Vísir - 15.06.1974, Side 7

Vísir - 15.06.1974, Side 7
Vlsir. Laugardagur 15. júni 1974 cTVIenningarmál Hvar er nú Háskólabió, 12. júni. Kvöldstund meö Cleo Laine Cleo Laine, söngkona, John Dankworth, saxófónn, klari- nett. André Previn, pianó, Arni Egilsson, kontrabassi, Tony Hymass, pianó, Hoy Jones, trommur, Daryl Runsvvick, gitarbassi. Það er einn og hálfur timi siðan tónleikunum i Háskólabiói lauk, og ég er búinn að sitja næstum jafnlengi við ritvélina, alveg orðlaus. Ég lið sálarkvalir. öll hástigs lýsingarorðin komin i aðrar greinar um stór- kostlega tónleika, sem voru samt ekki eins stórkostlegir og þessi. Hvar setti ég nú orðabók Menningarsjóðs? Það hafa margir eflaust haldið eins og ég, að ungu mennirnir þrir, sem hlupu inn á sviðið rétt upp úr klukkan niu á fimmtu- dagskvöld væru „rótarar” hjá hljómsveit Johns Ðankworth. En svo var ekki. Þeir voru byrjaðir að spila áður en hálfur salurinn áttaði sig og gat farið að klappa. Og svo kom Dankworth sjálfur inn á sviðið með saxófóninn og tónleikarnir voru byrjaðir. Eitt lag, og svo kom Cleo Laine með þessa stórkostlegu rödd, svo blæbrigðarika, að manni finnst hún geta túlkað allt frá þraut- þjálfaðri óperusöngkonu til þoku- lúðurs, svo full af tilfinningum, að hún getur túlkað allt frá æðstu gleði til megnrar taugaveiklunar. Raddsvið með ólikindum, ég veit ekki hve hátt yfir háa c-inu hæsti tónninn lá, og tónmyndun svo ná- kvæm og örugg, að þótt hún sönglaði (með klarinettu-rödd) á móti saxófóninum á miklum hraða, kom ekki ein einasta feil- nóta eða pinulitið falskur tónn. Hún lét sér heldur ekki nægja að syngja lögin, hún lék þau einnig, stórkostlega að minu mati, þann- ig að úr lagi og texta varð ein órjúfanleg heild, sem komst mun sterkar og betur til tónleikagest- anna en ef um lag með texta hefði verið að ræða. Shakespeare og Spike Milligan Fyrri helmingur tónleikanna leið undir öruggri stjórn hljóm- sveitars.tjórans, John Dank- worths. Það kom aldrei dauður punktur, úr einu laginu inn i ann- að. Alls konar lög, við margs kon- ar texta, frá Shakespeare til Spike Milligan, viðkvæm og róleg lög, stilbrigði Bossa-Nova Stan Getz til Ballöðu i stil Paul McCartneys, grinlög, alvöru- þrungin ástarljóð... Allt spilað, sungið og leikið af fáheyrðri inn- lifun og öryggi. Á siðari hluta hljómleikanna bættust André Previn og Árni Egilsson i hópinn, og var nú tekið til við jazzinn. Var sá helmingur hljómleikanna engu siðri en sá fyrri. Þeir Árni og Previn eru stór- góðir jazzleikarar, eins og t.d. „Vögguljóð” eftir Emil Thorodd- sen bar með sér, en þar lék Árni lagið á kontrabassann, en Previn undir á pianóið. Árni sýndi stór- kostlega fingrafimi og bogatækni, og frábært var hvernig hann fékk þetta stóra og þunglamalega hljóðfæri sem kontrabassinn er stundúm til að hljóma eins og dá- litið gróft celló, þegar hann spil- aði á efri hluta hálsins. Að visu var eins og hann væri ekki alltaf með á nótunum i sum- um sólóköflunum i jazzlögunum, en það er eiginlega skiljanlegt, hann vissi, að við miklu var búist af honum, og það setur alltaf spennu i menn að koma frægur heim og eiga að leika fyrir gagn- rýninn landann. Hvað um það, hann er stórkostlega góður og mikill klaufaskapur að fá hann ekki i sinfóniuhljómsveitina á sin- um tima. André Previn lék sér að hljóm- borði pianósins eins og galdra- karl, sólókaflar hans voru af- bragðs vel leiknir og yljuðu manni um ræturnar. Spilast