Alþýðublaðið - 20.08.1976, Blaðsíða 7

SjEaSfd* Föstudagur 20. ágúst 1976
Streita við
vinnu mæld
FRANKFURST AM MAIN:
Prófessor Maria Blohmke, yfir-
maður starfs- og félagslegu
læknadeildarinnar við háskól-
ann í Heidelberg, hefur gert
óvenjulegar kannanir á aðal
járnbrautarstöðinni i Frank-
furst til að sýna að unnt sé að
mæla streitu við vinnu. Hún
setti einkaritara i komusal járn-
brautarinnarogtengdihana við
tæki, sem mæla blóðþrýsting og
annað, meðan stúlkan var við
vinnu sina. Mælitækin mældu
m.a. æðaslátt, blóðþrýsting og
þess háttar. Þetta mannlega
tilraunadýr veitti þvi eftirtekt,
að kuldi og hávaði trufluðu hana
mest, en áhorfendur og ljós-
myndarar skiptu engu máli. Til-
gangur tilraunarinnar var að
sýna, að visu við harla óvenju-
iegar aðstæður, að óþægindi á
vinnustað geta valdið
veikindum.

fengum sett á virkjunina stað-
festi rétt okkar og þaö að rangt
var að málum staðið að hálfu
virkjunaraöilans.
Hver ábyrgur aðili hefði hætt
við framkvæmdir á þvl stigi —
þegar áður talin sannindi lágu
fyrir, en þaö gerði Laxár-
virkjunarstjórn ekki. Þá var
nægur timi til að leita annarra
lausna, og hægt hefði verið að
koma i veg fyrir orkuskort.
Bent var á margar aðrar
leiðir, svo sem flutningsllnu yfir
Sprengisand, aukna jarðgufu-
virkjun i Bjarnarflagi, eöa
aðrar vatnsvirkjanir. Engin
þessara leiða, sem við marg
bentum á var talin fær þó að
siðar hafi Laxárvirkjunarstjórn
bent á að auka hefði mátt afl
jarðgufu virkjunarinnar með
litlum fyrirvara og litlum
kostnaði. ADt létu þeir, sem
vind um eyru þjóta og keyröu
virkjunina áfram I trausti þess
að þegar búiö væri að eyða i
hana svo ærnu fé — yrðu bændur
kúgaðir til hlýðni. Það er þessi
þrjóska Laxárvirkjunarstjórn-
ar og ráðgjafa hennar, sem
skapað hefur vandræðin —
þeirra er ábyrgðin en ekki
okkar.
Knútur Ottersted lét þau orö
falla i þættinum að baráttu
okkar hafiráðið fégirndin ein og
aö náttúruvemdarsjónarmiðin
hafi verið yfirvarp. Hið sanna er
að hvort tveggja var aö viö
vildum vernda öll verðmæti
jarða okkar og héraðs og ekki
siður þau, sem ekki veröa metin
i krónum og aurum, — enda er
þaö samdóma álit náttúrufræð-
inga, sem þetta hafa rannsakaö
og náttúruverndarmanna er-
lendra sem innlendra, að fyrir
okkar baráttu og þeirra, sem
með okkur stóðu, hafi unnist
mesti sigur fyrir náttúmvernd
hér á landi. Það væri sæmra
fyrir Orkustofnunarmenn og
aðra, sem að undirbúningi
virkjana standa, að þakka fyrir
þann lærdóm sem þeir hafa
fengið af þessum málum, en aö
væna okkur um ofstopa sem
jafnað er við andann á
Sturlungaöld.
Að endingu undrumst við og
mótmælum harðlega þeim
vinnubrögðum Páls Heiðars
Jónssonar, að stofna til
umræðuþáttar i útvarpi um
Laxárdeilu og afleiöingar
hennar án þess aö annar aðili
þeirrar deilu þ.e. við landeig-
endur eigum kost á að túlka
okkar sjónarmið i þeim þætti.
Einhliða málflutningur and-
stæðinga okkar miðaði allur að
þvi að blása út óheillavænlegar
afleiðingar Laxárdeilu og
Laxársamninga, og gera okkur
bændur að eins konar saka-
mönnum i þvi máli. Slikum
aðförum tökum við ekki
þegjandi og þvi er þessam
athugasemdum hér með komið
á framfæri.
Stjórn Landeigendaféiags
Laxár og Mývatns.
