Helgarpósturinn - 18.01.1996, Qupperneq 15

FIMMTUDAGUR18. JANÚAR1996
... : .
•»t%. '■■ i
Margrét Frímannsdóttir: „Það er eitt að tala
um sameiningu vinstrimanna og annað að
framkvæma hana. Munurinn á málflutningi
okkar Ólafs Ragnars Grímssonar er í grund-
vallaratriðum sá að ég legg meiri áherslu á
að við reynum að vinna þetta með samfylk-
ingu en ekki sameiningu." Mynd: jim Smart
Tæplega hundraö dagar eru liðnir frá því Sunnlendingurinn
Margrét Frímannsdóttir tók viö formennsku í Alþýöu-
bandalaginu. Einhvern tímann heföi þetta tímabil veriö
lýst griöatími fyrir nýjan valdhafa til aö vinna í friði og
sanna sig. Þeir tímar eru hins vegar löngu liðnir og
háværar óánægjuraddir teknar aö heyrast úr innsta hring
Alþýðubandalagsins um aðgeröir formannsins (eðajafnvel
aðgerðaleysi) til þessa. Eru hatrömm átökí uppsiglingu?
Eiríkur Bergmann Einarsson yfirheyrði Margréti um stöðu
hennar og flokksins.
Ólafur Ragnar
var með nefið
„Það er nú dálítið langt síðan þeir Ragnar Arnalds og Svavar Gestsson
voru formenn og ég hef ekki orðið vör við í þeirra störfum að þeir væru
haldnir einhverri valdsmannstilhneigingu. Ólafur Ragnar [Grímsson] er
nýkominn út úr þessu starfi og virðist njóta sín ágætlega sem óbreyttur
þingmaður," segir Margrét Frímannsdóttir í Helgarpóstsviðtali.
niðri
Formannskosningarnar
milli þeirra Margrétar
Frímannsdóttur og
Steingríms J. Sigfússonar
hafa skilið eftir sig dýpri sár
innan Alþýðubandalagsins en
menn gerðu sér grein fyrir.
Innan flokksins heyrast þær
raddir að flokksmenn séu
orðnir langeygir eftir að flokk-
urinn verði sýnilegri í íslenskri
stjórnmálaumræðu undir
stjórn Margrétar. Helgarpóstur-
inn átti af þessu tilefni samtal
við formanninn og spurði hana
fyrst hvort hún hefði átt von á
þessum viðtökum.
„Ég hef ekki orðið vör við
annað en menn séu ánægðir
með þær breytingar sem ég
hef verið að vinna í að undan-
förnu. Til dæmis erum við að
nú að koma á málefnahópum.
Þar verður mótuð trúverðug
stefna sem fólkið í flokknum
mótar. Einnig er verið að end-
urskipuleggja hlutverk félag-
anna í flokknum og koma á
skilvirkri verkaskiptingu.
Markmiðið með breytingunum
er að gera hinn almenna
flokksmann virkari í starfi og
þar af leiðandi að styrkja flokk-
inn út á við. Formaðurinn á í
raun ekki að vera að skipta sér
af öllu sem gerist í flokknum.
Það sem er nýtt er að mið-
stjórn flokksinns vinnur nú ná-
ið og vel saman í að koma
þessum breytingum á. Það er
verið að auka vald fram-
kvæmdastjórnar, miðstjórnar
og flokksfélaganna. Þessir aðil-
ar eiga að hafa mun meira um
það að segja hvað flokkurinn
er að gera á Alþingi. Hinir lang-
eygu í flokknum hafa þá vænt-
anlega ekki komið að þessu
starfi."
Niðurskurður RÚV veik-
ir stjórnmálaumræðuna
Áhrifamenn innan Alþýðu-
bandalagsins hafa fullyrt í
samtölum við Helgarpóstinn
að mikils pirrings sé farið
að gœta í þinn garð meðal
stuðningsmanna þinna.
