Alþýðublaðið - 12.12.1981, Blaðsíða 7

Laugardagur 12. desember 1981
Bóka dómar
7
Kobbi svarar ætið i sömu
mynt. Þeim sem hafna honum,
hafnar hann. Þeir sem sýna
honum hlýju, fá sömu viðbrögð,
afdráttarlaust. Þannig verður
Kobbi alltieinu stjörnunemandi
i skóla, við það eitt, að kennari
sýnir honum vinarhót og veitir
honum viðurkenningu. Þá við-
urkenningu, sem Kobba hefur
veist svo erfitt að fá hjá föður
sinum.
Undirrót óhamingju Kobba er
einmitt sú, að hann á sér engan
fullorðinn að, sem sýnir honum
hlýju, og Kobbi getur talað við i
einlægni. Hann missir móður
sina, en þó ekki fyrr en hún hef-
ur veitt honum ást og umhyggju
og vanið hann við slikt, svo að
hann sættir sig ekki við minna
og leitar þess siellt. Og það að
hann getur þó þegið og gefið
vináttu er það sem bjargar hon-
um, það að hann er ekki sifellt i
varnarstellingum.
Þessi þroskasaga einmana og
fátæks drengs með Reykjavik
kreppuáranna og hernámsins
að baksviði er sannfærandi og
gripandi. Reyndar er sú mynd
sem dregin er upp af Reykjavik
á þessum tima ekki siður á-
hugaverð en saga Kobba.
Hversu hreinskilinn og einlægur
höfundur er i frásögn sinni veit
auðvitað enginn nema hann
sjálfur, en trúverðug er sagan
engu að siður. Og jafnvel trú-
verðugri fyrir það, að þó höf-
undi sviði enn undan sumum
þeim sárum sem hann hefur
hlotið, er frásögnin þó öll skrif-
uð á ihugulan og igrundaðan
hátt og skýringar höfundar sem
hann gefur nú eftirá á atburðum
og gerðum ýmissa persóna
mjög nærfærnar.
Hver sem ástæða Sigurðar A.
Magnússonar var fyrir þvi að
skrifa sögu uppvaxtarára
sinna: hvort sem hann vill með
þvi skrifa frá sér áleitið um-
hugsunarefnieða þá ástæðurnar
eruaðrar, þá er bókin söm fyrir
það. Og góð. Og full ástæða til að
hvetja fólk til að lesa hana.
eða kannski mömmu. Maður
skrifar ekki um svonalagað, sem
maður veit ekki eimi sinni af
hverju stafar, þvi það var enginn
vondur við mig, neinei, siður en
svo. Þaðvar nú eitthvað annað!”
En hún Salome, sem ekki getur
talaö um þann innri harm og ein-
manaleika, sem hrjáir hana, og
getur ekki einu sinni skrifað um
hann, verður á einhvem hátt að
finna hugsvölun. Hana finnur hún
hjá Berta, mági sinum. „Hann
var svo góður, svo hlýr, svo allt
öðru vi'si en aðrir.”
Ekki er ástæða til að rekja sög-
una frekar. Með þeim Berta tekst
ástarsamband — i meinum — og
almættið spinnur þessari um-
komulausu konu örlög sem hún
sjálfliturá sem hefndog refsingu
æðri máttarvalda
Unga konan, sem hlustar á frá-
sögn Sölu, er ekki yfir sig hrifin.
HUn er i'mynd nútimakonunnar,
efagjörn og ekki of ginnkeypt fyr-
ir þeim siðvenjum, sem krefjast
þess að konur axli sitt hlutverk —
þegjandi — að ala börn og lita á
hjónabandið sem hið endanlega
takmak i h'finu. Það sem gerir
þessa bók sérlega áhugaverða er,
hvemig Jakobinu hefur tekist að
skapa hér og vefa saman örlög
tveggja kvenna með gjörólik lifs-
viðhorf og reynslu. I fyrstu virðist
ljóst að unga konan ber höfuð og
herðar yfir hina umkomulausu
sveitakonu. En ljóst verður i lok-
in, að þær eru báðar á sinn hátt
ofurseldar eigin veröld, eigin sið-
gæðismati og hjá hvorugri er i
raun rúm i hjartanu til að skilja
og taka þáttisorgum, harmi eða
gleði annarra á liðandi stundu.
