Alþýðublaðið - 21.12.1976, Blaðsíða 4

4
Þriðjudagur 21. desember 1976
œr
SkipulagOa frásögn af jólahaldinu þyrfti að hefja f jólaundirbiiningn-
um, kökubakstri mömmu eöa jóiatréskaupum pabba.
Nú eru jólin svo gott
sem hafin, með öllu
amstri lokaundirbún-
ingsins og siðustu gjafa-
kaupanna. Fyrir þann
fjöida áhugamanna um
ljósmyndun og kvik-
myndun, sem nú eiga
myndavélar er það kjör-
ið tilefni til myndatöku
að mynda sögu jólanna,
þ.e. einna jóla hjá fjöl-
skyldunni.
Æskilegast hefði verið að byrja
myndatökuna þegar sjálfur jóla-
undirbúningurinn hófst i byrjun
mánaðarins með fyrsta köku-
bakstrinum og jólakortakaup-
unum, en það nægir lika að ná i
lokaundirbúninginn.
Myndatakan skipulögð
Hjá flestum fjölskyldum fer allt
jólahald fram á nokkuð likan hátt
frá ári til árs. En það er einmitt
gott að þekkja það vel þegar þú
skipuleggur myndatökuna.
Ætlir þú að gera heimiliskvik-
mynd af jólahaldi þeinnar eigin
fjölskyldu, þá þarftu tvimæla-
laust að gera góða áætlun, nánast
eins konar kvikmyndahandrit. En
slik áætlun er lika ómissandi þótt
þú takir aðeins kyrrmyndir, hvort
sem það eru litmyndir eða svart-
hvitar myndir sem þú framkallar
og stækkar sjálfur.
Bezt er að byrja skipulagning-
una með þvi að skoða
jólamyndirnar frá þvi i fyrra,
leggja þær til hliðar, sem mdttu
missa sin og hafa hinar til hlið-
sjónar, sem lánuðust einstaklega
vel.
En þær, sem mistókust þarf að
skoða, til að forðast að það sama
gerist aftur. Þær myndir, sem
gaman væri að eiga, en eru ekki
tæknilega nógu góðar mætti laga
við næstu myndatöku, ýmist með
annarri uppstillingu, annarri
staðsetningu eða breyttri lýsingu.
Það þarf að huga að slikum
tæknilegum betrumbótum — og
ekki sizt má nota kyrrmyndir frá
i fyrra til að velja réttu „svið-
setninguna” fyrir kvikmynd i ár.
Þegar einhver vinur eða kunningi
i næsta nágrenni er einnig áhuga-
ljósmyndari er einmitt mjög gott
að fá hann til skrafs og ráðagerð-
a, þvi betur sjá augu en auga.
Vinnum óhindruð
Við brosum gjarnan þegar við
skoðum afa- og ömmumyndir i
gömlu stóru albúmunum, þar
sem fólkið stendurstift og pússað
með alvörusvip. En i rauninnier
engin ástæða til að brosa. I þá
daga unnu ljósmyndarar við hin
frumstæðustu og erfiðustu skil-
yrði. Filmuplötur voru mjög hæg-
ar og þvi þurfti fólk að standa
grafkyrrt meðan platan var að
lýsast, oft margar sekúndur.
Þessu er öðru visi farið i dag.
Betri myndavélar, jafnvel þær
ódýrustu eru tæknilega nokkuð
fullkomnar, hraðar filmur og
flassljós auðvelda okkur að at-
hafna okkur frjálst og óþvingað
og „skjóta” fórnarlambið á
sekúndubroti. Séum við að flækj-
ast um og horfandi á fólk frá
ýmsu sjónarhorni gegn um
myndsjána verðurfólk fljótt vant
þvi að viö séum með vélina og
hættir að vera stift og viðbúið i
eins konar varnarstöðu. Og sértu
að taka hópmyndir, þá getur þú
flutt þig til á alla vegu og breytt
hópuppsetningunniað vild og gert
tilraunir með að láta hina og
þessa verða rikjandi persónurnar
i myndinni. Þú þarft þá ekki að
fyrirskipa bros — það má jafnvel
„svindla” og þykjast hrasa þegar
þú telur þig með réttu myndina.
