Vísir - 01.03.1975, Qupperneq 3

Vlsir. Laugardagur 1. marz 1975
3
„Þingmenn
þurfa ekki
að kvarta
undan
laununum"
— þingfarakaupsnefnd
skýrir launamól
þingmanna
..Þingmenn þurfa ekki aö
kvarta undan laununum,” sagöi
Sverrir Hermannsson aiþingis-
maöur á blaöamannafundi, sem
þingfararkaupsnefnd boöaöi til I
gærdag vegna mikilla umræöna
aö undanförnu um kaup og kjör
þingmanna. Friöjón Sigurösson,
skrifstofustjóri Alþingis, kvaö
þingmenn hafa fylgt B3 flokki
opinberra starfsmanna I laun-
um. Sl. haust kom I ljós aö þeir
sem þágu Iaun úr þeim fiokki
fyrir endurskoöun á launaflokk-
um hins opinbera heföu flutzt
yfir f BG-flokkinn. Þeim fyigdu
þingmenn og þiggja I dag laun
samkvæmt þeim flokki.
,,Við vinnum ekki minna en
bændur,” sagöi einn nefndar-
manna á fundinum i gær. Taliö
er aö vinnutimi bænda sé al-
mennt um 60 tfmar á viku. Var
þaö samdóma álit nefndar-
manna aö þingmenn ynnu ekki
aðeins 1 sölum þingsins, heldur
meira utan þeirra, heima fyrir,
i kjördæmi og i nefndum.
Þaö kom i ljós á fundinum að
þingfararkaupsnefnd hefur ekki
ákveðiö neitt i þvi efni að
endurskoða laun þingmanna,
sem eru svo heppnir að búa rétt
fyrir utan borgarmörk Reykja-
vikur og fá með þvi móti ýmsa
styrki að upphæð alls 34 þúsund
krónur á mán. eins og aðrir
þingmenn ,,utan af landi”.
En hvað bera þingmenn úr
býtum fyrir þingsetu sina, sem
venjulega stendur vart mikið
lengur en 5 mánuði á ári
hverju? Friðjón Sigurðsson,
skrifstofustjóri Alþingis, svar-
aði þvi:
• Krónur 117.421 á mán-
uöi/ — alla tólf mánuöi
ársins. Nefndastörf,
önnur en störf fyrir
milliþinganefndir, eru
ólaunuð.
• Húsnæöiskostnaöur fyr-
ir þingmenn utan af
landsbyggðinni, — há-
mark 20 þús. á mánuði.
• Dvalarkostnaöur, —
1140 krónur á dag fyrir
þingmenn sem eiga bú-
setu utan Reykjavikur.
• Símagjöld öll eru greidd
af Alþingi.
• Feröakostnaöur f kjör-
dæmi, 200 þús. kr. fyrir
hvern þingmann á ári, —
þennan kostnaö þarf
ekki aö sanna meö
framvisun reikninga og
er ekki skattskyldur.
• Aukaferðir innanlands
eftir reikningi, hámark
24 feröir á ári.
Þaö kom fram aö þingmenn I
nágrenni Reykjavikur þurfa
ekki að óttast kjararýrnun á
næstunni a.m.k. Sverrir Her-
mannsson kvað ekkert hafa ver-
ið ákveðið I þingfararkaups-
nefnd i þvi máli. Þingmaður i
Kópavogi fær þvi 34 þúsund
krónum meira i launapoka sinn
en t.d. þingmaður, sem er svo
óheppinn að búa 100 metrum
nær þinghúsinu, t.d. i Fossvogs-
dalnum. Er akstursleið Kópa-
vogsmannsins þó miklum mun
greiðfærari.
Helgi Seljan kvaö styrkina til
utanborgarþingmanna i mörg-
um tilfellum ekki duga til, þegar
þeir þyrftu að búa á tveim stöð-
um I einu, hjá sér hefði það
komiö þannig út um tima að
hann hefði borgað 6000 krónur
með sér til að endar næðu sam-
an. Undir þetta tóku Friðjón
Þórðarson og Ingvar Gislason.
Sigurlaug Bjarnadóttir kvað
það óréttlátt að allir þingmenn
heföu 200 þúsundin i farareyri,
þingmenn strjálbýlisins hefðu
meira með það fé að gera en t.d.
þingmenn Reykjavikur. —JBP
Fyrsta mál af sínu tagi
á Norðurlöndunum:
Ríkið sýknað
í fóstureyðingarmálinu
Rikiö var á miövikudag sýkn-
að af skaðabótakröfu, er reis
vegna fóstureyðingar, er land-
iæknir hafði heimilað, en læknar
fæðingardeildar Landspitaians
sáu sér ekki fært að fram-
kvæma.