Þessi þagnarmúr kemur vel
fram i þvi hve unga stúlkan er
hranaleg við Salome meðan á frá-
sögn hennar stendur. Við og við
fyllist hún ákafri löngun til að
gera einnig hana að trúnaðarvini,
en tortryggni eða efahyggja kem-
ur i veg fyrir það. Hún hefur i
raun meiri áhuga á Salomeþegar
hún leseftirhana kvæðilöngu sið-
ER LÍFIÐ
EINMITT
Hélstu að lifið væri svona?
Inga Huld Hákonardóttir
Iðunn 1981
Hélstu að lifið væri svona
lýsir vel þeim nöturlega veru-
leika, sem islenskt láglaunafólk
fær að kynnast, þegar út i al-
vöru daglegrar lifsbaráttu kem-
ur. Það er veruleiki sem við
verðum að upplifa sjálf. Ingu
Huld Hákonardóttur hefur að
visu tekist býsna vel að koma
honum til skila á bók með við-
tölum viö verkakonurnar sinar
ellefu. En það er rétt, sem hún
segir sjálf i athugasemd, að
þetta er veruleiki sem við verð-
um að reyna sjálf, ef við viljum
skynja hann til fulls. ,,Þú
verður að finna, hvernig það er
að koma i iskaldan fiskinn eld-
snemma á morgnana, finna
hvernig þaö er að hafa hnifinn i
hendinni allan daginn”, segir
Stella Stefánsdóttir, fiskverka-
kona, er hún lýsir fyrir við-
mælanda sinum Ingu Huld,
hvernig er að eiga allt undir
likamlegu þreki og atorku.
Inga Huld hefur gert bráðvel
við konurnar sinar i þessari bók.
Frásögn hennar er lipur og hún
fer ekki i launkofa með það
sjónarmið, sem gefur frá-
sögnunum tóninn, að launakjör
og aðbúnaður verkakvenna á
Islandi, er fyrir neðan allar
hellur. Hlýja hennar sjálfrar og
einlægni gefur einnig þessum
stuttu svipmyndum aukinn
raunveruleikablæ. Hún reynir
sifellt að setja sig i spor við-
mælenda sinna og fá þannig les-
andann með i leikinn: „Hvernig
Jakobina Sigurðardóttir
ar i blaði eða timariti, heldur en
að rækta viö hana vináttu, meöan
hún á þess kost.
1 sama klefa er Góð Bók.
Jakobinu Sigurðardóttur hefur
tekist eins og svo oft áður að
draga upp ógleymanlegar mann-
lýsingar af umkomulausu fólki,
sem bugast undan ytri aðstæðum,
og hefur ekki hugarstyrk til að
risa gegn þeim örlögum sem þvi
eru búin.
EKKI
SVONfl?
á maður lika að etja kappi við
konueins og þá, sem handleggs-
brotnaði um hádegi, en neitaði
að fara til læknis... fyrr en um
kvöldið” — segir hún frá eigin
hjarta um leið og hún kynnir
Stellu Stefánsdóttur. Og lái
henni hver sem vill!
Hver þekkir ekki vinnuna i
frystihúsinu, á saumastofunni
eða i eldhúsinu á veitinga-
staðnum?
Hvernig á að skrifa um verka-
konurá þessum vinnustöðum og
lif þeirra, þannig að þeir megi
njóta sem þekkja lif þessarra
kvenna? Það er aldrei auðvelt
að lýsa hversdeginum eða sam-
timanum, þannig að fólk al-
mennt hrifist af. Ingu Huld
hefur þó tekist þetta að miklu
leyti. Henni hefur tekist þaö
með þvi að beita þeirri aðferð,
sem best hefur gefist við að lýsa
daglegu amstri verkafólks, þ.e.
að láta fólkið sjálft tala.
Bestu hlutar bókarinnar eru
stuttar en hnitmiðaðar frásagn-
ir verkakvenna af lifi sinu og
starfi. Hún er ekki löng sagan
hennar Dúddu ... „Hann var
sautján ára og ofsalega sætur ...
Daginn eftir að ég varð átján
ára giftum við okkur og tókum
út sparimerkin... Hann drakk
allt of mikið... en sagði að það
væri margir miklu verri og auk
þess gæti hann hætt auðveldlega
hvenær sem honum sýndist...”
