Vísir - 05.10.1974, Síða 7

Vlsir. Laugardagur 5. október 1974.
7
cTVLenningarmál
„ÓSKABYRJUN
Sinfónluhljómsveit tslands,
1. tónleikar — 3. október, ’74.
Stjórnandi: Karsten Andersen
Einleikari: Ralph Kirschbaum,
celló.
Efnisskrá: Jensen: Passacaglia
Dvorak: Cellókonsert I h-moll
op. 104.
Mendelssohn: Sinfónia nr. 4 I A-
dúr, italska sinfónlan.
Þá er loksins tónleika-
//vertíöin" hafin. Þótt
nokkrir tónleikar hafi
þegar verið haldnir á
þessu hausti/ finnst
manni aldrei vetrarstarf
tónlistarmanna hafið
fyrr en Sinfóníuhljóm-
sveit íslands er komin í
gang.
Alltaf fylgir nokkur spenn-
ingur fyrstu tónleikum hljóm-
sveitarinnar. Kemur þar tvennt
til: hvernig er hljómsveitin eftir
sumarfriið, og hvernig litur
vetrardagskráin út. Síðasta
starfsár hljómsveitarinnar var
bæði langt og strangt, Lista-
hátíð og þjóðhátið, svo varla
varð mikið úr sumarfriinu. En
það má með sanni segja, að ekki
virtist þreyta hrjá hljómsveit-
armennina, svo vel léku þeir.
Var þetta sannkölluð óska-
byrjun.
Gamlar stefnur
og nýjar
Ludvig Irgens Jensen átti
fyrsta verkið á þessum tón-
leikum. Var það Passacaglía,
gamin ’26, sérlega skemmtilegt
verk, sem sifellt kom á óvart.
Var gaman að heyra, hve vel
þar var blandað gömlum og
nýjum stefnum, var stundum
sem verið væri að vikja af vegi
heiðlistarinnar yfir á brautir
samtimatónlistarinnar, án þess
þó að rugla áheyrandann, þvi
samhengi var alltaf i verkinu,
þó mikið væri að gerast. Hljóm-
Karsten Andersen
sveitin var „notuð” á skemmti-
legan máta, mikið um „sóló”-
stef einleikshljóðfæra eða hljóð-
færahópa, jafnvel svo mikið, að
stundum var sem það væri gert
til að sem flestir fengju sitt sóló.
Hljómsveitin lék vel þetta verk,
þó að um miðbik verksins væri
eins og að samleikurinn ætlaði
að riðlast, en stjórnandinn hélt
öllu saman.
Ralph Kirschbaum
Antonin Dvorak samdi celló-
konsert sinn er hann var i
Ameriku, og var konsertinn það
siðasta sem hann samdi þeim
megin hafsins. Naut hann að-
stoðar Alwins Schroders, sem
var lengi sóló-cellóleikarinn
með Boston-sinfóniunni og lék
með hinum fræga Kneiselkvart-
ett. En verkið er hins vegar til-
einkað Hans Wihan, prófessor i
Prag og stofnandi Bohemian
strengjakvartettsins. Hafði
hann mikil áhrif á gerð
verksins, t.d. fingrasetningu og
bogastrok. En ekki var Dvorak
samt sáttur við allt sem Wihan
gerði, t.d. varhann mjög óhress
yfir kadenzunni, sem Wihan
bætti inn i lokakaflann, krafðist
Dvorak þess, að verkið yrði
prentað eins og hann samdi það,
kadenzan átti ekki heima I loka-
kaflanum, Dvorak hafði hugsað
sér endi verksins allt öðruvisi.
//Hið Ijúfa líf"
„Hið ljúfa lif” á Italiu hafði
meiri áhrif á Mendelssohn en
list liðinna alda. Eins og nafn
sinfóniunnar ber með sér, er
hún samin á Italiu, þ.e. að
mestu, hann byrjaði að vinna að
henni 1831, en lauk ekki við hana
fyrr en ’33, er heim var komið.
Var það annar kaflinn, sem
mestum erfiðleikum olli. Var
hún frumflutt I London sama
ár undir stjórn höfundar, og þótt
viðtökurnar væru góðar, var
Mendelssohn ekki ánægður. Var
hann alltaf að hugsa um að
umskrifa verkið, en gerði það
aldrei, ef til vill sem betur fer.
