Frjáls verslun - 01.08.1953, Blaðsíða 3

OSCAR CLAUSEN:
FRA FVRSTl' AKATUGUM FRJALSRAR VKKZLUNAR
IX. GREIN
Agent Friðrik Svendsen
kaupmaður á Flateyri
Hann var sonur Jóns sýslumanns Sveinssonar og
Soffíu Erlendsdóttur, er áður hafði átt Þorlák Is-
fjörð sýslumann;1) var hann hálfbróðir Kjartans Is-
fjörð kaupmanns, en talsvert yngri og ólst að mestu upp
með honum og lærði verzlunarfræði. Þeir bræðurnir
voru svo saman í förum og ráku verzlun á ýmsum
fjöiðum Austurlands á skipi sínu, en Kjartan átti þá
Eskifjarðarverzlun, en var búsettur í Kaupmanna-
höfn2). Svo keypti Friðrik verzlunarstaði á Vestfjörð-
um í félagi við Steinbacksfrændur og rak þá verzlun
og þilskipaútgerð á Flateyri við Onundarfjörð með
miklum dugnaði. Þeir félagar áttu þá 3 verzlanir á
Flateyri, Þingeyri og Vatneyri, og sat Friðrik á Flat-
eyri, en þeir Andreas og Daníel Steinback á Þingeyri
og Vatneyri.
Flateyrarverzlun keypti Friðrik af dánarbúi Hin-
richs Henckel, er var þar kaupmaður og var giftur
Charlottu hálfsystur hans, en Henckel dó árið 1817.
Friðrik var gáfaður hæfileikamaður, og í dagfari var
hann kátur og mesta lipurmenni eins og Kjartan bróð-
ir hans. Hann rak um tíma afarmikla verzlun á Flat-
eyri, er á tímabili stóð í miklum blóma. Samhliða
verzlun sinni, rak hann lika þilskipaútveg og átti, þeg-
ar flestar voru, 4 fiskiskútur og hagnaðist vel á þeim.
Á Flateyri lét hann byggja „Skipastöðul“ eða skipa-
smíðastöð og byggði þar 2 jnlskip. Árið 1827 byggði
hann Jsilskipið „Fædrelandet“ og var jiað 9 conn. lest-
ir (samsvarar 18 smálestum) og árið eftir bvggði
hann annað, sem hét „Eiríkur rauði“ og var jafnslórt3).
D Sýslumannaæfi IV. 761.
2) Lhs 1288 4to bls. 391.
3) Sbr. Ármann á Alþingi IV.
Skip þessi byggði hann mest úr rekavið, er hann lét
sækja norður á Strandir. Þilskipaútgerð sína hóf Frið-
rik árið 1821 og keypti jiá jagtskipið „Patrioten“, en
það var gömul skúta og orðin ónýt og var rifin árið
1828. — Friðrik var því einn þeirra fyrstu íslendinga,
sem gerðu út þilskip til fiskveiða á Vestfjörðum, en
fyrstir voru þeir Olafur Thorlacius á Bíldudal og
Guðmundur Schewing í Flatey. Þessi þilskipaútgerð
Vestfjarðarkaupmanna bar sig svo vel og blómgaðist
svo, að árið 1832 voru orðin alls 13 þilskip á Vest-
fjörðum1), en áður höfðu danskir kaupmenn átt þar
nokkur þilskip eins og t.d. Henckel á Flateyri. Stund-
um sendi Friðrik skútur sínar norður á Skagafjörð og
Eyjafjörð með fiskiföng, mest harðan steinbít og
seldi þar fyrir sauðfé, vaðmál og prjónles, sem hann
svo flutti vestur á Flateyri og var þetta báðum til hags-
muna2).
Verkun saltfisks var j)á (1820—30) eins og við
mátti búast, í ýmsu ábótavant og fáir búnir að læra að
verka hann og jiurrka svo, að hann fullnægði kröfum
Spánarmarkaðsins, enda þótt til væru ágætar fiskverk-
unarreglur frá síðustu árum konungsverzlunarinnar.
Kaupmenn á Vestfjörðum höfðu jió flutt verkaðan
fisk til Spánar nokkra undanfarna áratugi og var því
eðlilegt, að þar vaknaði fyrst áhugi fyrir því að gjöra
fiskinn markaðshæfan. — Friðrik Svendsen var það
ljóst, að fiskverkunina þurfti að bæta, og skrifaði hann
]íví grein um fiskverkun í Ármann á Alþingi III. hefti
(1831), sem heitir „Stutt ávísun til að verka klip-
fisk.“ í grein þessari segir hann m.a. frá því, að hann
1) Ármann á Albingi IV.
2) Lbs 1288 4to bls. 391.
FRJÁLS VERZLUN
59