Eysteinn Sigurðsson
Jón Jónasson
Indriði Ketilsson
Vigfús B. Jónsson
Þorgrimur Starri Björgvinsson
7
Að lifa með psorias
Flestír kannast vist við orð-
ið psorias, en hér heima hafa
psorias-sjúklingar sto&iað með
sér félag til að auðvelda slikum
sjúklingum Sólarlandaferöir,
sem hafa mjög góð áhrif á sjúk-
dóminn. Psorias er mjög al-
gengur húðsjúkdómm- og má
sem dæmi nefna, að annar eða
þriðji hver af hundruö Svium
hefur psorias i einhverri mynd.
Þessi staðreynd verður til
þess, að margir álíta, að psor-
ias-sjúklingar eigi ekki alltof
bágt með sjúkdóm sinn og
einnig þess, að menn foröastoft
að tala um hann.
Byrjar fyrir tvítugt
Það er margt sem bendir til
þess, að psorias hafi áhrif bæöi
á sálarlif sjúklingsins og stöðu
hans i þjóöfélaginu. Þessi
sjúkdómur byrjar oftast á
gelgjuskeiöinu. Meira en helm-
ingur allra, sem fá psorias, fá
fyrstu útbrotin fyrir tvitugt, en
þá er mikið eftir af ævinni.
tJtbrotín eru oft á andliti eöa
höndum og margir fá liöagigt.
Menn vita harla litið um það,
hve sjúklingurinn þjáist af
sjúkdómnum, en kannanir
hafa verið verðar og byrjaðar
á þeim sjúklingum, sem lagðir
eru inn á sjúkrahús vegna sjúk-
dómsins. Það eru hins vegar
langt I frá allir, sem leita læknis
vegna útbrotanna.
Psorias og þjöðfélagið
Psorias-sjúklingar koma úr
öllum stéttum þjóðfélagsins
eins og oft viU verða um
króniska sjúkdima, eins og t.d.
gigtarsjúklingar. Meðal þeirra
er að finna einstæðinga ógifta
eöa fráskilda, með lægri tekjur
en meðaltal, og menn, sem oft-
ar eru frá vinnu vegna veikinda
enaðrir. Þetta segir I sjálfu sér
ekkert um orsakir né afleiðing-
ar. Enn fremur má ætla, að
verri staða og lægri tekjur séu
LÍF 0G HEILSfl
orsök fleiri veikindadaga vegna
lélegri aðstæðna og færri tæki-
færa til hvildar eftir legu. Rök-
rétt afleiöing aukinna útbrota
gæti verið sú, að sjúklingurinn
fengi enn minna tækifæri tíl aö
leita sér lækninga en ella vegna
peningaleysis.
Að lifa með psorias
Húðlæknar eru oft spurðir að
þvi, hve margir alvarlega veikir
psorias-sjúklingar geti lifað
eðlilegu lifi og unnið sina vinnu
án óeölilega margra veikinda-
daga, og þá er gjarnan bent á,
að mörgum takist það, enda hafi
þeir lært að lifa meö sjúkdóm-
inn. Læknar teija hins vegar,
að sjúklingar með psorias á há-
stigi séu aðeins smábrot af öll-
um psorias-sjúklingum.
Starfsval
I þessu tilliti má benda á
mikilvægi þess, að menn taki
tillit til psorias, þegar um er aö
ræða starfsvaí fyrir unglinga
Það er þvi miður ekki lögö
áherzla á þetta við starfskynn-
ingu i skólum. Útbrot á höndum
gerir mönnum oft erfitt fyrir við
likamlega vinnu, og það hefúr
oftslæm ál.rif á fólk, að horfa á
afgreiðslufolk með útbrot á
höndunum. Þaö er ekki hægt aö
stunda störf þar sem fólk svitn-
ar mikið eða verður mjög
óhreint og vera með útbrot lika.
Þetta skapar sin sérstöku
vandamál. Margir sjúkingar
með psorias kvarta yfir þvi, að
þeim finnist þeir aldrei hreinir,
þó þrifnir séu.
Umgengni við aðra
Sálræn vandamál
psorias-sjúklinga eru oft mikil
og erfið. Þau koma aðallega I
ljós i umgengni við aöra. Fyrst
á uppvaxtarárunum, i leik og I
skóla og seinna i umgengni við
fjölskylduna, vini og vinnufé-
laga. Vandamál i ástarlifinu
koma oft fyrir. Það er hægt aö
skrifa marga skilnaöi á reikning
þessa sjúkdóms. Það er kannski
ekki alltaf auðvelt aö búa með
sjúklingi með psorias á háu
stigi.
