Helgarpósturinn - 23.11.1995, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR 23.NÓVEMBER 1995
13
„lslandsvinirnir“ Donald og Judy Feeney starfrækja fyrirtækið CTU af krafti og hafa síðan 1986 endurheimt fimmtán börn bandarískra ríkisborgara
sem útiendingar hafa numið á brott. Ævintýrið sem þau iögðu útí hér á landi til að ná aftur dætrum Ernu Eyjólfsdóttur var ásamt öðrum í svipuðum
stíl fyrir skemmstu til umfjöllunar í þekktu bandarísku tímariti. Stefán Hrafn Hagalín rúllaði yfir greinina, velti fyrir sér starfseminni og viðbrögðum
ánægðra foreldra („Fólkið hjá CTU vann stórkostlegt afrek“) — og rifjaði auðvitað upp Ernu-málið...
Enn að ræna
börnum
The Baby Savers" („Bjarg-
vættir barnanna") er yfir-
skriftin á fjögurra síðna
grein sem birtist fyrir nokkru í
tímaritinu Ladies Home Journ-
al, einhverju fornfrægasta og
útbreiddasta kvennablaði
Bandaríkjanna. Greinin fjallaði
um starfsemi fyrirtækis sem ís-
lendingar kannast ágætlega
við eftir aðgerðir þess hér
landi og nefnist Corporate Tra-
ining Unlimited — eða CTU.
Eigendur fyrirtækisins eru
hjónin Donald og Judy Feen-
ey sem sérhæfa sig í að að-
stoða bandaríska foreldra við
að endurheimta börn sín sem
útlendingar hafa numið á
brott.
CTU er orðið þekkt í Banda-
ríkjunum eftir að sjónvarps-
mynd var gerð um eina aðgerð
þess. Þeir foreldrar sem leita
til CTU eru yfirleitt orðnir úrk-
ula vonar um að ná börnum
sínum tilbaka frá makanum
sem nam þau á brott og hafa
reynt án árangurs samninga-
leiðina, dómstóla og stjórn-
völd viðkomandi lands, samtöl
við þingmenn og ráðherra.
(Semsagt allt þetta sem við
þekkjum svo vel í tengslum við
málarekstur Sophiu Hansen
gegn Halim A1 sem enn heldur
dætrum þeirra í Tyrklandi og
lætur engan bilbug á sér
finna.)
Árangur CTU verður að telj-
ast ansi frambærilegur — þótt
ef til vill mætti ekki ætla það af
aðgerðum þess hér á landi —
því á heildina hafa þau endur-
heimt fimmtán börn frá stofn-
un fyrirtækisins árið 1986.
Gríðarleg
reynsla Donalds
er grunnur CTU
Endurheimt barna var í upp-
hafi útúrdúr hjá fyrirtækinu
CTU sem fram að því hafði sér-
hæft sig í bardagaþjálfun lög-
reglumanna, hermanna og
stjórnenda fyrirtækja á erfið-
um svæðum í gíslatökumálum.
Fljótlega eftir stofnun þess var
hinsvegar leitað til þeirra með
mál af svipuðu tagi og það sem
tengdist Emu Eyjólfsdóttur.
Donald býr að gríðarlegri
reynslu sinni úr bandaríska
hernum sem hann þjónaði um
tíu ára skeið eftir því sem næst
verður komist. Hann var með-
Iimur hinnar frægu árásar-
sveitar Delta Force sem ein-
beitir sér að baráttu gegn
hryðjuverkastarfsemi og tók
þannig þátt í gíslabjörgunarað-
gerðinni í írak árið 1980. Don-
ald var ennfremur einn af
fyrstu sérsveitarmönnunum
sem komu á land I Grenada-
innrásinni árið 1983 og þjónaði
síðan í Líbanon á ófriðartím-
um. Judy vann hinsvegar áður
á pizzastöðum, í fatahreinsun
og á dagheimili barna og flækt-
ist inní starfsemi CTU gegnum
eiginmann sinn.