„Það er ekki rétt. Þessar full-
yrðingar ákveðinna manna
innan flokksins eiga alls ekki
við rök að styðjast. Ég hef fulla
trú á að þeir sem studdu mig á
landsfundinum geri það
áfram.“
Andstœðingar þínir innan
flokksins segja samt sem áð-
ur fullum fetum, að megn
óánœgja sé með hversu lítið
íöllu
hafi borið á honum. Til
dœmis í umrœðunni um fjár-
lagafrumvarpið.
„Mér finnst það reyndar dá-
lítið merkilegt, því fyrir
skömmu las ég alla umræð-
una, eins og hún kom fyrir. Þar
var málflutningur Alþýðu-
bandalagsins mjög áberandi
og sterkur. Ég veit ekki hverju
er um að kenna ef það hefur
ekki skilað sér út í umræðuna í
þjóðfélaginu. Fjölmiðlar hafa
kannski ekki staðið sig nógu
vel í því og það, að skorið hef-
ur verið mikið niður hjá frétta-
stofu Ríkissjónvarpsins, getur
átt einhvern þátt í því. Ef
dæma ætti alla flokka eftir
þeirri umræðu um fjárlaga-
frumvarpið sem birtist í fjöl-
miðlum þá hefði enginn þeirra
talist áberandi. Þar voru tekin
einstaka málefni og hent á lofti
en heildarstefnunni kastað fyr-
ir róða; heildarstefnu sem þó
var í raun mjög skýr hjá öllum
flokkum. Ég var til að mynda
sjálf í nokkrum umræðuþátt-
um, þar sem menn vildu ekki
ræða heildarstefnumótun
heldur aðeins einstök málefni.
Það er umhugsunarvert ef
málfutningurinn komst ekki til
skila.“
Vona að menn séu
ekki að búa til óánægju
Er þetta orsök þeirra
óánœgjuradda sem heyrast
iír Alþýðubandalaginu?
„Það get ég ekki sagt til um.
Hver og einn hlýtur að hafa
ástæður fyrir sinni óánægju.
Ég vona að minnsta kosti að
menn séu ekki bara að búa til
óánægju að gamni sínu. Ég hef
heyrt þessa óánægju, sem þú
ert að tala um, á fundum sem
ég hef verið á innan flokksins.
Þar hefur umræðan um hve lítt
áberandi fjárlagaumræðan var
orðið nokkuð hávær. Ég hef
hins vegar getað bent á það
með skýrum hætti hvernig um-
ræðan var og hvaða tillögur
við lögðum fram. Þá verður
fólk oft dálítið hissa. Þetta hef-
ur eitthvað með æsingamál-
flutning fjölmiðla að gera, sem
virðist betur til þess fallinn að
eftir honum sé tekið. Við lögð-
um hins vegar fram góðar til-
lögur sem við unnum á mjög
málefnalegan hátt. Mér finnst í
raun að öll stjórnarandstaðan
hafi unnið vel í fjárlagaumræð-
unni en fengið sáralitla um-
fjöllun."
Eitt að tala um
sameiningu, annað
að framkvæma
Þegar þá tókst við Alþýðu-
bandalaginu hafði Ólafur
Ragnar, forveri þinn, gert
sameiningu vinstrimanna
að forgangsmáli. Þá virðist
hins vegar ekki eins áköf
þegar sameiningarumrœð-
an er annars vegar.
„Það er eitt að tala um sam-
einingu vinstrimanna og ann-
að að framkvæma hana. Mun-
urinn á málflutningi okkar Ól-
afs Ragnars Grímssonar er í
grundvallaratriðum sá að ég
legg meiri áherslu á að við
reynum að vinna þetta með
samfylkingu en ekki samein-
ingu. Samvinna eða samfylking
þessara aðila mun hins vegar
ekki eiga sér stað í fjölmiðlum.
Það hefur sýnt sig í gegnum ár-
in að það skilar afar litlu að
vera alltaf með stórar yfirlýs-
ingar í fjölmiðlum. Ég hefði
frekar kosið þá leið að við
reyndum að vinna þetta í ró-
legheitum og sjá hvar leiðir
liggja saman og hvað það er
sem sundrar. Athuga síðan
hvort við getum lagt vinnu í
þau málefni. Ég hef einnig sagt,
að ekki sé rétt að tala um sam-
einingu flokkanna á þessu
stigi. Eðlilegra er að kalla þetta
samvinnu og samfylkingu.