Hvað mega aumingja
fiskarnir segja?
nefnilega ógurleg oliumengun,
en út við Granda sérðu klósett-
pappir, skit og annan óþverra,
sem kemur frá klóökunum.
Það væri óneitanlegra
skemmtilegra að koma heim
eins og fengsæll fiskimaður með
mat I soðið, heldur en þaö þurfa
að henda fiskinum aftur, eða
jafnvel drepa hann, ef öngullinn
hefurlentá slæmum stað. Fisk-
urinn við strendur Reykjavikur
er ekki mannafæöa.
Ég efast um, að nokkur strák-
ur gæfi ketti hann, þviaöenginn
vill vist eitra fyrir köttinn sinn.
Rotturnar þrifast vel á fiskin-
um, sem við strákarnir hend-
um. Þaö er mjög mikið af rott-
um við Grandann. Þær eru stór-
ar, gráar og éta allt, sem að
kjaftí kemur. Einu sinni veidd-
um við kriu, þvi að öngullinn
kom i vænginn. Við tókum öng-
ulinn varlega úr og slepptum
henni strax, en hún hefur vlst
meitt sig mikið, þvi að hún gat
ekki flogið, en datt I sjóinn.
Hana rak á land og rotturnar
hafa sjálfsagt lagt hana sér að
munni eins og múkkana, sem
strákarnir veiða stundum og
deyja hjá þeim. Daginn eftir er
aðeins skinin bein að sjá I fjör-
unni. Þá vitum viö, aðrotturnar
voru á feröinni.
Ætli það væri ekki nær, að
menn veittu óþverranum eitt-
hvaö annaö? Á beztu veiðistöð-
um okkar eru opin klóök beintút
i sjóinn og eyðileggja allt.
Það væri gaman aö vita, hvað
varð um marhnútana?
Allir, sem dorguðu i gamla
daga fengu marhnút á öngulinn,
en ég hef engan marhnút séö.
Ufsi, koli og lýsa vaöa viö
bryggjusporðana, en marhnút-
arnir eru horfnir. Ég sá einu
sinnistrák, sem var næstum bú-
inn að „húkka” marhnút. Það
var óvenjulegt.
Það stendur að visu á skilti
viö Grandann, að þar sé bannað
aö henda rusli, en hver ætli fari
eftir þvi?
I Peningafjörunni rekur kúk
og klósettpappir á land. Hver
ætli borði fisk, sem hefur nærzt
á þessu?
Þegar ég var litill fórum við
stundum út i Nauthólsvik til að
njóta sólarinnar og sulla i sjón-
um. Nú er þaö bannað vegna
mengunar. Borgarlæknir telur
of mikið af saurgerlum og alls
konar bakterium þar til þess, að
fólk geti synt i sjónum.
Hvaö mega aumingja fiskarn-
ir segja?
Ég hef mikinn áhuga á Iþrótt-
um og fylgist alltaf með iþrótta-
fréttum bæði I blöðum, útvarpi
og sjónvarpi, enda æfi ég knatt-
spyrnu.
Mér þótti það furðulegt einn
dag, þegar við fórum að keppa á
móti I.R., er dómarinn neitaði
liðinu um að leyfa stelpu aö
keppa með, eins og það skipti
einhverju máli, hvort hún væri
kvenkyns eða karlkyns. Hún
kann fótbolta, og það er enginn
kvennaflokkur til fyrir þennan
aldursflokk. Okkur strákana
hefur lengi langað til að vita,
hvort dómarinn hafi haft rétt
fyrir sér eða ekki, þvi aö það á
að meta eftir getu en ekki kyni.
Það gæti hent sig, að strákar
legðu leið sina t.d. út á Granda
til að veiða, ef þeir eru ekki aö
spila fótbolta. Að minu áliti er
Grandinn bezti veiöistaður
stráka i Reykjavik, en það er
lika hægtaðfará út aö Vitanum,
eins og við köllum hann.
Þaö er hins vegar ekki gott að
dorga við höfnina, þó að sumir
strákar hangi þar lon og don á
bátabryggjunum. Við höfnina er