Islandsæ
sem endadi mt
ósköpum
Áður en lengra er haldið
er kannski rétt áð rifja aðeins
upp kynni okkar íslendinga af
CTU og Donald og Judy Feen-
ey-
Það var í janúarmánuði árið
1993 sem hópur frá CTU lagði
leið sína til landsins með það
ætlunarverk í huga að ná til
Bandaríkjanna börnum Ernu
Eyjólfsdóttur, sem hún hafði
þá naumlega sloppið með til
landsins frá barnsfeðrum sín-
um, Brian Grayson og öðrum
ónafngreindum. Til að byrja
með bárust Feeney og félagar
nokkuð á í skemmtanalífinu
hér í Reykjavík og sögðu hverj-
um sem heyra vildi að þau
væru kvikmyndamógúlar frá
Bandaríkjunum í leit að hæfi-
leikafólki og heppilegum töku-
stöðum. Þetta dulargervi gekk
reyndar útí slíkar öfgar að Tím-
inn tók sig til, sællar minning-
ar, skrifaði stóra forsíðufrétt
um málið og sagði sjálfan Syl-
vestér Stallone á leiðinni.
Feeney og félagar réðu svo í
þjónustu sína Ernu Eyjólfs-
dóttur og létu hana gegna hlut-
verki aðstoðarmanns við kvik-
myndastússið.
Eitt kvöldið í janúarmánuði,
eftir að hafa komið svefnlyfjum
í drykk Ernu á hóteli einu í
Reykjavík, laumuðust starfs-
menn CTU af stað, fóru að
heimili hennar, náðu í stelp-
urnar og enduðu úti á Keflavík-
urflugvelli þarsem þeir voru
handteknir af roggnum lag-
anna vörðum. Þá hafði Erna
vaknað upp við vondan
draum, fljótlega fundið út
hvernig í pottinn var búið og
varað lögregluna við. Eftir
nokkurt þref voru Feeney og
Brian Grayson dæmdir til fang-
elsisvistar fyrir mannránstil-
raun og sátu af sér fangelsis-
dóma.
Feeney sat lengur en Gray-
son eða eitt ár. Á tímabilinu
náði hann þó að flýja Litla-
Hraun og leigja sér flugvél sem
hann áætlaði að láta fljúga
með sig til Færeyja og komast
þaðan áfram til Bandaríkjanna
eftir krókaleiðum. Því miður
fyrir Feeney reyndust veður-
guðirnir honum heldur óhlið-
hollir því flóttinn komst upp
og hann var gripinn glóðvolgur
á íslenskum flugvelli hvar
hann beið eftir að veðrið
lægði.
Ætluðu að hætta barna-
björgun — en gátu ekki
Ætla mætti að eftir þetta ís-
landsævintýri hefðu Feeney-
hjónin verið búin að fá sig
fullsödd af björgunartilraun-
um í þessum stíl. Og svo
reyndist vera — í bili — því
þau ákváðu að snúa sér að
áhættuminni og ábatasamari
verkefnum. En þegar móðir
nokkur hafði samband við þau
og sagðist í öngstræti þarsem
dóttir hennar hafði verið num-
in á brott af föður sínum gátu
Donald og Judy ekki á sér setið
og hófu fyrri starfsemi af full-
um krafti. Og með góðum
árangri að því er virðist.
Frásögnin af íslandsævintýr-
um CTU í The Ladies Home
Journal er sú eina sem felur í
sér einhver mistök. Þannig er
greint frá því að Feeney-hjónin
hafi eitt sinn gengið svo langt í
starfsemi sinni að dulbúa sig
sem hæfileikaveiðara vegna
kvikmyndagerðar til að fræð-
ast meira um móðurina, Ernu
Eyjólfsdóttur, „sem hafði tekið
tvær dætur sínar með sér til ís-
lands eftir að. hafa staðið
frammi fyrir líklegum forræðis-
missi í Bandaríkjunum vegna
ásakana um geðheilsubrest og
stóralvarlega misnotkun á
fíkniefnum og áfengi“.
Síðan er sagt frá því að
starfsmenn CTU — sem voru á
vegum föður annarrar stúlk-
unnar — hafi talið Ernu á að
gerast aðstoðarkona við leit-
ina að hæfileikafólki til kvik-
myndagerðarinnar og svo hafi
CTU hreinlega nappað börnun-
um eitt kvöldið þegar Erna
hafði sofnað föstum svefni eft-
ir að hafa verið að skemmta
sér með þessum nýju vinum
sínum. Hinsvegar hafi þessi að-
gerð ekki tekist sem skyldi því
Donald hafi verið handtekinn á
flugvelli í nágrenni Reykjavíkur
og dæmdur til dvalar í fangelsi
þar sem hann hafi verið um
eins árs skeið.
