Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1975, Side 108

108
LYSING VESTMANNAEYJA FRÁ 170 4-1705
af ráni Jóns Gentelmanns árið 1614 í Vestmannaeyjum hafa horfið úr Árnasafni.
Sennilega hafa þau þó brunnið árið 1728. Þá brann bókasafn Árna og hluti af hand-
ritum hans.
I bréfi til séra Jóns Halldórssonar prófasts í Hítardal, dags. 18. 6. - 10. 7. 1729, seg-
ir Árni (AM: Private breveksling. Kbh. 1920, 187. bls.):
„Jeg havde og varias variorum Relationes om Algierernes Rpverie paa Westmannpe,
ligesom jeg og selv der paa 0en havde optegnet meget didhprende: Alt dette er for-
loren, saa jeg nu ikke eier eet Blad af disse Annalibus recentioribus, eller hine. . . .
. . . Omtrent 40 Aar har jeg brugt til at samle paa disse Sager.“. . .
Árni minnist að vísu ekki á það, að Vestmannaeyjalýsing séra Gissurar hafi brunn-
ið árið 1728, en telja má víst, að þá hafi Frásögnin um rán Jóns Gentelmanns glatazt,
og miklar líkur eru til, að lýsingin hafi þá einnig farið forgörðum.
2. Lbs. 123 4to. Litil Tilvísan um Vestmannaeya Hattalag og Bygging. (Auctor Síra
Gissur Pétursson).
Með hendi Guðmundar Isfold.
Skr. 1760-1800.
Handritið er skrifað af Guðmundi Helgasyni ísfold stúdent, að því er dr. Páll Egg-
ert Olason segir í handritaskrá. Hann innritaðist í Kaupmannahafnarháskóla árið
1755, 23 ára að aldri (d. 1782). Hann skrifaði margt fyrir Suhm, danskan fræðimann,
og var í þjónustu Skúla Magnússonar landfógeta. Skúli var nær því að staðaldri á vetr-
um í Kaupmannahöfn á áratugunum milli 1750-1770 og lengur. Vitað er, að Guð-
mundur var í þjónustu Skúla 1769 samkvæmt frásögn séra Jóns Steingrímssonar. Ann-
að efni gagna í Lbs. 123 4-to bendir til þess, að það sé komið frá Skúla. Hann safnaði
miklum gögnum til hagsögu íslands og íslandslýsingar.
Leiða mætti getum að því, að Skúli hafi látið Guðmund skrifa lýsingu Vestmanna-
eyja eftir UB. 1528 4to, sem þá hafi enn verið í Árnasafni. Ber lítið á milli nema rit-
hátt og villur á stöku stað, eins og t. d. norðanverðu fyrir neðanverðu, þar sem séra
Gissur lýsir undirstöðum Helgafells. En Guðmundur hefur ekki treyst sér til að draga
upp myndirnar.
3. Ny kgl. saml. 1677 4to.
Undervisan um Vestmannaeya Hattalag og Bygging.
Skr. af séra Sæmundi Magnússyni Hólm 1776.
Þetta handrit mun séra Sæmundur annaðhvort hafa skrifað eftir frumritinu eða af-
riti Styrs, sakir þess að hann hefur sömu sex myndirnar, sem eru í afriti Styrs, aðeins
nokkuð breyttar, en þó ekki meira en svo, að augljóst er, hver fyrirmyndin hefur ver-
ið. Teikningin er listamannslegri hjá séra Sæmundi, en á uppdrættinum af Heimaey
eru skekkjurnar hinar sömu og á frummyndinni. Ornefnaskráin sýnir, að Sæmundur
hefur verið vel kunnugur í Vestmannaeyjum. Á frumgerðinni eru á skrá yfir örnefni,
fyrir utan bæi og hús, 22 örnefni, sem færð eru á uppdráttinn með tölustöfum. Á sam-