódyggðunum heima-
jörðina, serri er hiartað, og boðaði trúlausum trú. Marga
dró ég upp úr leirveltu og endemum syndarinnar og gerði
þá að ypparlegustu skepnum guðs. En hver voru launin?
Vegna hinna syndugu iarðarmaðka varð ég að þola forakt
og pínslir, og loks var ég hálshöggvinn með hinn róm-
vérsku öxi. — — Þó að margir léðu orðum mínum eyra,
hafa þó fleiri hafnað minum boðskap og hulið sig veik-
leika myrkursins í stað þess að íklæðast lióssins her-
tygum.
Jón: Ef klerkarnir töluðu eins hressilega og þú, þá kafn-
aði ekki öll trú í kirkiuhósta. Það þori ég að hengia mig
upp á. Þú ert bráðmælskur.
Á færeysku myndi þessi kafli vera þannig:
Paulus: Millum heiðningar ferðaðist eg á jörðini. Eg
fór land úr landi, til at frelsa teir, sum dyi'kaðu ódygð-
unum víngarðin, sum cr hjartað, og boðaði trúleysum trúgv.
Nógvar dróg e" upp úr dusmi og trældómi syndanna og
gjördi teir til yppar'.igar skapningar Guðs. Mcn hvat var
lönin? Vegna hina syndugu iarðarorma varð eg noyddur
at tola varvirðing og pinslur, fyrin síðan til endan, at verða
hálshögdur við hini rómversku öxi.----Tó at mangir opn-
aðu oyru síni fyri orðum mínum, hava tó fleiri havna mín
boðskap og fialt ccg í veikleika myrkursins istaðin fyri at
íklæðast ljósinS herklæði.
Jón: Hövdu allir prestar talað so resliga sum tú, so
hevði ikke öll trúgv kövdnað í kirkiuhosta. Tað tori eg at
heingja meg uppá. Tú er óförur at tala.