Ekki er minnst einu orði á
önnur málsatvik og þannig
ógert látið að minnast á réttar-
höldin hér heima, hlut ís-
lenskra stjórnvalda eða mis-
heppnaða flóttatilraun Don-
alds. Þó er greint frá því að
stúlkurnar tvær dveljist enn á
íslandi hjá móður sinni.
Donald Feeney. Hér sjáum við fyrrverandi meðlim Delta Force-hryðju-
verkasveitar Bandaríkjahers og núverandi höfuðpaur CTU- fyrirtækisins
ráðgast við lögmann sinn, Örn Ciausen.
Umfjöllun hins virta bandaríska tímaríts Ladies Home Journal um starf-
semi CTU-fyrirtækisins.
Aberandi kostir og
gallar starfseminnar
í grein Ladies Home Joumal
er sagt frá því að opinberir
embættismenn hafi gagnrýnt
starfsemi CTU mjög. Bent er á
óhefðbundna og alltað því
vafasama starfshættina þrátt-
fyrir að embættismennirnir
neiti vitneskju um að þeir
brjóti í bága við bandarísk lög.
Feeney-hjónin segja afturámóti
að tilgangurinn helgi meðalið
og með brottnámi barnanna
frá Bandaríkjunum sé verið að
svipta þau lögbundnu frelsi og
réttindum sem bandarískir rík-
isborgarar.
Ennfremur telja hjónin að
börnin séu í velflestum tilvik-
um numin á brott af foreldrum
sem séu frekar hvattir áfram af
hefndarhvöt í garð fyrrverandi
maka en raunverulegri vænt-
umþykju og elsku í garð sjálfra
barnanna. „Við tryggjum alltaf
að við séum að færa barnið aft-
ur í öruggt umhverfi þarsem
það nýtur væntumþykju," seg-
ir Judy.
Hjónin neita að CTU sé rekið
með gróðastarfsemi í huga.
Kostnaður við hverja aðgerð
sé margþættur og útgjaldalið-
irnir ótalmargir. Hefðbundið
gjald rokkar milli sex og átta
milljóna og þau segja að megn-
ið renni í beinan kostnað.
En verðlaunin eru ánægjan
af velheppnaðri aðgerð sem
þau segja ríkulega. Þau séu
þegar allt kemur til alls að
vinna að góðum málstað. „Við
erum að vernda réttindi barns
sem hefur ekki möguleika á að
vernda sig sjálft,“ segir Don-
ald.
Hin bandarísku Landssam-
tök týndra og misnotaðra
barna og utanríkisráðuneytið
þar ytra hafa þó umtalsverðar
áhyggjur af því að aðgerðir
CTU laski þá viðleitni að hvetja
útlensk stjórnvöld til að vinna
með alþjóðasamfélaginu (les:
Bandaríkjunum) að ásættan-
legri lausn mála sem þessara;
forræðis- og brottnámsmála.
Fyrrnefnd landssamtök segja
einnig að aðgerðirnar séu
ákaflega kostnaðarsamar og
geti verið áhættusamar og
beinlínis skaðlegar — bæði
barninu og þátttakendum.
Ennfremur er bent á að að-
gerðir CTU séu ekki alltaf ár-
angursríkar og geti á stund-
um skemmt fyrir frekari
málaumleitunum.
Sjónvarpsmynd gerð
um Bjargvætti barn-
anna
í grein Ladies Home Journ-
al er minnst á alls fimm
björgunaraðgerðir CTU. Ein
þeirra er þekktust á banda-
rískri grundu því um hana var
gerð fyrrnefnd sjónvarpsmynd
sem kölluð var Orvœntingarfull
björgunaraðgerð: Saga Cathy
Mahone. Málavextir voru þeir
að Lauren Mahone, sjö ára
dóttir Cathy Mahone, var færð
frá Dallas í Bandaríkjunum til
Mið- Austurlanda af föður sín-
um og CTU mætti á staðinn og
endurheimti barnið. Önnur
saga felur í sér konu í Okla-
hóma sem fékk CTU til að
bjarga dóttur sinni frá Túnis.
Þriðja sagan sem minnst er á í
greininni er sagan frá íslandi
og fjórða og fimmta sagan fara
í endursögn hér á eftir:
Vicky Jensen Smith hafði
reynt allt til að ná fimm ára
dóttur sinni, Cristinu, tilbaka.