á Ekki virtist það há þessum listamönnum, að þeir höfðu ein- ungis æft saman i hálftima, að eigin sögn. Allir góðir jazzistar Cleo Laine á hljómleikunum i Háskólabiói — Ljósmynd Kristján Magnússon orðabókin? eftir Jón Kristin Cortez eiga það sammerkt, að þeir þurfa aðeinsaðvita hvaða lag á að taka næst, siðan er leikið af fingrum fram, eins og þeir eigi lifið að leysa. Það var svo margt sem gerðist á sviðinu og vert væri að segja frá, að það væri efni i marg- ar greinar. Þvi bið ég forláts þótt ég drepi til dæmis einungis á það er bassaleikararnir voru aö „spil- ast á”, var það orðið eins og spennandi einvigi sem tónleika- gestir fylgdust með af athygli. Lauk þvi með „sigri” gitarbass- ans, en báðir fengu jafngott klapp. Timinn leið hraðar en á nokkr- um öðrum tónleikum sem ég hefi verið viðstaddur, og er tónleikun- um lauk, rétt fyrir miðnætti, er ég viss um að margir hafi verið jafn- hissa og ég á þvi, hvað klukkan var orðin. Þessir tónleikar eru sennilega þeir skemmtilegustu og best heppnuðu á listahátiðinni. Allir listamennirnir frábærir, fram- koman sú skemmtilegasta sem ég hef orðið vitni að á sviði Háskóla- biós. Ég verð að játa að ég bjóst fremur við vambmiklum, sjálf- umglöðum jazzleikurum, sem tækju sjálfa sig hátiðlega, en það var siður en svo, sjömenningarnir voru einlægir og hlédrægir. svo nálgaðist feimni, enda unnp þeir hug allra I salnum frá þvi fyrsta. Hljóðstjórn Jóns Þórs Hannes- sonar frá sjónvarpinu var frábær, sérlega i seinni hlutanum. Ég hef aldrei verið sérlega mikið fyrir jazzinn, sem Jón Múli lætur stundum dynja yfir okkur úr útvarpinu, en hann má vita það, að nú hefur að minnsta kosti einn til viðbótar bæst i áheyr- endahóp hans. SKELLA SAMAN LOFUNUM á listahátið gerast ekki eintómir stórvið- burðir. Sem betur fer ber þar einnig f leira við en heimsóknir snilldar- manna utan úr löndum og spariverk heima- fólks i óperu og listsýn- ingum. Þar gerast einnig „litlir atburðir” sem vekja kannski minni athygli og aug- lýsingu út i frá. En oft gleðja þeir ekki siður þá sem horfa og hlýða. A fimmtudagskvöld var flutt I Iðnó efni sem mætavel hæfir börnum og er raunar til þess fallið að skemmta „allri fjöl- skyldunni” jafnvel: Af Sæm- undi fróða, söngvar sagnir og leikur i samvinnu Leikfélags Reykjavíkur og Leikbrúðu- lands, eins og dagskráin segir. Það skyldi þó ekki vera að is- lenzkt brúðuleikhús sé i uppsigl- ingu i alvörunni? í þetta sinn færast þær stöllur i Leikbrúðu- landi miklu meira I fang en i sinni einföldu barnasýningu i vetur: að sögn eru þættirnir fjórir um Sæmund sem hér voru sýndir aðeins upphaf eða visir að miklu stærra verki, heilum brúðuleik um Sæmund fróða, ævi hans og ævintýr. Þær stjórna nú stangarbrúðum, all- stórum og gervilegum, sem Guðrún Svava Svavarsdóttir hefur gert af miklum hagleik og kimni líka, en leikarar fara með textann, Kjartan Ragnarsson mjög kátlega með orð og um- mæli Jóns biskups helga Ogmundarsonar. Samskipti þeirra Jóns og Kölska og Sæmundar i og utan Svarta- skóla voru einkar ásjáleg og skemmtileg á sýningunni. A milli brúðuatriðanna var fléttað söng og framsögn að hætti siðdegisstundar Leikfé- lagsins I vetur: Böðvar Guðmundsson, Kristin Ólafs- dóttir og Kjartan Ragnarsson sungu með list og prýði kátlega söngva Böðvars um Sæmund, og drepið var á margvislegt þjóð- sagnaefni um hann i framsögn, söng og leik. En spursmál finnst mér hvort Svartiskóli