Alþýðublaðið - 23.01.1976, Blaðsíða 13

©
Alþýðublaðið
Föstudagur 23. janúar 1976.
Fjölgun námshópa í LÍN, brýnasta verkefnið
nAmslánin
VÆNTANLEGA
SVIPUD OG
VERIÐ HEFIIR
Lánamál náms-
manna hefur verið
mikið hitamál undan-
farna mánuði, og hefur
verið fjallað mikið um
þau i fjölmiðlum. Nú er
nokkur timi liðinn frá
þvi að haustlánunum
var útdeilt, og virðist
sem lánamál náms-
manna hafi legið i
nokkrum dvala. t»vi
sneri Alþýðublaðið sér
til Einars Harðarson-
ar, sem á sæti i stjórn
LÍN, og spurði hann
ýmissa spurninga
varðandi starf sjóðsins,
og hver framvinda
lánamálanna hafi verið
frá þvi i haust.
„tlánamálum siðustu mánuð-
ina hefur i stórum dráttum
gerzt það, sem flestir þekkja,
fjárþörf sjóðsins var ekki mætt
af stjórnvöldum i haust, og allar
tillögur sjóðstjórnar þar að lút-
andi að engu hafðar. Sést það
bezt með útkomu fjárlagatillög-
unnar, en þar var fjárþörf
sjóðsins áætluð 807 millj., en
áætlanir sjóðstjórnar og
framkvstj. LIN 1720 millj., og
var þá eingöngu miðað við, að
námsaðstoð yrði svo til óbreytt
frá þvi sem verið hefur siðustu
ár. Að mestu hefur þessi barátta
verið til lykta leidd á milli
námsmanna annars vegar og
stjórnar hins vegar, með þvi að
rikisstjórnin hefur nú fallizt á að
hækka fjárlög upp i840millj., og
einnig verði LIN gefin lántöku-
heimild, sem búizt er við, að
Einar Harðarson að koma af baráttufundi námsmanna.
verði 600 millj. Likur eru á að
þetta verði staðfest fljótlega.
Hins vegar féllust fulltrúar
námsmanna á að breyta úthlut-
unarreglunum varðandi óeðli-
lega háar tekjur maka náms-
manna og þeirra sjálfra. Verða
lánin þá væntanlega metin með
tilliti til tekna námsmanna og
maka þeirra, og vonast ég til að
þessar tillögur verði samþykkt-
ar óbreyttar. Litilsháttar
ágreiningur hefur verið milli
námsmanna og ráðherra um,
hve langt eigi að ganga á hlut
tekna námsmanna og einnig um
skerðingu þá, sem átti sér stað
með háustlánin, sem var úr 7/12
i 5/12. Varð þetta til þess, að
margir þeir sem sóttu um
haustlán, fengu þau ekki.
Einnig greindi á um breyting-
una á úthlutun haustlánanna,
sem olli þvi að minna kom ihlut
námsmanna, en úr þvi hefur
verið bætt að nokkru leyti.
Samkvæmt árlegri könnun
um meðaltekjur námsmanna,
sem frkvstj. LIN gerir, kom i
ljós, að þær kæmu ekki til með
að verða meiri en verið hefur.
En samkvæmt nýlegri könnun
kom i ljós, að tekjur náms-
manna voru meiri en undanfar-
in ár, og einnig er sjóðurinn
miklu betur staddur fjárhags-
lega en ég hafði nokkurn tima
þorað að vona. Við eigum eftir
að fá skýringar við einstök at-
riði i þessum samningum, sem
ég vona að fá sem fyrst. Eitt
þessara atriða er t.d. hvar á að
taka þessar 600 milljónir til
lánsins, og má geta þess, að i
fyrra fékk sjóðurinn 100 milljón
krónu lántökuheimild, sem enn
hefur ekki orðið nema 51,5 mill-
jónir.
Um starf sjóðsins i dag hafði
Einar þetta að segja: ,,Það
kemur væntanlega fram tillaga
innan LtN þess efnis að hækka
áætlaðar lágmarkstekjur fyrir
hvern leyfismann, hvort sem
hann aflar þeirra eða ekki. Til-
lagan er þess efnis, að breytt sé
lámarkstekjunum, sem eru 50
þúsund krónur, upp i aðra hærri
tölu, og mun hún koma niður á
námsláni allra námsmanna.