Málið, má rekja aftur til árs-
ins 1964, er kona, er málið höfð-
ar, verður barnshafandi, en fær
heimild landlæknis og sérstakr-
ar nefndar til að framkvæmd
verði fóstureyðing. Alitið var að
konan hefði fengið rauða hunda
á meðgöngutimanum og á þeirri
forsendu var fóstureyðing
heimiluð.
Nokkru siðar var konan lögð
inn á fæðingardeild Landspital-
ans en læknarnir þar neituðu að
framkvæma fóstureyðinguna.
Skýring þeirra á neituninni var
sú, að konan væri búin að ganga
of lengi með fóstrið til að
réttlætanlegt væri að fram-
kvæma fóstureyðinguna.
Samkvæmt islenzkum lögum
verður að framkvæma fóstur-
eyöingu innan átta vikna, en
viða erlendis, þar sem fóstur-
eyöing er frjáls, er miðað við
tólf vikna meðgöngutima.
Konan var siöan send heim og
bamið fæddist mjög vanheilt.
Móðirin höfðaði þá mál á hend-
ur stjórnarnefnd rikisspital-
anna, heilbrigðisráðherra og
fjármálaráðherra fyrir hönd
rikissjóðs og krafðist bóta
vegna þess að hún fæddi barn,
sem álita mátti fyrirfram að
yrði vanheilt.
Krafan hljóðaði upp á 6,5
milljónir til handa foreldrunum
og barninu. 1 undirrétti eru
kröfur hjónanna til skaða-
bótaréttar teknar til greina, en
ekki bæturnar til handa barn-
inu. Sá dómur féll i febrúar 1973.
Rikiö skaut málinu til hæsta-
réttar og sýknuðu fjórir dómar-
ar af fimm rikið algjörlega af
framsettum kröfum. Mál þetta
og niðurstöðurnar i þvi hafa
vakið mikla athygli, enda mun
þetta i fyrsta sinn á Norðurlönd-
um sem hæstiréttur fjallar um
mál af þessu tagi.
Dómur meirihluta dómar-
anna byggir á þvi, að læknum
fæðingardeildarinnar hafi ekki
verið skylt að framkvæma að-
gerð, sem þeir telji varhuga-
verða og að ekki hvili skylda á
rikinu að sjá um að fóstureyðing
sé framkvæmd, þótt löglegt
leyfi liggi fyrir.
Kröfur konunnar voru meðal
annars byggðar á þvi, að yfir-
völd hafi gerzt sek um seina-
gang við að fullnægja heimild-
inni fyrir fóstureyðingu. Um
þennan hluta málsins var deilt
af flytjendum, en i dómi sinum
tekur hæstiréttur enga afstöðu
til þessarar hliðar málsins. 1
niðurstöðum meirihluta dómar-
anna segir einungis, að
stefnendur hafi ekki fært rök að
neinu þvi atviki, sem á verði
reist s k a ða b ó t a s k y 1 d a
áfrýjenda gagnvart þeim.
Áfrýjandi, það er að segja rikið,
verði þvi sýknaður af kröfum
þeirra i málinu, án þess að
kanna þurfi hvort aðrar lagaá-
stæður girði fyrir skaðabóta-
skyldur áfrýjenda.
„Stefnendur hafa ekki leitt
rök að þvi, að læknarnir hafi
með synjun sinni brotið gegn
starfsskyldum sinum að lögum.
Verður að telja, þegar litið er til
eðlis þeirrar aðgerðar, sem um
var að ræða, og þess viðhorfs,
sem rikjandi var gagnvart fóst-
ureyðingum, að læknum hafi
ekki verið skylt að framkvæma
aögerðina, sem þeir töldu var-
hugaverða,” segir i niðurstöð-
um meirihluta dómaranna.
Dómarinn, sem greiddi sérat-
kvæði, segir i úrskurði sinum,
að umsóknin um aðgerðina hafi
ekki borið áritun um það,
hvenær hún barst landlækni.
Konan hafi haldið þvi fram, að
hún hafi sjálf farið með
umsóknina til landlæknis 30.
janúar 1964 og sama dag lagt
fram beiðni um legurúm á skrif-
stofu rikisspitalanna. Þessu hafi
ekki verið andmælt af áfrýj-
anda. Eftir að leyfi til fóstur-
eyðingarinnar var veitt hinn 13.
febrúar virðist ekkert hafa ver-
iö aðhafzt af hálfu landlæknis og
fæðingardeildarinnar til að
tryggja að rikisspitalarnir
veittu konunni strax legurúm.
Legurúm fékk hún þar ekki fyrr
en 21. febrúar.
