Helgarpósturinn - 08.12.1994, Blaðsíða 14

14
MORGUNPÓSTURINN FÓLK
FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 1994
Háskólamenntuðum íslendingum hefur farið stöðugt fjölgandi á undanförnum árum í samræmi við
bættan efnahag fólks og auknar kröfur atvinnumarkaðarins. Mörgum finnst þó stór hluti þeirrar
menntunar sem hér er boðið upp á, taka of lítið tillit til þess sem bíður fólks að námi loknu
Arinbjörn Vilhjálmsson, arkitekt
Hpgnýt
nam ea
í nýlegri grein í þýska tímaritinu
Focus er fjallað um breyttar kröfur,
sem gerðar eru á atvinnumark-
aðnum þar í landi. Er því haldið
fram, að gildi háskólamenntunar
sem slíkrar fari stöðugt minnkandi
þegar að því kemur að leita sér at-
vinnu. Starfsmannastjórar leggja
sífellt meiri áherslu á reynslu um-
sækjenda á atvinnumarkaðnum
og dugar lítt að veifa fallegum ein-
kunnum framan í þá þegar sótt er
um. Vegur fagháskóla fer einnig
stöðugt vaxandi, þar sem nemend-
ur fá hagnýta fræðslu um framtíð-
arstörf sín og einnig umtalsverða
reynslu. Finnar eru nú að byggja
upp nýtt menntakerfi og virðast
ætla að fara svipaða leið og Þjóð-
verjar.
Ýmislegt bendir til þess að þró-
unin verði svipuð hér á landi í
nánustu framtíð. Hingað til hafa
það helst verið Tækniskólinn og
Kennaraháskólinn sem boðið hafa
upp á fagnám á háskólastigi hér-
lendis, og fyrir fimm árum bættist
háskólinn á Akureyri í hópinn.
Nokkur gagnrýni hefur hins vegar
komið fram á Háskóla íslands í
þessu sambandi, og telja margir
hann úr öllurn tengslum við at-
vinnulífið í landinu. Þessi gagn-
rýni miðast fyrst og fremst við fé-
lagsvísinda- og heimspekideildir
skólans, en þar þykir mörgum sem
menn hafi lokað sig inni í fíla-
beinsturni fræðanna og byrgt fyrir
alla glugga raunveruleikans, eins
og hann blasir við stúdentum að
námi loknu.
Versnandi
atvinnuástand
Enn er atvinnuleysi minnst
meðal háskólamenntaðs fólks, eða
aðeins 0,5 prósent. Atvinnuleysi
meðal fólks með iðn- eða fram-
haldsskólamenntun er hins vegar
4,3 prósent og 8,9 prósent meðal
fólks, sem aðeins hefur lokið
skyldunámi. Þetta segir þó ekki
alla söguna. Að sögn Birgis
Björns Sigurjónssonar, fram-
kvæmdastjóra BHMR, er mun
meira um það hér á landi en ann-
ars staðar í Evrópu, að háskóla-
menntað fólk gangi í störf, sem
krefjast mun minni menntunar en
það hefur. „Hér getur ekki nokkur
rnaður lifað af atvinnuleysisbót-
um, enda er ekkert mið tekið af
menntun fólks við útreikninga á
þeim, eins og tíðkast til dæmis í
Danmörku. Fólk hefur því ein-
faldlega neyðst til að taka það sem
býðst hverju sinni. Þetta er auðvit-
að ekkert annað en dulið atvinnu-
leysi.“
Fyrir nokkrum árum gat fólk
með háskólapróf uppá vasann
gengið að vel launuðum, eða í það
minnsta öruggum störfum að
námi loknu og oftar en ekki í sam-
ræmi við menntun sína. Með sí-
vaxandi framboði á vel menntuðu
fólki hefur þetta breyst töluvert.
Á sama tíma og tugir og jafnvel
hundruð manna útskrifast úr hug-
vísindadeildum Háskólans hefur
ríkið dregið saman seglin og fækk-
að nýráðningum til muna frá því
sem áður var. Þegar það lokar dyr-
um sínum er í fá hús að venda fyr-
ir reynslulaust fólk, sem ekki hefur
annað í höndunum en próf í
helstu kennisetningunum í sagn-
fræði, heimspeki, stjórnmálafræði,
eða félagsfræði, svo nokkur dæmi
séu tekin.
