Vísir - 24.05.1974, Blaðsíða 6

6
Vísir. Föstudagur 24. mai 1974.
visir
(Jtgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Hitstjóri:
Fréttastjóri:
Kitstjórnarfuiltrúi:
Fi'éttastj. erl. frétta:
Augiýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hl'.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Ilaukur Ilelgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Ilverfisgötu 32. Simi 86611
Siðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 35 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Kjölfesta eða upplausn
Áður voru vinstri flokkarnir þrir, en nú eru
vinstri flokksbrotin orðin ellefu talsins. Alþýðu-
flokkurinn hefur fætt af sér Samtök jafnaðar-
manna. Framsóknarflokkurinn hefur fætt af sér
Möðruvallahreyfinguna. Alþýðubandalagið hefur
fætt af sér Fylkinguna, Kommúnistasamtökin,
Rauða verkalýðseiningu og Samtök frjálslyndra
og vinstri manna, sem siðan hafa fætt af sér lið-
sveitir Bjarna Guðnasonar, Magnúsar Torfa og
Hannibals.
Þetta er mesta upplausn, sem orðið hefur á
skömmum tima i stjórnmálum landsins. Allur
vinstri vængur stjórnmálanna hefur sprungið i
loft upp. I stað hinnar venjulegu sundrungar eru
komin bræðravig og upplausn. Fyrirsjáanlegt er,
að i náinni framtið er enginn grundvöllur fyrir
samstarfi þessara striðandi fylkinga, allra sizt i
rikisstjórn landsins og borgarstjórn Reykjavik-
ur.
Ekki er þetta aðeins hörmuieg þróun fyrir
vinstri menn, heldur þjóðina alla. Við höfum
fylgzt með þvi, hvernig upplausn stjórnmála-
flokkanna i Danmörku hefur leikið frændþjóð
okkar. Þar vofir yfir efnahagskreppa og stjórn-
leysi. Var þó flokkaupplausnin þar sýnu hæg-
gengari en sú, sem er að gerast um þessar mund-
ir hér á landi.
Ábyrgir kjósendur verða nú að taka saman
höndum gegn upplausninni með þvi að ganga til
liðs við stærsta stjórnmálaflokkinn, Sjálfstæðis-
flokkinn. Með þvi að efla hann eru kjósendur að
tryggja kjölfestu þjóðfélagsins á þessum upp-
lausnartimum. Og fyrsta verkefnið á þvi sviði er
að hindra innreið upplausnarinnar i borgarstjórn
Reykjavikur.
Nýtt land, blað Bjarna Guðnasonar, segir á for-
siðu, að óliklegt sé, að vinstri flokkarnir geti
komið sér saman um borgarstjóraefni i Reykja-
vikog enn siður um önnur borgarmál. ,,öll stjórn
borgarinnar i þeirra höndum yrði hrossakaup-
stefna, þar sem hagsmunir flokkanna sitja i
fyrirrúmi”.
Sjálfstæðismenn viðurkenna, að þeir geta ekki
einir varið borgina gegn innreið upplausnarinn-
ar. Þeir þurfa að fá til liðs við sig óháða kjósend-
ur i stærri stil en nokkru sinni áður til að tryggja
áfram heilsteyptan meirihluta i Reykjavik, kjöl-
festu i ólgusjó upplausnarinnar. Horfurnar i
borgarstjórnarkosningunum eru svo tvisýnar, að
eitt atkvæði getur skilið milli kjölfestu og upp-
lausnar.
Sigur Sjálfstæðisflokksins i borgarstjórnar-
kosningunum mundi einnig koma vinstri mönn-
um að gagni, þegar til lengri tima er litið. Sá sig-
ur yrði túlkaður sem andstaða kjósenda gegn
pólitiskri upplausn og hvatning og krafa til
vinstri flokkanna um að leggja niður bræðravig
sin. Og vinstri flokkarnir hafa um þessar mundir
sára þörf fyrir slika kennslustund.
