Frjáls verslun - 01.12.1941, Blaðsíða 29

andlit Bandaríkjanna. „Við erum ekki framar leikfang
erlendra ríkja“, sagði Arias.
Bandaríkin geta auðvitað alltaf haft afarmikil áhrif
í Panama. Það er Bandaríkjaherinn, sem er hinn raun-
verulegi húsbóndi þar. Þetta litla land, sem hefir álíka
marga íbúa og borgin Minneapolis, lifir næstum ein-
vörðungu á þeim 50 millj. dollara, sem eru laun her-
manna og annara, sem búa á hinu 16 km. breiða skurð-
svæði. Með því einu að banna Bandaríkjamönnum að
vera í Panama, gætum við svelt Panama á einum mán-
uði. En við hikum við að stíga slíkt skref, enda er óvíst
að þess gerist þörf. Síðustu mánuðina hefir dr. Arias
lækkað seglin talsvert og hann féllst loks á að leyfa
að komið yrði upp flugstöðvum, þegar lofað var „full-
um bótum“ og að þeim yrði skilað aftur að stríðinu
loknu.
Varnir Panama-skurðsins eru fernskonar: Á sjó, í
lofti, á stjórnmálasviðinu — halda vináttu nærliggjandi
landa — og gegn skemmdarverkum. Það er óþarfi að
gera ráð fyrir árás fótgönguliðs. Frumskógarnir eru
ófærir.
Grundvallarreglan um varnir skurðsins er að halda
svo góðan vörð um leiðir að honum, að ekkert fjand-
samlegt skip eða flugvél komizt í námunda við hann.
Sérstök flotadeild hefir það hlutverk að hafa gætur á
öllum skipum í allt að 900 mílna fjarlægð frá skurðin-
um. Landherinn ber ábyrgð á öllu, sem fram fer ekki
fjær en 30 mílur.
Flotinn heldur aðallega uppi eftii'liti sínu með flug-
vélum. Það er þó ekki nóg að fljúga frá Panama og
heim aftur. Það er þörf á flugstöðvum í öllum áttum
og allfjarri skurðinum.
Atlantshafsmegin er enginn skortur bækistöðva, síðan
skipt var á þeim og tundurspillunum við Breta. Kyrra-
hafsmegin mundi bezta bækistöðin í norðurátt vera á
Tehvantepec-eiðinu mexíkanska og sú næst bezta við
Fonseca-flóa í Nicaragua, en þar er undirbúningsstarf-
ið þegar hafið. f suðurátt hefir flotinn girnd á Galapa-
gos-eyjunum, sem eru eign Ecuador, og er verið að
semja um þær.
En hvað mundi gerast, ef fjandmennirnir kæmust
fram hjá eða brytist í gegnum varnir flotans? Eg varði
heilum degi til að kynna mér, hvernig herinn hefir
komið sér fyrir. Þarna eru sum geigvænlegustu strand-
virki í heimi. Ég sá þessar gínandi byssur — sumar 16
þumlunga og aðar 14 þumlunga — faldar meðfram út-
jöðrum frumskógarins. Ég sá liðþjálfa einn hækka
hlaup eins af þessum ferlíkjum með svo lítilli fyrir-
höfn, að það var eins og það væri fislétt. Það kostar
1200 dollara að hleypa af fallbyssu, svo að það er ekki
gert oft.
Við ruddumst í gegnum ógreiðfært þykknið og fund-
um dulmálaðar loftvarnabyssur í dreifðum rjóðrum.
Það tók langan tíma fyrir óvana að átta sig á því, að
byssurnar væru þarna, því að þær voru málaðar dökk-
grænar, svo að það var næsta ógerlegt að greina þær
frá umhverfinu.
Annarsstaðar urðu fyrir manni hermannaþyrpingar,
sem stjórnuðu leitarljósum. Við sjáum hvernig geislum
— sum ljósin hafa 800.000.000 txerta styrkleika —
finnur flugvél yfir höfðum okkar og við sjáum fimi
FRJÁLS VERZLUN
sprengjuflugmannanna í að hæfa markið, sem þeir hafa
sett sér. Það er haldinn vörður allan sólarhringinn.