Við það brosa margir eðlilega —
og þú notar tækifærið og smellir
af.
Eru myndimar
óskarpar?
Hreyfðar myndir eða óskarpar
eru ótrúlega algeng mistök, og
oftast má rekja sökina til ljós-
myndarans. Algengast er að ljós-
myndarar, sem þetta hendir,
þrýsti allri myndavélinni til þeg-
ar þeir smella af. Margar sjálf-
virkarmyndavélar eru með hrað-
ann 1/60 úr sekúndu, og þá getur
minnsta hreyfing meðan á
myndatöku stendur gert alla
myndina óskarpa. Bezt er að
halda annarri hendi undir
myndavélinni — og visifingri og
þumarlfingri um linsuna. Þá má
lika stilla fjarlægðina með þeim
meðan fyrirmyndin er skoðuð í
myndsjánni. Röng fjarlægðar-
stilling er líka önnur megin orsök
óskarpra mynda, en þvi nær sem
fyrirmyndin er þeim mun meiri
nákvæmni þarf að gæta í fjar-
lægðarstillingu.
Þegar smellt er af þarf aö gæta
þess að halda vélinni vel fastri
með annarri hendi eins og áður
sagði, jafnvel þrýsta henni að
enni, en halda hinni hendi rétti-
lega um vélina-. (yfirleitt hægri
hendi) og þrýsta á takarann hægt
en ákveðið. Ekki með einu
skyndilegu handtaki, þvi það get-
ur hreyft hina hendina lika, sem
heldur vélinni i fastri stöðu.
Litlu vasavélarnar hafa vaxið
að vinsældum á siðustu árum eft-
ir að ýmsar tækninýjungar hafa
komið til sögunnar á þeirra sviði,
og filmur, sem þola mjög veru-
lega stækkun.
En vegna þess hve þær eru ofur
léttar þarf einmitt að gæta þess
vel að halda þeim stöðugum. Það
gerir maður bezt með þvi að
halda þeim eins og kiki, þvert fyr-
ir augun, þannig að maður sjái
um myndsjána með öðru auganu.
Þú heldur þumalfingrunum undir
vélinni en tveim eða þrem á henni
ofanverðri. Haltu henni fast efst
að nefinu milli augnanna og ýttu
hægt á takkann. Þegar þú þrýstir
visifingri á takkann þarftu að
þrýsta visifingri hinnar handar
nokkuð ámóta þétt niður á vélina
svo jafn þrýstingur haldi vélinni
kyrri.
Astæða er til að itreka mikil-
vægi fjarlægðarstillingarinnar
vegna skarpra mynd. Sé fjar-
lægðastillingin einföld, svo sem
eins og nærmyndir annars vegar
og fjærmyndir hins vegar, þá
skaltu sjá i leiðarvisinum hversu
langtsviðhvor stilling spannar. í
leiðarvisinum má lika sjá hversu
nálægt fyrirmyndinni er hægt að
fara, en sértu of nálægt fyrir-
myndinni verður myndin alltaf
óskörp, eða ,,út úr fókus” eins og
það er tiðast kallað.
Hafðu vélina hreina
Ein orsök óskarpra mynda
kann að vera fita eða óhreinindi á
linsunni. Linsan þarf alltaf að
vera hrein, og reyndar allir hlutir
vélarinnar aðrir, þvi fita og skitur
berst auöveldlega af vélinni og á
linsuna. Sé aðeins um ryk að ræða
er gott að nota blástursbursta,
eða þéttan litinn pensil með finu
hári. Vaskaskinn eða gleraugna-
pappir nær oft fastari óhreinind-
um af, en sé fita eða föst óhrein-
indi á linsunni verður annaðhvort
að fá sérstakan hreinsilög eða
fara með vélina til viðgerðar-
manns.
