Alþýðublaðið - 30.09.1969, Blaðsíða 7

Alþýðublaðið 30. september 1969 7
Iðnemasamband
Islands 25 ára
□ Iðnnemasamband íslands varð 25 ára 23. septem-
ber. í iðnnemasambandinu eru nú 16 aðildarfélög og
er heildartala meðlima í sambandinu nálægt 1500.
Iðnnemar eru ekki skyldugir að vera í sambandinu,
þannig að tala meðlima gefur ekki rétta heildarmynd
um iðnnema á landinu, sem nú mimu vera nálægt
2400 talsins. . . .
A 'blaðamannafundi, sem stjórn Iðnnemasambands-
ins hélt í vikunni, skýrði Sigurður Magnússon, for-
maður, frá því, að töluvert atvinnuleysi væri í röðum
iðnnema, og einnig væri því sem næst ómögulegt
að komast á samning til iðnnáms.
í stjórn Iðnnemasambandsins
eru 13 fulltrúar. Eru þeir ein-
ungis af Faxaflóasvæðinu, þótt
innan vébanda sambandsins
séu félög úr öllum landshlut-
um. Er þetta gert til hagræð-
is.
Iðnnemasambandið hefur
ævinlega haldið uppi fjöl-
breyttu félagslífi og má í því
sambandi geta þess, að íþrótta-
mót í ýmsum greinum eru hald-
in reglulega á vegum pess. —
Stjórn sú, er nú situr við völd
í Iðnnemasambandinu, hverfur
frá á næsta aðalfundi, þar sem
ný stjórn verður kjörin. Síð-
ustu verkefni þessarar stjórn-
ar er nú að undirbúa aðal-
fundinn, sem verður í október,
ásamt því að gefa út 60 síðna
blað í tilefni 25 ára afmælisins.
Stjórn Iðnnemasambandsins
afhenti blaðamönnum ágrip af
sögu sambandsins í 25 ár og
birtist úrdráttur úr þeirri sögu
hér á eftir;
Stofnendur Iðnnemasam-
bandsins voru fimm iðnnema-
félög, það er: Félag járniðnað-
arnema, Prentnemafélagið,
Félag rafvirkjanema, Félag
pípulagningarnema, og Félag
bif vélavirkj anema.
Tildrögin að stofnun Iðn-
nemasambandsins eru þau að
árið 1939 eru sett lög á Alþingi
sem banna iðnnemum að vera
meðlimir sveinafélaganna, svo
sem verið hafði áður.
Eftir samþykkt þessara laga
má segja að verulegt líf fær-
ist í iðnnemahreyfinguna á ár-
unum milli 1939 og 1944 eru
miklar umræður meðal iðn-
nema um stofnun landssam-
taka iðnnema, sem annist hags
munamál þeirra, þessi hreyf-
ing leiðir svo til stofnunar
Iðnnemasambandsins.
í fyrstu stjórn Iðnnemasam-
bands íslands, sem var kosin
á stofnþiriginu, voru éftirtald-
ir menn:
Óskar Hallgrímsson, formað-
ur. Sigurður Guðgeirsson, vara
förmaður. Egill Hjörvar, rit-
ari. Kristján Guðjónsson,
gjaldkeri. Sigurgeir Guðjóns-
son, meðstjórnandi. 1. varam.:
Baldvin Halldórsson. 2. vara-
m.: Ingimar Sigurðsson. 3.
varam. Ámundi Jóhannsson.
4. varam.: Haukur Morthens.
Það er glöggt að þegar í upp
hafi settu forustumenn iðn-
nemanna sér háleitt markmið,
þ.e.a.s. að vinna að því að full-
komna allan aðbúnað íslenzkra
iðnnema bæði hvað nám og
kjör snertir.
Að því markmiði hefur Iðn-
nemasambandið unnið alla tíð
síðan. Næstu ár á eftir stofn-
un Iðnnemasambandsins, fjölg
ar iðnnemafélögunum mikið,
og eru stofnuð iðnnema
félög úti um land, og má segja
að Iðnnemasambandið verði
þegar sterkt og mótandi afl í
iðnfræðslu og iðnskólamálum á
íslandi.
Rétt er að geta þess, að fyr-
ir 1939, voru til starfandi iðri-
nemafélög, sem þegar við
ptovnun ilðnnemasamibandsins,
höfðu aflað sér viðurkenn-
ingar sem hagsmunafélög, má
þar nefna Prentnemafélagið
(gamla) sem stofnað var 1926,
Félag járniðnaðarnema, sem
stofnað var 1927 og hefur starf
að óslitið síðan og einnig var
stofnað iðnnemafélag á ísafirði
1929. sem starfaði í nokkur ár.
Auk þess má geta þess að
það hefur fengizt staðfest, að
fyrir aldamótin var til starf-
andi nemafélag í skógerðariðn,
sem bar nafnið Iðnnemafélag-
ið Lukkuvonin, en litlar heim-
ildir eru til um það félag.