Reykjavik er i bráðri hættu. Brim upplausnar
og öngþveitis brýtur á borgarmúrunum. Við
skorum á alla ábyrga kjósendur að snúa nú bök-
um saman gegn þessari hættu og tryggja, að
Reykjavik verði áfram vin og griðastaður i
Sturlungaöld vinstri vængs landsmálanna. Reyk-
vikingar vilja hafa frið til að halda áfram að
byggja góða og fagra borg og vilja ekki eyða
kröftum borgarstjórnarinnar i pólitiskt öng-
þveiti. Kosningarnar á sunnudaginn skera úr um,
hvort þetta tekst eða ekki.
—JK
Indland orðið
sjötta
kjarnorkuveldið
Indverjar sprengdu
kjarnorkusprengju
neðanjarðar i lok siðustu
viku. Þeir urðu þar með
sjötta rikið i hópi kjarn-
orkuvelda. Fram til
þessa hafa aðeins þau
fimm riki, sem hafa
neitunarvald i öryggis-
ráði Sameinuðu þjóð-
anna, ráðið yfir kjarn-
orkuvopnum: Bandarík-
in, Sovétrikin, Kina,
Frakkland og Bretland.
til átakasvæðanna fyrir botni
Miðjarðarhafs. Sakharov,
sovézki kjarnorkufræðingurinn,
sem nú er i ónáð, sagði, að kjarn-
orkutilraunin væri „mikill harm-
leikur”.
Sú staðreynd, að Indverjar hafa
beizlað kjarnorkuna, verður ekki
til þess að lyfta landinu upp úr
þeirri efnahagslegu eymd, sem
það er í. Þar rikir hungursneyð og
alls kyns hörmungar sækja að.
Iðnþróun er almennt á mjög lágu
I
Sprengjan var sprengd á 100
metra dýpi i héraðinu Radschast-
han, sem liggur að landamærum
Pakistan. Hún er talin hafa verið
jafnöflug og 15000 tonna TNT-
sprengja.
Indverjar hafa ekki frekar en
Frakkar og Kinverjar undirritað
M l'S'M
Umsjón: B.B.
Indira Gandhi, forsætisráðherra Indlands, ræðir hér við hermenn i her
lands sins. Hún getur nú látið þá beita kjarnorkuvopnum.
alþjóðasamninginn um bann við
dreifingu kjarnorkuvopna. En öll
þessi þrjú riki hafa undanfarin ár
unnið sleitulaust að gerð kjarn-
orkusprengja. Stjórn Indlands
leggur rika áherzlu á það, að til-
raunin með sprengjuna sé ekki
fyrirboði þess, að Indverjar ætli
að hverfa frá þeirri stefnu sinni
að nýta kjarnorkuna aðeins til
friðsamlegra nota.
Indira Gandhi, forsætisráð-
herra, hefur hvað eftir annað
itrekað, að hún vilji ekki að þjóð
sin verði þátttakandi i kjarnorku-
vopnakapphlaupinu. Með þessum
yfirlýsingum hefur hún bæði
viljað róa erlend riki og halda i
skefjum þeim öflum i Indlandi,
sem vilja, að landið komi sér upp
kjarnorkuher. 1 skoðanakönnun,
sem framkvæmd var 1970, kemur
fram, að 66% Indverja vilja, að
land sitt ráði yfir kjarnorkuvopn-
stigi. Talsmenn stjórnvalda hafa
m.a. rökstutt nauðsyn
sprengingarinnar með þvi að
benda á, að Indland hafi farið á
mis við iðnbyltinguna og verði þvi
að stiga skrefi framar og taka
kjarnorkuna i sina þjónustu.
Það hlýtur að vera áleitin
spurning, hvort Indverjar ætli
einungis að nota kjarnorkuna i
friðsamlegum tilgangi. A undan-
förnum árum hafa þeir oftar en
einu sinni lent i átökum við ná-
granna sina iPakistan. Indverjar
hafa ekki heldur gleymt þvi, þeg-
ar þeir töpuðu i átökunum við
Kinverja 1962.