Einnig erfitt hjá
viðskiptafræðmgum
En það er ekki eingöngu á sviði
hugvísindanna, sem atvinnuhorf-
ur háskólafólks hafa versnað. Jafn-
vel í þeim greinum, sem hafa verið
í hvað bestum og beinustum
tengslum við atvinnulífið, er tekið
að bera á atvinnuleysi. Viðskipta-
fræðingum hefur fjölgað svo mjög
á síðustu tíu árum eða svo að
menn teljast góðir ef þeir krækja í
tiltölulega illa launaða fulltrúa-
stöðu innan bankakerfísins. 27
arkitektar, eða sem nemur um það
bil 10 prósentum af stéttinni, sóttu
nýlega um stöðu arkitekts við
embætti byggingarfulltrúans í
Reykjavík og nú er svo komið að
jafnvel tannlæknar þurfa að óttast
atvinnuleysi. Þykir þá mörgum
sem fokið sé í flest skjól. MORGUN-
PÓSTURINN leitaði álits nokkurra
einstaklinga á atvinnuástandinu
og hagnýti háskólanáms eins og
staðan er í dag.
-æöj
„Ég kom heim fyrir ári síðan og
fékk strax vinnu á arkitektastofu, en
missti þá vinnu hins vegar í sumar,“
segir Arinbjörn Vilhjálmsson, sem
lauk námi í arkitektúr í Stuttgart fyr-
ir rúmu ári síðan. „Ástandið er
þannig núna að það er frekar verið
að segja upp fólki en ráða.“ Arin-
björn segir þetta sérlega bagalegt fyr-
ir þá sem nýkomnir eru úr námi.
„Til að fá fullgild réttindi sem
arkitekt þarf maður að starfa í tvö ár
á stofu. Þetta gerir manni ókleift að
finna sér einhver verkefni sjálfúr,
Sil nakinn og spinn
fyrir utan þær fáu samkeppnir, sem
hér eru haldnar."
Arinbjörn segist ekkert hafa spáð í
langtímaþróunina þegar hann hóf
sitt nám. t,Þegar ég byrjaði í þessu
var nóg að gera fyrir arkitekta á Is-
landi, en ekkert í Þýskalandi. Þetta
hefur alveg snúist við núna, nóg að
gera úti en ekkert hér.“
Arinbjörn ílentist þó ekki í Þýska-
landi og segist ekki vera of svartsýnn
á framhaldið.
„Það þarf að líta arkitektamennt-
unina opnari augum, maður er í
raunmni að læra hugmyndafræði,
ekki bara að hanna hús. Þessi
menntun opnar því dyr að fleiru en
hefðbundnum arkitektastörfúm, eða
ætti að gera það. Það er alltaf þörf
fyrir fólk sem hefur lært að vinna
með hugmyndir, og þannig er mín
menntun. Með svolitlu frumkvæði
ættu menn því að geta komið sér á
ffamfæri. Neyðin kennir naktri konu
að spinna, og það er auðvitað það,
sem ég er að gera núna. Ég sit hérna
nakinn og spinn...“
69 íslendingar eru nú í arkitektúrnámi.
Aðalgeir Sigurðsson, stjórnmálafræðingur
Vantar hagnýta þáttinn
„Ég ímyndaði mér að ég öðlaðist
ákveðna þekkingu á stjórnsýslukerf-
inu og pólitíkinni í þessu námi, sem
síðan gæti nýst mér í atvinnulífinu.
En raunin virðist vera önnur,“ segir
Aðalgeir Sigurðsson, sem útskrif-
aðist sem stjórnmálafræðingur frá
Háskóla íslands í haust.
Aðalgeir telur það stóran galla,
hversu lítil áhérsla er lögð á hagnýta
þáttinn í stjórnmálafræðináminu,
sem og í öðrum fræðum innan fé-
lagsvísinda- og heimspekideildanna.
„Ég stend frammi fyrir því, að
þrátt fyrir mitt nám, þá þekki ég ekki
kerfið eins og það er í raun. Það
vantar mun meiri kennslu í hagnýt-
um atriðum, sem tengjast hugsan-
legum störfum manns með þetta
nám, til dæmis í sambandi við tölvu-
vinnslu, almannatengsl og svo fram-
vegis. Það er ekki hægt að senda alla
háskólastúdenta í starfsnám, en það
væri kannski ekki úr vegi að fá menn
úr atvinnulífinu inn í Háskólann, til
að kynna fólki hvað bíður þess að
námi loknu og hverju þeir sækjast
eftir. Bjóða til dæmis upp á nám-
skeið fyrir þá sem ekki ætla í frant-
haldsnám eða kennslu, þar sem
grunnurinn í faginu er notaður sem
undirstaða fyrir hagnýtara nám,“
sagði Aðalgeir að lokum.