Þetta svnir þó að snemma hef-
ur stéttarmeðvitund iðnnem-
anna vaknað og finnst ekki
hliðstæða í nágrannalöndum
okkar um slíka félagshreyfingu
iðnnema, á bessum tírria, svo
vitað sé. Iðnnemahrevfingin
er bví búin að slíta bernsku-
skónum.
Iðnnemasambandið hefur nú
starfað. í 25 ár, og þótt . oft
hafi skipzt á skin og skúrir,
góð ár og vond ár, hefur starf-
ið verið óslitið og aldrei lagzt
niður. Geta má þess að árið
1966 er fjölgað í Iðnfræðslu-
ráði; gafst Iðnnemasamband-
inu fyrst kostur á að skipa full-
trúa af sinni hálfu í ráðið, og
er það beinlínis viðurkenning
iðnfræðsluyfirvalda á því, að
nauðsynlegt sé að hafa samtök
iðnnemanna með í ráðum við
mótun iðnfræðslukerfisins. •—
Enn það hefur hins vegar sýnt
sig á liðnum árum, að það er
ekki nóg að fá lagfæringar á
iðnfræðslulögunum, ef þeim
er svo ekki fylgt í framkvæmd
af viðkomandi yfirvöldum. —
Hefur Iðnnemasambandið lil
dæmis margsinnis gagnrýnt
það, að enn í dag eru starf-
andi kvöldskólar víða um land
þrátt fyrir að nær 20 ár eru
síðan að slíkt átti að falla úr
gildi, jafnframt er nú liðið
hátt á fjórða ár frá því að á-
kveðið var að koma á verk-
námsskólum, en því verkefni
miðar alltof seint að dómi Iðn-
nemasambandsins. Varðandi
þrnun iðnfræðslunnar, er það
krafa Iðnnemasambands ís-
lands. að þegar í stað verði haf-
izt handa um uppbyggingu full-
konvnna verknámsskóla, og
stefnt markvisst að því að upp-
ræta algjörlega hið úrelta og
forna meistarakennslufyrir-
komulag sem enn tíðkast. Því
ef íslendingum á að auðnast að
fylgja hinni öru tæknivæðingu
iðnaðarins og standa jafnfætis
erlendum þjóðum á sviði iðn-
menntunar, þá má það ekki
dragast lengur.
Framtíð íslenzkrar iðnmennt
unar er í húfi, Meðan verið er
að koma á fullkomnum verk-
námsskólum þarf að taka unp
mjög strangt vinnustaðaeftir-
lit, og þeim meisturum refsað
harðlega sem ekki hirða um að
kenna nemum sínum. Þetta er
nauðsynlegt, því enn í dag h'ta
rnarmr iðnmeist.arar að°ins á
iðnnemana sem ódýrt vinnuafl,
sem nýta þarf til fulls, en
leggja ekki rækt við að gera
þá að sem hæfustum iðnaðar-
mönnum.
í þau 25 ár sem Iðnnema-
sambandið hefur starfað hefur
því ekki tekizt að koma kjara-
málum iðnnema í viðunandi
horf, og er bráð nauðsvn að á
næstunni verði gerðar leiðrétt-
ingar á kjörum þeirra, en rétt
er að geta þess að verið er nú
að undirbúa viðræður við
Vinnuveitendasamband íslands
með tilstilli ASÍ, og væntan-
lega fást réttlátar leiðrétting-
ar nú á kjörum iðnnema.
Annars var allt fram til 1966.
lágmark.skaup iðnnema ákveð-
ið af Iðnfræðsluráði, það er
fyrst nú sem búast má við því
að slíkt lámarkskaup verði á-
kveðið í samningum milli iðn-
nema og meistara. Rétt er þó
að geta þess að um 1950 sömdu
Félag pípulagningarmeistara
og Félag pípulagningarnema
um kaup nema sín á milli, og
eru það beztu samningar um
kaup sem iðnnemafélag hefur
náð, en þá var kaupið ákveðið
fjögur námsárin 50% — 60%
— 75% — 80% af sveinskaupi.
Til samanburðar má geta þess
að algengasta lámarkskaup iðn-
nema samkvæmt síðustu ákvörð
un Iðnfræðsluráðs er frá 30%
— 60% frá fyrsta til fjórða
árs.
Krafa Iðnnemasambands ís-
lands er að lámarkskaup iðn-
nema verð ákveðið 45% á
fyrsta ári og hækki síðan um
10% á hverju námsári.
Einnig krefst sambandið þess
að iðnnemar fái aðgang að líf-
eyrissjóðum, en nú er allt útlit
á að þeir verði eina vinnandi
stétt landsiris, sem útilokuð
verði frá þeim.
Iðnnemasamband íslands
annast einnig margskonar milli-
göngu í ýmsum málum sem
upp koma á framkvæmd ein-
stakra iðnnámssamninga, þann-
ig hefur sambandinu tekizt að
leysa mörg deilumál sem upp
hafa komið milli einstakra
nema og meistax-a um náms-
fyrirkomulag og kaupgreiðsl-
ur. Hefur því Iðnnemasamband
ið opna skrifstofu á Skólavörðu
stíg 16, tvö kvöld í viku, þar
sem iðnnemar geta komið og
óskað eftir aðstoð við leiði’étt-
ingu á málum sínum.