Einars Benediktssonar átti erindi hér — það er vandi að fara með Ein- ar Ben. svo vel fari og hætt við að með slikri framsögn falli fölskvi á annað efnið. Er ekki vert að velja og vanda frá- sagnarefni I slikri dagskrá sem best „við hæfi barna”. Með þessu er ekki átt við að meina beri fullorðnu fólki aðgang að sýningunni, eða fæla það frá henni — aðeins hitt að efnið . sjálft njóti bezt barnslegrar ein- feldni og innileika. Það má sjálfsagt segja að enn hafi stjórnendur Leikbrúðu- lands ekki nema takmarkað vald.á brúðunum. En valdið fæst heldur ekki nema fyrir markvissa vinnu. Og hér er rétt, og hátt, stefnt. Ég hlakka mikið til að sjá brúðuleik þeirra um Sæmund i sinni endanlegu mynd. Að vera til A miðvikudagskvöld flutti danska leikkonan Lone Hertz og söngkonan Bonna Söndberg ásamt Torben Peterson dagskrá með ljóðum, leik og söng I Nor- ræna húsinu — „at være til” nefndu þau hana. Eins og nafnið gefur til kynna var ekki i litið ráðist iefnisvali og flutningi: ég get ekki neitað þvi að yfirlætis- minna en samvalið, eindregið ljóðrænt dagskrárefni væri mér meir að skapi. En Bonna Sönd- berg er óneitanlega hrifandi söngkona, rómantiskir söngvar hennar voru uppistaða i dag- skránni. Lone Hertz flutti fjarska margbreytt efni af mik- illi iþrótt, allt frá rómantiskri einræðu úr harmleik eftir OehlenschlSger fram i „gruk” eftir Kumbel og „tosserier” eft- ir Halfdan Rasmussen, eins danskan kveðskap og orðið get- ur. Hún sagði fram ljóð eins og Imperia eftir Sophus Clausen, Hvorfor dræbte de Giardano Bruno eftir Piet Hein og Skriget eftir Bodil Bech með áhrifa- miklum einfaldleik, og svo lék hún af mikilli margbreytni og þokka einræður eftir Nis Peter- sen og Sten Kaalö. Og margt fleira gerðu þær. Vissulega var gaman að hlýða og sjá — og efnið svo mikið og margbreytt að eyru og augu höfðu varla undan að nema það. En mikið eru islenzkir áheyr- endur fúsir að klappa! Það er eins og menn haldi að eftirtekt og hrifning verði ekki látin uppi nema með þvi að skella, skella, skella saman lófunum, eins og menn vildu helst klappa fyrir hverju erindi, hverri hendingu I ljóði eða söng. Þessar „ágætu undirtektir” spilltu beinlinis fyrir og skemmdu hið fallega dagskrárefni I Norræna húsinu. Og hann Fúsi! Hinar góðu undirtektir og mikið lófaklapp spilltu hins veg- ar engu i Leikhúskjallaranum á þriðjudagskvöld þegar fluttur var á litla sviðinu „rómantiskur kabarett” úr verkum Sigfúsar Halldórssonar sem Sveinn Einarsson tók saman. Það virt- ist mér gert af miklu látleysi, söngvar Sigfúsar felldir i smekklega einfalda umgerð og fluttir af náttúrlegum þokka eftir Ólaf Jónsson sem einmitt hæfir þeim bezt. Þetta var fróðleg stund — ákjós- anleg upprifjun þess hve „lögin hans Fúsa” hafa ósjálfrátt orðið mikill þáttur i lifi okkar sem höfum alizt upp með þau i eyr- unum, án þess að vita i rauninni neitt af þvi. En ætli list hans hafi verið metin að þvi skapi? Og þarna mátti lika heyra önnur lög, sem ekki hafa orðið eins eyrnatöm, og ný lög, og dag- skráin sýndi glöggt smekk og næmi Sigfúsar á texta, fjöl- breytnina i verki hans þótt til- finningasviðið virðist fyrirfram „þröngt” eða einhæft. Ekki spillti að höfundurinn kom sjálfur fram að lokum — söng og lék alveg nýtt lag og all- ir tóku undir. Jafnvel eins ó- söngvinn maður og undirritaður hreifst með og hlýnaði um hjartaræturnar.

x

Vísir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.