Þufum við að lesa meira?
Margar þessara frásagna
eru efni i skáldsögu, en sem
stuttar myndir raðað saman,
mynda þær trúverðuga og
lifandi heild. Til þess að skapa

£ $0*7*3,
Ef eitthvaö ætti að finna að
þessu skáldverki er það einna
helst sá rammi sem höfundur hef-
ur valið verkinu. Eflaust er hann
hugsaður þannig, að hann eigi að
færa það nær lesandanum eða
tengja það við nútiöina. Launa-
barátta rithöfunda er vitaskuld af
hinu góða ,en hún skemmir dálitið
söguna af henni Salome Kjart-
ansdóttur.
ÞH
Inga Huld Hákonardóttir
þessa heild hefur höfundur orðiö
aö velja og hafna og fylla siðan
inn i frá eigin brjósti. Þetta er
einmitt sú aðferð, sem hefur
skilað okkur bestu samtals bók-
unum á siðustu árum eins og t.d.
samtalsbókinni um Jóhönnu
Egilsdóttur.
Þó að þessi bók sé að flestu
leyti vel gerð er þó hægt að finna
að einu. Sá sem les allar þær
frásagnir af verkakonum, sem
er að linna I bókinni, fær býsna
góða mynd af lifskjörum og lifi'
verkakvenna fyrr og nú. Eftir-
málinn er þvi aö mati undir-
ritaðs nánast óþarfur, þvi hann
gerir ekki nema draga saman
þá mynd sem svo miklu betur er
útfærð i viðtölunum sjálfum. En
hvað um það. Hélstu að lífið
væri svona er bók sem óhætt er
að mæla með.
ÞH
Sagnirctí íQlki
og þjóðháttum
_ ftur ftá
iðnum ámm
Þetta er fimmta og síðasta bókin i safn-
ritinu Borgfirzk blanda. Af efni bókarinn-
ar má nefna endurminningar Benedikts
i Skuld, sem nú líta dagsins Ijós i fyrsta
sinn. Þar er brugðið upp fróðlegri og
forvitnilegri mynd af húsakynnum og
mannlffi á Akranesi um aldamótin slð-
ustu og sagt frá einstökum dugnaði og
fómarlund. Einnig er stór syrpa af gam-
anmálum, þar á meðal hinar frægu
Pungavfsur Ólafs i Brautarholti og Þor-
láks Kristjánssonar. Þá eru i Blöndunni
auk gamanmála og þjóðllfsþátta, frá-
sagnir af slysförum, endurminningar og
fróðleikur af ýmsu tagi.
Safn sannra frásagna af mannraunum,
slysförum, dulrænum atburðum og
skyggnu fólki. Einnig frásagnir úr há-
karíalegum og bjargsigi.
Séra Jón Kr. (sfeld hefur safnað þessu
efni á löngu árabili. Nöfn eftirtalinna
þátta gefa hugmynd um hið fjölbreytta
efni bókarinnar: öríagastund á Eski-
fjarðarheiði, Páskabylurinn 1917,
Manntjónið mikla i Amarfirði, Sagnir af
Eyjólfi skyggna, Haustnótt i kitkju, Stúlk-
an við ána, Hákariaveiðar, Úr verinu,
Fyrsta bjargferðin, Töfrasýnir tveggja
öldunga, Torráðin gáta frá 18. öld.
HÖRPUÚTGÁFAN

‘ ‘ t’

Þetta er fyrsta bók höfundarins. Hún er ný-
stárleg, því enginn íslenskur ráðherra hefir
áður sett saman bók um ráðuneytið sitt.
Vilhjálmur kemur víða við og ræðir m.a.
stöðuveitingar, írafár á Alþingi, námsmanna-
hasa og kalda stríðið um peningana.
ÞJÓÐSAGA
Gamansemi Vilhjálms gægist víða fram. Og
oft er seilst eftir svipmyndum utan dyra þótt
Hverfisgata 6 sé þungamiðja bókarinnar.
Frásögnin er opinská en laus við alla beiskju.
180 myndir eru í bókinni.
Verð kr. 320.00
ÞINGHOLTSSTRÆTI 27 — SÍMI 13510