í vetur gekkst Iðnnemasam-
bandið fyrir atvinnuleysisskrán
ingu, en mikil brögð eru að því
í atvinnuleysisástandinu nú að
iðnnemar séu látnir ganga at-
vinnulausir, Hefur Iðnnema-
sambandið beitt sér fyrir því
að komið verði í veg fyrir þessi
augljósu brot á iðnfræðslulög-
unum, og er það krafa okkar
að iðnfræðsluyfirvöld sjái til
bess að slíkt endurtaki sig ekki
á næsta vetri.
Þótt bað fari þannig ekki
milli mála að Iðnnemasamband
ið er fyrst og fremst hags-
munasamtök íslenzkra iðn-
nema, og aflgjafi þess hin ei-
lífu baráttumál iðrmemanna,
bætt kjör og betra nám, þá er
Iðnnemasambandið annað og
meira. Það hefur ætíð verið
eini félagslegi skóli okkar, sem
hefur á hverjum tíma leitazt
við að stuðla að auknum félags-
þroska og stéttarmeðvitund
iðnnemanna. Iðnnemasamband-
ið hefur líka unnið mikið verk
á þessu sviði. það sést bezt á
því, að mikill hópur beirra sem
nú eru í forustu iðnsveinafé-
laganna, hefur á sínum tíma
hlotið fvrstu t.ilsögn á félags-
málasviðinu innan iðnnema-
hi’eyfingarinnar. Það er því ekki
fjarri lagi að segja að Iðn-
npmasambandið sé eini vei’ka-
lýðsskóli á íslandi.
Félagsstarfið hefur einkum
verið borið uppi af fræðslu-
fundum, félagsmálanámskeið-
umi, blaðaútgáfu og síðast en
ekki sízt með fjölbi’eyttri í-
þróttastarfsemi. En öll þessi
starfsemi er við það miðuð að
þroska iðnnemana og auka
kynni hinna ýmsu iðnnema-
hópa, en aukin kynni og skiln-
ingur þeirra í milli, leiðir hins
vegar til meiri og betri sam-
heldni, þegar á reynir í hinni
eiginlegu hagsmunabaráttu. —
í ræðu þeirri sem Óskar
Hallgrímsson formaður undir-
búningsnefndar þeirrar er vann
að stofnun sambandsins flutti
við setningu 1. þings INSÍ fyr-
ir 25 árum, sagði hann m. a.
„Sú hugsjón sem við ei’um nú
að sjá rætast, sameining allra
iðnnema í eitt samband, á sér
langa forsögu, og mikilvægasti
þátturinn í þeirri sögu er bar-
átta iðnnema við skilningsleysi
og þröngsýni þeirra manna
sem yfir hann hafa verið sett-
ir. Það er kunnara en frá þurfi
að segja, hvei’su svívirðilegum
órétti iðnnemar hafa verið
beittir allt frá því að iðnnám
hófst hér á landi. Ávallt hefur
verið litið á þá sem „ódýrt
vinnuafl“ sem nota bæri út í
yztu æsar, en ekki þá sem ættu
eftir að bera uppi iðnað þjóð-
arinnar um ókomin ár.“
Þessi orð eiga enn þann dag
í dag vel við, því þó sú hug-
sjón sem frumkvöðlai’nir hrintu
fram, hafi vissulega rætzt, hef-
ur það enn ekki eftir 25 ára
baráttu tekizt að breyta nægi-
lega hugsanahætti þeirra, sem
yfir iðnnemana eru settir, enn
bei’jast iðnnemarnir við skiln-
ingsleysi og þröngsýni.
í dag eru aðildarfélög Iðn-
nemasambands íslands 16 að
tölu, eða:
Iðnnemafélag Akraness
Iðnnemafélag Sigurfjarðar
Iðnriemafélag ísafjarðar
Iðnnemafélag Akureyrar
Iðnnemafélag Neskaupstaðar
Iðnnemafélag Vestmannaeyja
Iðnnemafélag Suðurnesj a
Iðnnemafélag Hafnarfjarðn’
og í Reykjavík eru eftirtalin
félög:
Prentnemafélagið
Félag járniðnaðarnema
Félag nema í rafmagnsiðn
Félag hárskera og hár-
greiðslunema
Félag húsgagna og bólstrara-
nema
Félag húsasmiðanema
Félag múraranema
Félag matreiðslu og frarn-
reiðslunema
og til stendur að stofna fé-
lag í bifvélavirkjun og -pípu-
lögn nú fyrir. haustið.
í stjórn Iðnnemasambands
íslands eru nú:
Sig. Magnússon, foi’maður
Jóh. Guðmundsson, v.form.
Jóhannes Harðai’S. ritari
Matthías Viktorsson, gjaldk.
Pétur Ingimundax’son íþr.f.
Kjai’tan Kolbeinsson, mstj.
Eyþór Steinsson, mstj.
Einar Bjarnason, mstj.
Jón Gissurai’son, mstj.
Til vara: Jón I. Hai-aldsson,
Þorst. Veturliðason, Þóra
Hjálmarsdóttir. Þoi’kell Stef-
ánsson.