„Við höfum ákveðið að sækjast
ekki eftir kjarnorkuvopnum, en
komi tiPþess vegna atvika, sem
við ráðum ekki við, að við þurfum
að eignast kjarnorkusprengju, þá
held ég, að við getum það með til-
Indverjar gerðu tilraunina með
kjarnorkusprengjuna I Rad-
schasthan-héraði, sem liggur að
Pakistan.
tölulega skömmum fyrirvara.”
Þetta sagði Chagla, sem var
utanrikisráðherra Indlands 1967,
þegar hann ávarpaði afvopnunar-
ráðstefnuna i Genf i april það ár.
í byrjun árs 1970 ákvað ind-
verska rikisstjórnin að. kanna,
hvað það kostaði að framleiða
kjarnorkusprengju. Ákvörðunin
var tekin á grundvelli skýrslu,
sem samin var af S. Swamy, hag-
fræðingi menntuðum i Harvard-
háskóla. Að hans áliti átti fimm
ára áætlun með þessu markmiði
að kosta einn milljarð dala.
Áætlunin náði einnig til þess, að
smiðaðar yrðu eldflaugar til að
flytja sprengjurnar.
Indverjar segja nú, að fram-
leiðsla þessarar einu sprengju
hafi kostað 216 milljónir dollara.
Þeir leggja áherzlu á, að enginn
erlendur aðili hafi komið nálægt
gerð sprengjunnar. „Við ráðum
auðvitað sjálfir yfir plútonium”
er haft eftir indverskum emb-
ættismanni, og einnig: „Við get-
um fundið hér og þar i landi okkar
það, sem að öðru leyti er nauð-
synlegt, og við höfum notazt við
það.”
Aðeins Bandarikin og Sovétrik-
in hafa til þessa notað kjarnorku-
sprengjur i friðsamlegum til-
gangi. Bandarikjamenn hafa not-
að sprengjurnar I leit að jarðgasi.
Sovétmenn hafa notað þær við
gerð skipaskurðarins Petchora-
Volga. Hvort Indverjar ætla að
beita sínum sprengjum fyrir sig
við gerð áveituskurða eða i leit að
náttúruauðlindum, mun koma i
ljós. Hitt er vist, að tilraun þeirra
með sprengjuna hefur betur en
nokkuð annað dregið fram and-
stæðurnar i landinu. Þar rölta
heilagar kýr um stræti, bændur
strita á ökrum með haka og
skóflu og visindamenn framleiða
hættulegasta vopn sögunnar.
uni .
Yfirlýsingar frú Gandhi hafa
ekki megnað að koma i veg fyrir
mótmæli gegn fyrstu tilrauninni
með kjarnorkusprengju á Ind-
landi. Bandariska utanrikisráðu-
neytið sagði i afstöðu sinni til
sprengjunnar, að frekari út-
breiðsla kjarnorkuvopna hefði
neikvæð áhrif á pólitiskan stöðug-
leika I heiminum. Hernaðarstað-
an i Asiu mundi þó ekki breytast
við það, að Indverjar kæmu sér
upp kjarnorkuher.
1 Japan var tilraunin skýrð sem
einn liðurinn i ásælni Indverja
eftir að verða taldir til stórveld-
anna. Rikisstjórnin i Pakistan
mótmælti harðlega. Sumir telja,
að tilraunin hafi einmitt verið
gerð til að sýna Pakistönum og
Kinverjum veldi Indlands. I til-
efni af tilrauninni itrekaði stjórn
ísraels þá stefnu sina, að tsraels-
menn ætluðu ekki að verða fyrstir
til þess að flytja kjarnorkuvopn
í sjötta kjarnorkuveldinu er kýrin enn dýrkuð og heiðruð með þvl að
taka I halann á henni.