Sinfónian var gefin út eftir
Ralph Kirschbaum
dauða hans og kölluö 4.
sinfónian, þó að 3. sinfónian hafi
verið samin 1842.
Óskabyrjun
Það er ekki hægt að segja
r
Eftir Jón
Kristin Cortes
annað en að leikur hljóm-
sveitarinnar hafi verið stór-
góður. Fyrsti kaflinn var leikinn
af miklu fjöri, leikandi létt,
snerpa og áræði. Annar kafli
var sem hugur manns, ljúfur og
þokkafullur, leikinn af yfir-
vegaðri ró, sem var ekki sist að
þakka stjórnandanum, og þriðji
kaflinn, þar sem hornin léku
aðalhlutverkin af glæsibrag
með aðstoð fagottanna, þar var
hver hending fallega mótuð og
vel gætt að styrkleikahlutföllum
hljóðfæraflokkanna. Fjórði
kaflinn fékk glæsilega meðferð,
var sem maður væri kominn á
kjötkveðjuhátið i Róm, slikt var
fjörið. Ef hljómsveitin leikur
svona i vetur, þarf enginn að
kviða, að ekki verði mikil
aðsókn og góðar viðtökur.
Stjórnandann, Karsten Ander-
sen, þarf ekki að bera lof á, það
er næstum sjálfsagt.
Girnilegar krásir
úr glóðarofninum
IIMIM
5ÍÐAN
Umsjón:
Júlía Hannam
Nú líður að helgi og
húsmæður fara að hugsa
fyrir helgarmatnum.
Flestum þykir spennandi
að prófa eitthvað nýtt.
Venjulega eru alls kyns
kjötréttir allsráðandi á
helgum og þess vegna
ætlum við nú/ til að gefa
ykkur kost á virkilegri til-
breytingu/ að birta
nokkrar Ijúffengar fisk-
uppskriftir þar sem notuð
er glóðarsteiking. Upp-
skriftirnar fengum við í
riti Kvenfélagasam-
bandsins um glóðar-
steikingu.
Ýmsar fisktegundir eru vel
fallnar til glóðunar. Fiskurinn
er hafður heill, ef hann er smár,
annars I sneiðum eða flakaður.
Feitur fiskur er sérlega ljúf-
fengur glóðaður. Hreinsið fisk-
inn á venjulegan hátt og þerrið
hann vel. Hann er ýmist krydd-
aður fyrir eða eftir glóðunina,
einnig má pensla hann með
kryddblöndu eða leggja hann I
kryddlög 1-2 tima, áður en hann
er glóðaður.
Athugið að gott er að smyrja
ristina, áður en fiskurinn er
lagður á hana svo hann festist
ekki við. Þunn stykki eru höfð
nálægt glóðinni og skamman
tima, en þykk stykki fjær og
lengur. Að lokum: berið fiskinn
fram sjóðandi heitan, þannig er
hann beztur.
Og nú koma uppskriftirnar:
Sfld
Hreinsið og flakið sildina
(notið nýja sild). Leggið hana á
ristina, smyrjið flökin með
bræddu smjöri og stráið salti og
karrýi yfir flökin. Glóðið flökin
beggja megin. Timi alls 5-6 min.
Síld í álþynnu
Hreinsið og flakið sildina,
leggið tvö og tvö flök saman og
látið saxaða steinselju eða dill,
saxaðan lauk og tómatsósu á
milli flakanna, stráið salti yfir
og látið svolitinn smjörbita ofan
á. Búið um hverja sild fyrir sig i
álþynnu og gangið vel frá sam-
skeytunum. Leggið bögglana á
ristina og glóðið ofarlega i ofn-
inum, að minnsta kosti 4-5 min.
á hvorri hlið. Berið sildina fram
i álþynnunni.
Fiskflök í álþynnu
Notið þorsk- eða ýsuflök.
Hafið hvern böggul hæfilegan
fyrir einn mann. Leggið fisk-
flökin á smurða álþynnu, stráið
salti og pipar yfir og látið
smjörbita i hvern böggul.