Áhugi Alþýðubandalagsins á
að samfylkja vinstrimönnum
er örugglega ekki léttvægari
undir minni stjórn en fyrir-
rennara minna.“
Ég hef tekið afgerandi
forystu í ýmsum málum
/ innsta hring Alþýðu-
bandalagsins er sagt að það
sé ná að koma í Ijós að þá
hafir ekki þá burði sem þarf
til að veita flokknum forystu
í erfiðum málum.
„Þessi umræða einkennist af
því, að menn eru að segja eitt-
hvað án þess að hafa í raun
neitt fyrir sér í því. Það hefur
til dæmis orðið breyting í ríkis-
fjármálum, og ég er með aðrar
áherslur en fyrirrennarar mín-
ir. Ég veit ekki til þess að ann-
ar forystumaður Alþýðu-
bandalagsinns hafi sagt það í
langan tíma eins skýrt og ég
hef gert, að ef ná eigi tökum á
ríkisfjármálum þá þurfi að
stokka upp á nýtt og koma á
nýrri forgangsröðun. Við verð-
um að ákveða — og Alþýðu-
bandalagið þarf að taka þar
forystu — hver séu hin samfé-
lagslegu verkefni. Með því er
ég að segja, að auðvitað eru í
dag verkefni hjá ríkinu sem
væru mun betur komin annars
staðar, til dæmis hjá einstak-
lingum, félagasamtökum eða
sveitarfélögum. Þetta hefur Al-
þýðubandalagið ekki sagt áð-
ur. Á síðustu þremur mánuð-
um hef ég svo fengið undir-
tektir annarra forystumanna
Alþýðubandalagsins í þessu
máli. í fjárlagaumræðunni
vann flokkurinn á mjög líkan
máta og hann hefur gert hing-
að til, eða allt frá því ég tók
sæti í fjárlaganefnd fyrir átta
árum. Þeim málum hefur for-
maður flokksins ekki skipt sér
af, nema þegar Ólafur Ragnar
var fjármálaráðherra. Hann
var með nefið niðri í því öllu. í
álmálinu varð svo stærsta
stefnubreyting Alþýðubanda-
lagsins.11
Sársaukalaus klofningur
flokksins í álmálinu
En flokkurinn klofnaði í
þrennt í því máli.
„Það er alveg rétt, flokkurinn
greiddi atkvæði á þrjá vegu.
Pólitísku tíðindin varðandi ál-
málið voru hins vegar þau að
það gerist í sátt að í Álþýðu-
bandalaginu greiða fjórir þing-
menn með, fjórir sitja hjá og
einn er á móti. Einhvern tím-
ann hefðu þetta þótt stórpólit-
ísktíðindi. Ekkert samkomulag
hafði verið gert í þessu máli en
mikil umræða átti sér stað inn-
an flokksins og menn vissu all-
an tímann að Hjörleifur Gutt-
ormsson væri á móti og að
mjög langt er á milli skoðana
hans og Ólafs Ragnars, sem
greiddi atkvæði með í álmál-
inu. Ég ákvað hins vegar að
sitja hjá við aðra umræðu í
þinginu, vegna þess að fulltrúi
Alþýðubandalagsins í iðnaðar-
nefnd lagði fram ákveðnar
breytingatillögur. Ég vildi
fylgja þeim eftir og heyra mál-
flutning ráðherra og annarra
gagnvart þeim áður en ég tæki
endanlega afstöðu. Auðvitað
hefði ég viljað sjá flokkinn
standa heilan í þessu máli sem
öðrum. Samt sem áður tel ég
það vera táknræna breytingu,
að þetta skuli geta gerst án
nokkurra átaka. Menn einfald-
lega sætta sig við mismunandi
skoðanir innan flokksins og þá
kannski sérstaklega sérstöðu
Hjörleifs."
Ekki erfitt að starfa
með þremur fyrrverandi
formonnum
Er ekki erfitt fyrir þig sem
nýjan formann flokksins að
vera með þrjá fyrrverandi
formenn í þingflokknum?
