Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1975, Page 125

HORFUR í AMERÍSKUM BÓKASAFNAMÁLUM
125
finnist samt einhverjir, sem líta aldrei í bók, - og bókaverðir hafa ætíð ekki einungis
látið sér annt um þá, sem ólæsir eru, heldur öllu fremur um hina, sem kunna að lesa,
en notfæra sér það ekki.
Hinni nýju tækni er beitt og sömu leiðir farnar, hvort heldur tilgangur bókasafna-
þjónustunnar er að greiða fyrir rannsóknum fræðimanna eða þjóna þeim, sem á
engan hátt eru tamdir við spekiíþróttir.
Almenningssöfn, söfn einstakra ríkja og svæða hafa á sama hátt og háskóla- og rann-
sóknarbókasöfnin komið upp kerfi á samvinnugrundvelli í því skyni að geta veitt hvert
sínum viðskiptavinum enn fullkomnari þjónustu.
Miðskráning og samvinna um bókakaup, ennfremur sameiginleg upplýsingaþjón-
usta, allt tíðkast þetta í almenningssöfnum engu síður en í háskólasöfnunum; tölvu-
kerfi eru notuð til að geta komið við enn betri þjónustu; hinni nýju fjölmiðlunar-
tækni er raunar enn meira beitt í almenningssöfnum en söfnum háskólanna. Verið er
að leggja net, sem kalla mætti „fjölþráðanet“, er tengir ekki aðeins almenningssöfn
hvert öðru og rannsóknarbókasöfn innbyrðis, heldur hvers konar söfn á tilteknu svæði
eða umdæmi, svo að notendur hvar sem er innan vissra endimarka hafi jafnan aðgang
að þeim fjársjóði heimilda, sem varðveittur er í samanlögðum söfnunum. Gagnkvæm
not og réttur til að fá að láni verða enn algengari; samvinnu milli safna bæði um
aðgerð og þjónustu hefur þegar í mörgum tilvikum verið komið á. Þjónusta við alla
þegna samfélagsins er þegar farið að verða annað en orðin tóm, því að nú er leitað
sameiginlegrar lausnar á mörgum þeim viðfangsefnum, sem drepið hefur verið á í
erindi þessu.
Ykkur er auðvitað ljóst, að margt af því, sem hér hefur verið lýst, er í fjölda safna
engan veginn orðið að veruleika eða einu sinni farið að hugsa fyrir því. Á hinn bóg-
inn er margt af þessu miklu minna en það, sem fáein söfn eru þó þegar farin að gera.
í stóru landi sem Bandaríkjunum eru þjónusta, fjárstuðningur, undirtektir og jafnvel
framtíðarhugsjónir afar mismunandi, og er það ein af ástæðunum til þess, að áhugi
er vaknaður á eins konar landsáætlun - t. a. m. Landsnefnd í bókasafna- og upplýsinga-
málum, er stuðlað gæti að því að jafna að nokkru þennan mismun. Eg er vís til að
gera fullmikið úr þeirri einingu, sem ríkir um þessi markmið, og úr fúsleika manna
til að fórna nokkrum stundarhagsmunum til þess að ná fjarlægara langtímamarki.
Þetta eru sem sé mínar kenjar: sú gróna sannfæring, að við séum í fyrsta lagi bóka-
verðir, en í öðru lagi bókaverðir í háskólabókasöfnum, almenningsbókasöfnum, skrán-
ingar- eða upplýsingalið. Og í hvert sinn, sem örlar á dálítið hughreystandi breytingu
í átt til virkilegrar staðfestingar á þeirri sannfæringu, hneigist ég til að gefa henni
sérstakan gaum. Þótt nauðsynlegur varnagli sé sleginn með þessari áráttu minni, trúi
ég því, að við þokumst enn nær þessu merki, og mér finnst það vera uppörvandi.
Á sama hátt og Charles Dickens lýsti fyrrum öðru byltingarskeiði, þá eru þetta beztu
tímar og hinir verstu - það er vor vonarinnar og vetur örvæntingarinnar Eftir
viðhorfi hvers og eins getur hann virt hlutina fyrir sér skelfingu lostinn eða bent á þá
með stolti. Ég hef kosið að vera hlutlaus - að skýra frá málavöxtum fremur en taka