117 stúdentar leggja stund á stjórn-
málafræði við Háskóla Islands, 28 í
viðbót eru að læra það sama erlendis.
Brynhildur Sverrisdóttir, Skandia
Menrvtunin nýtisl vel
„Það fer auðvitað rnikið eftir starf-
inu sem verið er að ráða í hverju
sinni, en við höfum ráðið mikið af
háskólamenntuðu fólki hér,“ segir
Brynhildur Sverrisdóttir, yfirmað-
ur verðbréfadeildar Skandia hf.
„Hérna er líklega helmingur starfs-
manna, eða meira, með viðskipta-
fræðimenntun. Þetta er góð undir-
staða fyrir verðbréfaviðskipti og það
er fljótlegra að þjálfa þetta fólk til
starfa en aðra. Þannig að mér sýnist
þessi menntun nýtast nokkuð vel,
^allave^^£^ess^^viðiT^agði^rvm^
hildur, sem fyrir nokkrum vikum
bætti tveimur nýútskrifúðum við-
skiptafræðingum við starfslið sitt.
566 manns eru innritaðir í viðskipta-
og hagfræðideild Háskóla Islands. Þar
við bætast tugir íslendinga í bæði
grunn- og framhaldsnámi i viðskipta-
og markaðsfræðum erlendis.
Steinunn Halldórsdóttir, stjórnsýslufræðingur
Kunningskapur meira metinn en menntun
Steinunn Halldórsdóttir
útskrifaðist með masters-
gráðu í opinberri stjórnsýslu
ffá háskólanum í Leyden í
Hollandi í sumar en hefur
enn ekki fengið vinnu. „Það
er ekki rnikið af fólki sem hef-
ur þessa menntun hér á landi,
það eru yfirleitt lögfræðingar,
sem sitja við stjórnvölinn.
Mér sýnist kunningskapur og
flokkstengsl meira metin en
menntunin, þegar ráðið er til
starfa í stjórnsýslukerfmu og
það finnst mér ákaflega vitlaust sjón-
armið. Það ríkir líka ákveðin hræðsla
við menntafólk hjá mörgum sem eru
í þeirri aðstöðu að ráða fólk til starfa.
Þessir menn virðast hræddir um að
vel menntaðir starfsmenn komi til
með að hrista of mikið upp í kerf-
• M
ínu.
Steinunn, sem lauk BA-prófi í
stjórnmálafræði við Háskóla Islands,
segir þörf á miklum breytingum í
háskólakerfinu hér á landi.
„Námið i Hollandi var mjög hag-
nýtt og ég held að háskólinn hérna
verði að fara að horfa aðeins í kring-
um sig, víkka aðeins sjóndeildar-
hringinn. Það þarf að endurskoða þá
stefnu, sem ríkir í mörgum deildum,
að útskrifa eintóma fræðinga í eng-
um tengslum við raunveruleikann.
Þótt Háskólinn eigi að vera ffæðiset-
ur, þá má hann ekki einangra sig al-
veg frá atvinnulífinu, menn verða að
fá einhverja nasasjón af því sem bíð-
ur þeirra að námi loknu,“ sagði
Steinunn að lokum.
24 stunda nú nám á sviði Evrópumála
og alþjóðasamskipta ýmiss konar.
Helgi Magnússon, formaður Tannlæknafélagsins
Hámark Qórir á ári
„Það hefur ekki verið gerð nein
bein könnun á atvinnuástandinu
meðal tannlækna en hins vegar hefúr
greinilega orðið nokkur samdráttur
að undanförnu," segir Helgi Magn-
ússon, formaður Tannlæknafélags
íslands. „Það er auðvitað minnst að
gera hjá þeim nýju. Tannlæknadeild-
in var í raun gerð of stór á sínum
tíma. Nú eru innritaðir sex á ári, en
mér finnst að það ætti að takmarka
fjöldann við fjóra.“ Helgi telur
ástæðuna fyrir versnandi atvinnu-
^ástandijannlæknajví^ættæ^jfyrsta
lagi eru einfaldlega of margir tann-
læknar á markaðnum. Núna er einn
tannlæknir á hverja 970 íbúa, en þeir
mega helst ekki vera fleiri en einn á
hverja 1100 ef allir eiga að hafa nóg að
gera. Hin ástæðan er versnandi efna-
hagur fólksins. Það þurfa allir að
spara og láta því frekar gera við bíl-
inn en tennurnar. Enda er það ekki
jafn óþægilegt...“
63 stúdentar eru skráðir í
tannlæknadeild HÍ og 5 eru
í tannlæknanámi eriendis.