Herinn hefii' komið sér fyrir á hundruðum staða á
skurðsvæðinu og það hefir verið óhemjuverk að undir-
búa alla þá staði. Þar sem flugvellirnir eru, voru fyrir
skemmstu fen og mýrar. Nýjar borgir spi'etta upp á
augabragði í frumskóginum. Vegalagningar eru erfið-
asta viðfangsefnið, en á því er bugazt, hvað sem það
kostar. Landið er mjög hæðótt og vegavinna er í raun-
inni ófær nema þá þrjá rnánuði, sem ekki rignir.
Þótt undarlegt megi virðast liggur enginn vegur sam-
hliða skurðinum þvert yfir eiðið. Það er erfitt að fram-
kværna það, en þar að auki hefir járnbrautarstjórnin
(sem ei' undir yfirstjórn Bandaríkjastjórnar) rétt til
þess að banna allar vegalagningar, sem gæti dregið úr
hinum arðsömu flutningum hennar. Herinn krafðist
þess, að vegur væri lagðui', þar sem það mátti búast
við því, að járnbi'autin yrði ófær vegna loftárása.
Roosevelt forseti skipaði járnbrautarstjórninni að not-
færa sér ekki rétt sinn og er vinna við veginn þegar
hafin. Ennþá eru rúmir 35 km. eftir, en þeim verður að
öllum líkindum lokið á þessu ári.
Hver hei-stöð hefir samband við allar aðrar. Liðs-
foringjarnir og menn þeirra lifa heilbrigðu lífi, fá mik-
inn og' hollan mat, vinna ei'fiða vinnu og gera sér mai'gt
til skemmtunar, þegar vinnu er lokið. Þeir hafa ná-
kvæmar gætur á heilsu sinni. Olíu er helt á hvern vatns-
poll og rætur runnanna standa í ílátum, sem eru full af
skordýraeitri. Köldusótt hefir raunverulega verið upp-
rætt.
Það ríður ó því, að nánar gætur séu hafði á skemmd-
arverkamönnum. Það rná gera róð fyrir því að japanskt
skip verði spi'engt i loft upp í einhverjum stiganum, eða
„hlutlaust" skip rekist á bakka einhversstaðar í skurð-
inum. Það er hætta á að skemmdai'vei'kamenn eyðileggi
Gatun-stífluna, en þó myndi hluti af skurðinum þoi'na.
Þessu öllu er hægt að búast við og þetta þarf að var-
ast. Ekkert skip fær að fara um skurðinn fyrri en eftir
nákvæma skoðun. Liðsforingjar úr flota Bandaríkjanna
taka stjórn þess alveg í sínar hendur. Þeir koma á
beinu símasambandi rnilli stjórnpalls og vélarúms, og
setja varðmenn bæði í stafn og skut, til þess að koma í
veg fyrir, að skipanir verð túlkaðar ranglega. Ef
ástæða er til að gruna skipverja um græzku er net sett
upp meðfram öllu skipinu og yfir það, svo að ekki sé
hægt að varpa sprengju frá því. Ekkert skip fær að
fara eftir skurðinum að næturlagi. Aðeins helmingur
skipastiganna er í notkun. Er verið að gera hinn
sprengjuheldan.
í Panama búa um 200 manns af þýzkum ættum, 760
ítalir og 420 Japanir — og það eru hafðar gætur ó
hverjum einasta þeirra. Við vitum ekki yfir hvei'ju þeir
kunna að búa og því þykir réttara að hafa vaðið fyrir
neðan sig.
Síðastliðið vor var byrjað að smíða þriðju skipa-
stigana, sem hægt er að nota, ef eitthvað verður að hin-
um. Þeir gömlu eru 110 fet á breidd og það hefir tak-
markað breidd herskipa okkar. Hinir nýju verða 140
fet og það mun leyfa okkur að smíða stærri flugvéla-
stöðvarskip og orustuskip. En það mun taka um fimnx
ár að fullgera nýju stigana. Upprunalegi skurðurinn
29