Það voru liðin tvö og hálft ár
. frá því að hún sá barnið sitt
síðast, en þá hafði Cristina far-
ið áleiðis til Nikaragúa í heim-
sókn til föður síns, fyrrverandi
kærasta Vicky, Alfredos Hurt-
ado. Hann þverneitaði hins-
vegar að senda barnið aftur
heim á leið — til Miami í
Bandaríkjunum — þráttfyrir
að Vicky færi með forræði
Cristinu.
Eftir að hafa árangurslaust
leitað hjálpar hjá bandarískum
stjórnvöldum (sem sögðust
hjálparvana þarsem barnið
hafði farið á löglegan hátt úr
landi) og eytt megninu af
sparifé sínu og ættingjanna I
að berjast við dómstóla Nikar-
agúa sneri Vicky sér til fyrir-
tækisins CTU í Norður-Karól-
ínufylki sem hún hafði heyrt
getið í sjónvarpsþætti.
„Fólkið hjá CTU vann
stórkostlegt afrek“
í janúar síðastliðnum fór síð-
an sveit manna frá CTU til Nik-
aragúa og með í för var Vicky
sjálf, því fyrirtækið leggur
áherslu á þátttöku foreldranna
í aðgerðinni sjálfri; bæði til að
vernda sig og til að róa barnið
um leið og það er komið í
hendur CTU. Eftir að hafa lent
á litlum flugvelli skammt fyrir
utan höfuðborgina, Managúa,
fylgdist CTU-hópurinn grannt
með bústað Cristinu og einn
daginn kom stóra tækifærið.
Við skólann sem hún gekk í
greip CTU-hópurinn barnið
fyrir framan nefið á föður þess
og flaug með það rakleiðis til
Miami. Cristina hafði gleymt
móðurmáli sínu og var í losti
til að byrja með, en er búin að
jafna sig.
Vicky segist ekki geta þakk-
að CTU nógsamlega fyrir hetju-
lega frammistöðu þess. Án
hjálpar CTU hefði hún senni-
lega aldrei séð dóttur sína á
nýjan leik. Celia Jensen,
amma Cristinu, bendir sérstak-
lega á að um tveggja og hálfs
árs skeið hafi Bandaríkjastjórn
verið þess vanmegnug að gera
nokkuð í málinu. „Fólkið hjá
CTU vann stórkostlegt afrek.“
Aðstæður voru svipaðar í
máli Katie Molnar og í máli
Vicky Jensen Smith. Sonur
Katie, Alexander, hafði farið
til Sikileyjar í heimsókn til föð-
ur síns, sem er ítalskur tann-
læknir. Þessi fyrrverandi eigin-
maður Katie neitaði síðan að
skila drengnum að umsömdum
heimsóknartíma liðnum. Alex-
ander bjó síðan hjá föðurfor-
eldrum sínum um þriggja ára
tíma og bandarísk stjórnvöld
kváðust lítið sem ekkert geta
aðhafst.
CTU fór svipað að í þessu
máli og öðrum. Þau gripu
drenginn um hábjartan dag,
kipptu honum inní bíl þarsem
móðir hans var fyrir og svo var
brunað sem leið lá yfir fjöll og
firnindi þangaðtil á öruggt
landsvæði var komið.
Katie Molnar býr nú í felum
af ótta við að eiginmaður
hennar fyrrverandi komi til
Bandaríkjanna og ræni synin-
um á nýjan leik.
Vinsamleg umfjöllun
þegar á heildina er litið
Á heildina litið er þessi um-
fjöllun Ladies Home Journal
mjög vinsamleg starfsemi CTU
og Donalds og Judy Feeney,
ánþess að lítið sé gert úr ann-
mörkum hennar. Greinina ritar
þekktur blaðamaður, Jan
Goodwin að nafni, sem mun
hafa hlotið nokkuð af viður-
kenningum fyrir vönduð skrif.
Undirritaður fær því ekki ann-
að séð en að CTU sinni erfiðum
störfum á erfiðu sviði og geri
það bara ágætlega — þráttfyrir
að ekki sé nú allt jafnjákvætt
sem fyrirtækið hefur komið ná-
lægt. Minnumst þess að á svip-
aðan hátt og íslendingar stóðu
með Ernu í hennar málum þá
standa Tyrkirnir þétt að baki
Halim A1 sínum. Það er því
margt í mörgu og vandséð að
feður barna Erlu hafi verið í
svo ýkja ólíkri stöðu og Sophia
Hansen.