'Höfuðið vantar
A vélum, sem ekki hafa linsu-
myndsjá (SLR) sérðu ekki alveg
þaö sama i myndsjánni og birtist
á filmunni. Þaö er vegna þess að
myndsjáin er örlitlu ofar á
vélinni. Þess vegna þarftu að
gæta þess að það sem þú sérð nái
eilitiö upp fyrir það af fyrirmynd-
inni, sem þú viltfá á filmuna. Það
munar yfirleitt litlu, en það gæti
verið að vanti efst á höfuð ein-
hvers. Vitir þú af þessu á slikt
ekki að henda.
Flassmyndir
A þessum árstima eru lang-
flestar myndir teknar innanhúss
og þá er ekki hjá þvi komizt að
nota flass. Notir þú peruflass
þarftu að gæta þess að fá réttu
perurnar, eða réttu kubbana.
Auðveldara er þó að eiga við
kubbana. Fyrir þá sem taka mik-
ið af myndum borgar sig að eign-
ast eilifðarflass og kynna sér vel
leiðarvisinn, ekki sizt að þvi er
varðar ljósstyrk flassins og fjar-
lægðir.
Flassljósið hefur takmarkaða
styrklengd. Það er sterkast og
jafnast i tiltekinni fjarlægði frá
myndavélinni og þvi vænlegast að
koma þvi svo fyrir að meginatriði
fyrirmyndarinnar eða hópsins sé
á þvi svæði og i þeirri fjarlægð.
Æskilegasta fjarlægð fyrirmynd-
arer 2-3 metra frá myndavélinni.
Með æfingu má ná enn betri ár-
angri með þvi að „spegla” flass-
ljósinu. Þá er þvi beint upp i ljóst
loft miðja vegu milli þin og fyrir-
myndarinnar, og þá dreifistljósið
beturyfir fyrirmyndina. Lýsingin
verður þá jafnari, bakgrunnurinn
lýsist einnig upp og skuggar
hverfa úr myndinni. í meðalloft-
hæð þarf að stækka ljósopið um
eitt til tvö op — en sé hátt til lofts
þarf að stækka það meira. Þetta
þarf að æfa á tilraunafilmu áður
svo þú vitir vel hvaða ljósop er
réttast.
A flassmyndum af mörgu fólki
þurfa allir að vera i nokkurn veg-
inn svipaðri fjarlægði frá vélinni,
þvi annars verða þeir alhvitir i
framan, sem eru næstir henni, en
hinir hverfa i myrkur sem eru
fjærstir.
Rauð augu
Þeir, sem taka litmyndir með
flassljósi kannast við þann
óskapnað þegar fólk fær eldrauð
augu. Skýringin á þvi er tækni-
legs eðlis. Og úr þessu má bæta.
Orsökin er sú, að flassglampinn
varir svo skamma stund, að
augasteinninn hefur ekki tima til
að dragastsaman. Það kemur þvi
mynd af háræðunum í nethimnu
augans. Þetta má helzt laga með
þvi að hafa flassið talsvert frá
linsunni, til hliðar, eða láta fyrir-
myndina horfa i aðra átt, a.m.k:
ekki beint i flassiö.
Sértu með vél, þar sem flassið
þarf ekki nauðsynlega að vera
áfast vélinni má nota flassljósið
Til aðekkl vanti alltaf einn tUteklnn fjölskyldumeðlim Inn i allar myndlr þyrftu fleirl að Inra að með-
höndla myndavélina, svo allir verði einhvern tima meö. Loks mætti svo fá nágrannann ár næsta hiisi tU
aö halda á vélinni andartak meöan öllf jölskyldan safnast saman viö tréö eöa hlaöiö kökuborö.
VIÐ TÖKUM SJALF
JÓLAMYNDINA í ÁR