„Það er í sjálfu sér ekkert erf-
itt, þar sem langmestur hluti af
vinnu minni þessa þrjá mán-
uði hefur farið í endurskipu-
lagningu á innra starfi flokks-
ins; að koma upp starfi og
stefnumótun flokksins —
ásamt því að koma fjármálun-
um í lag. Auðvitað gerði ég
mér grein fyrir því, að meðan
ég væri í því starfi væri ég ekki
eins áberandi í pólitíkinni. Það
átti hins vegar ekki að koma
neinum á óvart í flokknum.
Þetta sagði ég mjög skýrt á
þessum tuttugu fundum sem
voru fyrir formannskosning-
arnar. Framkvæmdastjórn,
miðstjórn, þingflokksformaður
og fjármálastofnanir flokksins
hafa allar tekið þátt í þessu og
samstarfið verið hreint með
ágætum. Það er nú dálítið
langt síðan þeir Ragnar Am-
alds og Svavar Gestsson voru
formenn og ég hef ekki orðið
vör við í þeirra störfum að þeir
væru haldnir einhverri valds-
mannstilhneigingu. Ólafur
Ragnar er nýkominn út úr
þessu starfi og virðist njóta sín
ágætlega sem óbreyttur þing-
maður.“
Tek slaginn við
hvern sem er í
formannskosningu
Haft er eftir þínum eigin
stuðningsmönnum að gömlu
jálkarnir í þingflokknum
œtli í raun að sitja þig afsér
og torvelda þér störf eins og
hœgt er. Hvernig bregstu við
þessu?
„Ég veit ekki hvernig ég á að
bregðast við þessu. Á meðan
sú vinnuáætlun, sem ég hef
sett upp fyrir næstu tvö árin,
helst sé ég ekki ástæðu til að
vera með einhverja dóma um
það hvort menn séu að tor-
velda mér störf. Þetta er byggt
á orðrómi og ég fæ ekki að vita
hverjir þessir nánu stuðnings-
menn eru, sem er mjög slæmt.
Þetta virðist vera byggt á til-
búningi sem er gerður til að
gera störf mín tortryggileg og
koma því inn hjá fólki að þetta
gangi nú ekki eins vel og það á
að gera. Ég veit að þeir sem
þekkja til starfa þingflokksins
myndu ekki segja þetta ef þeir
ætluðu sér að vera sanngjarn-
ir. Ég hef átt gott samstarf við
formann þingflokksins —
Svavar Gestsson — í öllum til-
vikum. Það er hins vegar aldr-
ei sársaukalaust þegar skipt er
um forystu í flokkum og menn
fylkja sér í hópa. Það er ekkert
nýtt að það séu skiptar skoð-
anir innan þingflokks Alþýðu-
bandalagsins um menn og
málefni. Það hefur aldrei nokk-
urn tímann verið lognmolla á
þeim bænum. Sem betur fer
hefur heldur ekki færst nein
lognmolla yfir þingflokkinn eft-
ir að ég var kosin formaður,
enda koma átök adrenalíninu
af stað og gera það að verkum
að maður vinnur hraðar og
betur."
Hvað myndi
Serast ef Olafur
!agnar væri kona?
Hvað viltu segja um þá
kenningu að ef Olafur Ragn-
ar byði sig fram til forseta
en tapaði með sœmd þá geti
hann svo gott sem sest beint
aftur í stól formanns Al-
þýðubandalags eftir tvö ár?
„Tæknilega er það mögulegt,
en ég hef velt því fyrir mér
hvort umræðan væri svona ef
ég væri ekki kvenkyns eða Ól-
afur væri kona. Kjörtímabil
formanns er til tveggja ára og
það sem skiptir máli er hvern-
ig mér, stjórn flokksins og
flokksmönnum öllum tekst að
vinna á þeim tíma. Þá verður
það bara lagt í dóm flokks-
manna. Hafi ég unnið þannig
að ég sé sjálf sátt við það þá
mun ég óhrædd fara gegn
hverjum sem er.“