Fregnir - 01.03.2005, Blaðsíða 34

Fregnir. Fréttabréf Upplýsingar - Fé/ags bókasafns- og upplýsingafrœða
„communication to the public“). Þessi rétt-
ur er skilgreindur svo að hann taki til allrar
miðlunar til almennings sem er ekki stadd-
ur á þeim stað þar sem miðlunin fer fram.
Undir þetta fellur m.a. gagnvirk pöntunar-
þjónusta á Netinu. Jafnframt skal höfund-
um tryggður einkaréttur til dreifmgar til al-
mennings á verkum sínum með sölu eða á
annan hátt. Rétthöfum skyldra réttinda
(svo sem listflytjendum, framleiðendum
og útvarpsfyrirtækjum) skal tryggður
einkaréttur til þess að nánar tiltekið efni
þeirra verði gert aðgengilegt almenningi
með þeim hætti að hver og einn geti fengið
aðgang að því á þeim stað og á þeirri
stundu sem hann sjálfur kýs. Samkvæmt
þessu geta t.d. rétthafar hljóðrita og kvik-
mynda heimilað eða bannað miðlun efnis
síns um Netið og sett skilyrði fyrir notkun
þess.
I tilskipuninni er að finna tæmandi upp-
talningu á heimilum undantekningum og
takmörkunum á einkaréttinum til eftir-
gerðar og/eða miðlunar til almennings,
sem og á dreifmgarréttinum. Aðeins eina
þeirra er skylt að taka upp í landslög, en
tuttugu þeirra eru valfrjálsar.
Skylt er að kveða á um fullnægjandi
lögvemd gegn sniðgöngu tæknilegra ráð-
stafana sem ætlað er að vemda verk og
annað efni sem fellur undir höfundarétt og
skyld réttindi, sem og lögvemd gegn því
að rafrænar upplýsingar um réttindaum-
sýslu séu fjarlægðar eða þeim breytt. Unn-
ið er að innleiðingu gerðarinnar í mennta-
málaráðuneytinu.“
Tilskipunin er Qómm köflum og það er
einkum II. kafli, 5. gr, sem snertir bóka-
söfnin. Til fróðleiks er hann birtur hér:
5. gr.
Undanþágur og takmarkanir
1. Tímabundnar aðgerðir til eftirgerðar,
sem um getur í 2. gr., sem em til skamms
tíma eða tilfallandi og em órjúfanlegur og
mikilvægur liður í tækniferli í þeim til-
gangi einum að gera mögulega:
a) sendingu af hálfu milliliðar í neti milli
þriðju aðila, eða
b) löglega notkun á verki eða öðm efni en
hafa ekkert sjálfstætt efnahagslegt vægi,
skulu undanþegnar réttinum til eftirgerðar
sem kveðið er á um í 2. gr.
2. Aðildarríkin geta kveðið á um undan-
þágur eða takmarkanir á réttinum til eftir-
gerðar, sem kveðið er á um í 2. gr., í eftir-
farandi tilvikum:
a) þegar um er að ræða eftirgerð á pappír,
eða svipaðan miðil, með hvers konar ljós-
myndatækni eða öðm vinnsluferli sem gef-
ur svipaðan árangur, að hljóðfæranótum
undanskildum, svo fremi að rétthafar fái
sanngjamar bætur;
b) þegar um er að ræða eftirgerð einstakl-
ings með hvers konar miðli til einkanota
og í tilgangi sem er ekki viðskiptalegs eðl-
is, hvorki beint né óbeint, með því skilyrði
að rétthafar fái sanngjamar bætur þar sem
tekið er mið af því hvort þeim tæknilegu
ráðstöfunum, sem um getur í 6. gr., hafi
verið beitt vegna viðkomandi verks eða
efnis eða ekki;
c) þegar um er að ræða tilteknar eftirgerðir
af hálfu almenningsbókasafna, mennta-
stofnana eða safna eða skjalasafna sem em
hvorki gerðar vegna beins eða óbeins efna-
hagslegs eða viðskiptalegs ávinnings;
d) þegar um er að ræða upptökur til
skamms tíma á verkum hjá útvarpsfyrir-
tæki með eigin búnaði og til eigin útsend-
inga; heimilt er að leyfa varðveislu á þess-
um upptökum í opinbemm skjalasöfnum
vegna sérstaks heimildargildis þeirra;
e) þegar um er að ræða eftirgerðir félags-
legra stofnana á útvarpssendingum, með
því skilyrði að rétthafar fái sanngjamar
bætur, enda séu þessar stofnanir, svo sem
sjúkrahús eða fangelsi, ekki reknar í hagn-
aðarskyni.
3. Aðildarríkin geta kveðið á um undan-
þágur eða takmarkanir á réttindunum, sem
kveðið er á um í 2. og 3. gr., í eftirfarandi
tilvikum:
a) ef um er að ræða notkun sem einungis
að því tilskildu að heimildar er til skýring-
ar við kennslu eða við vísindarannsóknir,
sé getið, þar á meðal nafns höfundar, nema
það reynist ógerlegt, og að því marki sem
telja má réttlætanlegt miðað við tilgang
sem ekki er viðskiptalegs eðlis;
b) ef um er að ræða notkun í þágu fólks
sem er fatlað og notkunin er í beinu sam-
bandi við fötlunina og ekki viðskiptalegs
eðlis og að svo miklu leyti sem nauðsyn-
legt er vegna þessarar tilteknu fötlunar;
c) ef um er að ræða að birtar dægurgreinar
um hagfræðileg efni, stjómmál eða trúmál
30. árg. - 1. tbl. 2005 - bls. 34