Þurrkað plöntukrydd á vel við,
til dæmis esdragon, timian eða
basilikum, og er þá örlitlu af
þvi dreift yfir. Einnig má láta
nokkrar sveppasneiðar eða
tómatsneiðar ofan á fiskinn.
Þegar steinselja, dill eða gras-
laukur er fáanlegt, er gott að
láta það i böggulinn. útbúið
bögglana þannig, að vel sé
gengið frá samskeytunum.
Glóðið allt að 15 min. séu þeir
þykkir. Ef þeim er snúið við,
tekur glóðunin heldur styttri
tima. Berið fiskinn fram i
álþynnunni.
Fiskflók meö
brauðmylsnu
750 g fiskflök
1 tsk. salt
1/2 tsk. karrý
2 msk. brauðmylsna
25 g smjörliki
Flakið og roðflettið fiskinn,
látið hann i smurt eldfast mót.
Stráið salti, karrýi og brauð-
mylsnu yfir og látið smjörllkis-
bita ofan á. Látið mótið i miðjan
ofninn og glóðið i um það bil 10
min., eða þar til fiskurinn er
gegnsteiktur og fallega
gulbrúnn að ofan.
Fiskflök
með olíusósu
750 gr. fiskflök
(þorskur eða ýsa)
2 msk. brætt smjör
1 tsk. salt
1/4 tsk. pipar
1 eggjahvita
1/4 bolli
oliusósa
1 msk. söxuð steinselja
2 msk. sitrónusafi
1/8-1/4 tsk. timian
1/8 tsk. salt
pipar á hnifsoddi
Látið fiskflökin i smurt
eldfast mót, penslið með
bræddu mjöri og stráið salti og
pipar yfir. Látið mótið I miðjan
ofninn, þegar glóð hefur
myndazt, og glóðið i nálægt 10
min., eða þar til fiskurinn er
gegnsteiktur. Stifþeytið eggja-
hvituna og blandið henni saman
við oliusósuna (majonesið)
ásamt steinselju, sitrónusafa,
timian, salti og pipar. Látið
blönduna yfir fiskinn. Látið
mótið aftur I miðjan ofninn og
glóðið I 1-2 min. Á að vera
gulbrúnt að ofan og eggjahvitan
lyft.
Skarkoli eða
smár silungur
Glóðið fiskinn heilan, ef hann
er smár. Hreinsið hann og
þerrið, skerið nokkra skurði i
roðið. Leggið fiskinn á ristina,
stráið svolitlu salti yfir. smyrjið
með bræddu smjöri eða
mataroliu og glóðið ofarlega i
ofninum i 4-6 min. á hvorri hlið,
fer það eftir stærð.
Loðna
Loðnu má glóða heila á rist.
Hreinsið hana og þerrið, penslið
með mataroliu eða bræddu
smjöri og stráið svolitlu salti
yfir. Glóðið loðnuna beggja
megin ofarlega i ofninum um 2-
3 min. á hvorri hlið.
Skötuselur
Skerið skötuselinn i um 2 cm
þykkar sneiðar, penslið hann
með mataroliu eða bræddu
smjöri, stráiðsalti yfir og glóðið
um 5 min. á hvorri hlið.
Lax
4 sneiðar lax
salt, pipar
sitrónusafi
matarolia
hveiti
Hreinsið laxinn á venjulegan
hátt, skerið hann i sneiðar, um
tveggja sm þykkar, og þerrið
með eldhúspappir. Kryddið með
salti og pipar og kreistið safa úr
1/2 sitrónu yfir. Biðið i um eina
klst. Penslið sneiðarnar með
mataroliu og stráið örlitlu hveiti
yfir. Glóðið laxinn á ristinni,
beggja megin, ofarlega i ofn-
inum i 6-8 min. alls. Berið brætt
smjör, kryddsmjör, remúlaði-
sósu eða bearnaisesósu með
laxinum.
Að lokum er hérna blóð-
mörsréttur sem gaman væri að
prófa þarsem við höfum fjallað
svo mikið um blóðmör nýverið:
Skerið blóðmörinn i þykkar
sneiðar og epli I báta' eða
sneiðar, raðið á ristina og
penslið með mataroliu. Gióðið
beggja megin ofarlega i
ofninum um 8 min. alls. Berið
fram saman sjóðheitt.