Þessa tillögu mun ég ekki geta
samþykkt, vegna þess að ekki
hefur fengizt leiðrétting á
kostnaðarkönnun, sem gerð var
árið 1974, en hún sýndi mikið
vanmat á framfærslukostnaði
námsmanna. LIN veitir ekki
meira en 83% námslán, en þau
ættu i raun að vera 100%. Ný-
lega var samþykkt tillaga þess
efnis, að námsmaður skal hafa
náð lokaprófi frá háskóla eftir
fimm ára nám, og (150) e, til
þess að eiga kost á kandidata-
styrkjum. Einnig vil ég að fram
komi bréf, sem menntamála-
ráðherra sendi sjóðnum. Gerir
hann námsmönnum það ljóst,
að þeir, sem fá lán eftir 1. janú-
ar 1976, geti átt von á að þurfa
að endurgreiða lán sin með
verðtryggingarálagi vegna
hugsanlegra breytinga á lögum.
Einnig flutti ég tillögu um, að
gerð verði könnun á fyrirkomu-
lagi prófa, sem islenzkir náms-
menn taka erlendis, til að gera
sem likastar kröfur um upplýs-
ingar á framvindu náms, og
gerðar eru hér heima.”
Næst spurðum við Einar,
hvort hann hefði einhverjar
hugmyndir um breytingar á
fyrirkomulagi sjóðsins, og sagði
hann þá: ,,Mér finnst rétt að at-
huga, hvort LIN ætti ekki að
beina námsfólki sem mest inn á
þá braut að stunda nám sitt á Is-
landi, ef kostir gefast, þvi að
það er mun betra fyrir sjóðinn
fjárhagslega, og einnig stór
gjaldeyrissparnaður. 1 þvi efni
má benda á, að islenzka
menntakerfið hefur vikkað
mjög, og er þar hægt að benda á
fjölgun háskóla hér á landi.
Kennsla á Islandi er ekkert lak-
ari en erlendis, það geta þeir
borið vitni um sem reynt hafa.
Barátta námsmanna undaníar-
in ár hefur beinzt sem mest i þá
átt að fá leiðrétt kostnaðarmat
og hækkaða hlutfallstölu af
námslánum, sem er eins og
áður sagði 83% meðaltal af
veittum framfærslukostnaði.”
Nú hafa margir skólar reynt að
fá inngöngu i LIN, en án
árangurs. Hvernig horfir nú
með þeirra mál?
,,1 fyrra var ákveðið með sér-
stökum ákvæðum menntamála-
ráðherra, að fimm nýir skólar
ættu aðfá sérstök lán, sem ekki
falla undir reglur LIN. Nú und-
anfarna mánuði hefur starfað
nefnd, sem ætlað er að skila nið-
urstöðu um breytingu á lögum
um námslán. I þessari nefnd eru
m.a. tveir þingmenn og for-
maður LIN. Eftir þvi sem ég
bezt veit, hefur nefndin fjallað
um, aö inntökuskilyrði i LIN sé
miðuð við, að námsmenn hafi 13
ára nám aðbaki, sem nám hans
er i beinu framhaldi af. Endan-
legur úrskurður hefur ekki
komið frá nefndinni, en hann er
væntanlegur von bráðar.”
Að lokum spurðum við Einar
Harðarson að þvi, hvort náms-
aðstoð eigi fullan rétt á sér. og
sagði hann þá: „Hvers konar
mannrækt og mennt getur bezt
alls byggt upp gott þjóðfélag.
Þjóðir allt i kringum okkur
verja stórum hluta af fjármagni
sinu til visinda, og tel ég rétt, að
námsaðstoð sé i eðli sinu byggð
á sama grunni. Við vonum að
sem mest skili sér til baka. og
þá ekki einungis i beinhörðum
peningum, heldur og i árangri.
Að minu mati á námsaðstoð
ekki að vera námsmönnum
þungbær".