Frjáls verslun - 01.12.1941, Blaðsíða 10

keisarinn sjálfur er yfirmaður hers og flota.
Hinir æðstu herráðsforingjar hers og flota hafa
þennan sama rétt. Hermennirnir sverja ekki
stjórninni eiða heldur keisaranum. Einnig er
hermálaráðherrann ætíð jafnframt foringi í
herdeild — og það er líka einsdæmi. Vald hans
er óskaplegt og hann getur brugðið fæti fyrir
allt, sem borgaralegir ráðherrar gera, því hann
hefir beint samband við keisarann. Enginn
stjórnmálamaður getur myndað stjórn nema
hafa hermálaráðherra og herinn getur steypt
hvaða stjórn sem er með því að „draga ráðherr-
ann út úr stjórninni" og koma í veg fyrir að
nokkur fáist til að taka við því embætti, nema
allt sé gert að þeirra vild.
Það styrkir aðstöðu hers og flota Japana, að
þeir hafa aldrei enn tapað í styrjöld. Þeir eru
því hafnir yfir alla gagnrýni. Herinn telur sig
eiga þá háleitu köllun — guðdómlega keisara-
lega köllun, að leggja undir sig Austur-Asíu.
★
Japanski flotinn er nokkuð annars eðlis en
herinn. Herinn verður yfirleitt að teljast rót-
tækur, en flotinn er íhaldssamur. Flestir for-
ingjar hersins eru sveitamenn að ætt, en flota-
foringjarnir eru flestir synir mikilla kaupsýslu-
manna og hástéttarmanna. Mikil keppni er milli
hers og flota.
Það eru fleiri ástæður til að herinn og flotinn
eru svo ólíkir. í fyrsta lagi komast ekki yngri
menn en 17 ára á flotaskólann, en herskólarnir
taka við 13 ára gömlum piltum. Þetta leiðir af
sér að fjölskyldur, er senda syni sína á flota-
skólann, verða að vera nægilega efnaðar til að
geta kostað þá á einkaskóla í 4 ár. Herinn er
árásarvopn, en flotinn fremur til varnar. Flot-
inn er orðinn til fyrir hagsmuni siglinganna og
bak við hann hafa staðið stórfyrirtæki eins og
Mitsubishi, sem átti ótrúlega miklar eignir í
skipum og öðrum útgerðartækjum. Þetta hefir
það í för með sér, að flotinn er íhaldssamur og
auðvaldssinnaður andstætt hernum, sem á ræt-
ur sínar meðal bændalýðs og er andvígur auð-
valdsskipulaginu.
Síðan 1935 hafa Japanir byggt skip handa
flotanum af hinu mesta kappi til þess að ná
Englandi og Bandaríkjunum. Snemma á árinu
1939 var talið að Japanir væru að byggja fjög-
ur 40 þús. smálesta orustuskip, með 16 þuml.
byssum og ef til vill skæðustu vígskip í heimi.
Japanir hafa viljað koma sér upp flota á Kyrra-
hafi, er væri jafnsterkur hverjum öðrum flota,
sem þar er. Þegar það var kunnugt, að Japanir
héldu ekki settar reglur um stærð skipa notuðu
England og U. S. A. tækifærið til að auka stærð
skipa sinna upp í 45 þús. smál.
Það er gott dæmi um framkomu Japana í
flotamálunum, hvernig þeir „hleyptu upp“ flota-
málaráðstefnunni í London 1935. Þá hafði um
skeið verið svo ákveðið að hlutfallið milli Eng-
lands og U. S. A. annars vegar og Japana hins
vegar á Kyrrahafi skyldi vera 3:5. Japanir
heimtuðu jafnrétti. Að vísu notuðu þeir ekki
það orð, heldur töluðu ætíð um „sameiginlegt
hámark“. Þessu neituðu Englendingar og
Bandaríkjamenn, því þá hefðu allar takmark-
anir orðið þýðingarlausar. Englendingar stungu
upp á að allir aðiljar létu hver öðrum í té upp-
lýsingar um smíði sína, en þá sögðu Japanir:
Við getum ætíð vitað nokkurnveginn hvað þið
smíðið og Bandaríkjamenn. Hvorugur ykkar
þarf að komast að því með nokkurri nákvæmni
hvað við byggjum. Ef þið viljið að við látum
ykkur vita um stærð okkar flota, þá verðið þið
að borga fyrir það með því að samþykkja „sam-
eiginlegt hámark“. Þar með lauk ráðstefnunni
til lítils heiðurs fyrir alla, sem þar voru.
★
Samkvæmt nýjustu upplýsingum (1941) er
talið að stærð flota Japana og U. S. A. sé sem
hér segir:
Orustuskip U. S. A. Japan 13
Flugvélaskip . . 7 9
Þung beitiskip .... . . 18 12
Létt beitiskip 23
Tundurspillar .. . . . . 181 106
Tundurbátar 12
Strandvarnaskip (gömul) 5
Kafbátar 64
Þess má geta, að þessar tölur eru ekki taldar
fyllilega áreiðanlegar, einkum hvað Japan við-
víkur, vegna leyndar þeirrar, sem þeir hafa við-
haft um skipabyggingar. Má vel vera að floti
þeirra sé allmiklu öflugri en hér er talið, eink-
um hvað viðvíkur hinum stærri skipum.
Hvorki floti U. S. A. né Japana hefir mikla
reynslu í hernaði. Japanir unnu léttan sigur á
Rússum 1905, en í heimsstyrjöldinni 1914—18
komu þeir ekkert að kalla við sögu í sjóhernaði.
Bandaríkjamenn hafa nær enga reynslu í sjó-
hernaði.
10
PRJÁLS VERZLUN