Að lokum segir i niðurstöðum
dómara þess, er greiddi sérat-
kvæði: „Samkvæmt framan-
sögðu er ljóst, að töfin á veit-
ingu leyfisins til fóstureyðingar-
innar og drátturinn á þvi, að
konan fengi inni á fæðingar-
deildinni hafi orðið þess vald-
andi, að fóstureyðing fór eigi
fram. Urðu hér á mistök i
stjórnsýslu. Ber áfrýjandi
ábyrgð á starfsemi þeirra stofn-
ana, sem hlut eiga að máli.
Afleiðingar þessara mistaka
urðu afdrifarikar, þvi sé bóta-
réttur fyrir hendi til þeirra, er
veröi fyrir tjóni af þessum sök-
um.”
Lögfræðingur rikisins i þessu
máli var Gylfi Thorlacius, en
Hjörtur Torfason var lögfræð-
ingur hjónanna . — JB
Kappaksturs
bílar í
dvergútgáfu
Nú er Go-kartinn einnig kom-
inn til Islands. Þessi fjórhjóla
smábill hefur notið gifurlegra
vinsælda erlendis sem
skemmtitæki fyrir bæði
unga og gamla og nýiega komu
tvö fyrstu tækin af þessari teg-
und hingað til landsins.
Þessi tæki eru svo nýtilkomin
hér á landi, að ekki hefur enn
fundizt gott heiti fyrir þau á is-
lenzku. Go-kart, eins og tækið
kallast i nágrannalöndunum, er
samheiti yfir smábila meö litl-
um dælumótor, sem koma má á
þó nokkurn hraða á tilheyrandi
brautum.
Framtakssamir félagar hafa
nú flutt inn tvö slik tæki og fá
væntanlega tiu til viðbótar inn-
an skamms.
Tækin hafa verið til leigu viö
Alftamýrarskólann undanfarn-
ar helgar og notið vinsælda, sér-
staklega meðal strákanna. Ekki
er ráðiö, hvar tækjunum veröur
endanlega valinn staöur, en þau
þurfa stórt malbikað svæði til aö
geta notið sin I kappakstri og
öðrum þrautum. —jr
Fyrstu tveir biiarnir hafa veriö i
stöðugri notkun sfðan þeir komu
tii landsins. Þessa tvo ökumenn
rakst Ijósmyndari blaðsins á við
Alftamýrarskóla i vikunni.
Ljósm. BG
„ERUM VIÐ EKKI LENGUR EINFÆRIR UM AÐ
HREINGERA SJÁLFIR?"
— hvers vegna snýst verkalýðsforystan ekki til varnar, spyr starfshópur rauðsokka
„Hvers vegna snýst verka-
lýðsforystan ekki til varnar
gegn erlendri ásælni á fslenzk-
um vinnumarkaði?”
Þannig spyr einn starfshópur
rauðsokka meðal annars vegna
samninga sem undirritaðir hafa
verið við Danska hreingern-
ingafélagið hf. Og rauðsokkar
spyrja ennfremur: ,,I þágu
hverra var verkalýðsforystan
að vinna, þegar hún undirritaði
samninginn við danska hrein-
gerningafélagiö? Hver er
ávinningurinn fyrir okkur Is-
lendinga aö fá útlenda yfirboð-
ara með skeiðklukku til að reka
íslenzkt verkafólk áfram?”
Þá segja rauðsokkar að i öðr-
um löndum hafi reynslan sýnt,
að þegar verktakafélög af þessu
tagi taka aö sér hreingerningar
eykst vinnuhraðinn, vinnuskil-
yrði versna og samskipti fólks á
vinnustað veröa ópersónulegri.
Af þessum sökum verður roskið
fólk þvi oft að hætta störfum.
Fyrrnefndur samningur hefst
á þessum orðum: „Á meðan
þessi samningur er I gildi, má
enginn þeirra, sem undirrita
hann eða þeir, sem hjá þeim eru
ráðnir eða félagsmenn, hvorki
einn og einn né fleiri saman,
reyna með nokkrum hætti, ljóst
eða leynt, að vinna gegn ákvæð-
um hans eða knýja fram neinar
breytingar á honum.”
Hverra hag er verið að
tryggja, þegar slik ákvæöi eru
samþykkt? Erum við Islending-
ar ekki lengur einfærir um aö
sjá um hreingerningar okkar
sjálfir án milligöngu útlendinga
og hver eru eiginlega þau rök,
sem gætu réttlætt hana? Þau
hafa enn ekki heyrzt, hvorki frá
verkalýðsforystunni né öörum.
Og starfshópurinn segir enn-
fremur: Er ekki augljóst aö
þetta danska fyrirtæki ætlar sér
að græða á vinnu islenzks lág-
launafólks?
—EA