Vísir - 19.09.1975, Side 6

6
Vísir. Föstudagur 19. september 1975.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davlö Guömundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Páisson
Ritstjóri frétta: Arni Gunnarsson
yFréttastjóri erl. frétta: Guömundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Slmi 86611
Ritstjórn: Slðumúla 14. Slmi 86611. 7 llnur
Askriftargjald 800 kr. á mánuöi innanlands.
t lausasölu 40 kr. eintakiö. Blaðaprent hf.
Köld skynsemi
í stað æsinga
Litill árangur varð af fyrstu tilraunum til þess að
ná bráðabirgðasamkomulagi við Breta og Belga um
hugsanlegar veiðiheimildir innan nýju fiskveiðitak-
markanna. Fyrirhuguðum viðræðum við Vest-
ur-Þjóðverja hefur verið skotið á frest. Ljóst er þvi,
að þessar samkomulagsumleitanir eru i sjálfheldu
eins og sakir standa.
Enginn vafi leikur á þvi, að það er fyrst og
fremst óbilgirni viðsemjenda okkar, sem komið
hefur málum i þennan farveg. íslenzk stjórnvöld
hafa eðlilega sett ströng skilyrði fyrir hugsanlegum
samningum, en þau hafa sýnt fullan vilja til þess að
leysa ágreininginn á friðsamlegan hátt. Þessi já-
kvæða en um leið ákveðna afstaða rikisstjórnarinn-
ar mun án nokkurs vafa styrkja stöðu okkar i loka-
átökunum á hafréttarráðstefnunni.
í stjórnmálaæsingi hefur þvi verið haldið fram,
að við hefðum fyrirfram átt að útiloka allar samn-
ingaviðræður. í þessu efni verðum við að gæta þess
að gera aðeins það, sem tryggir raunverulegan og
tafarlausan samdrátt i veiðum erlendra þjóða hér
við land. Eins þurfum við að standa þannig að
framkvæmd málsins að við styrkjum aðstöðu okkar
á hafréttarráðstefnunni, sem enn er ólokið.
í viðtali i nýútkomnu hefti af sjómannablaðinu
Vikingi segir forsætisráðherra berum orðum, að
andstæðingum okkar á hafréttarráðstefnunni yrðu
færð vopn i hendur, ef ófriður rikti á íslandsmiðum i
kjölfar útfærslunnar. Ef ekki yrði unnt að ná sam-
komulagi yrðu íslendingar að geta sýnt fram á, að
óbilgirnin hafi verið hjá gagnaðilanum en ekki okk-
ur sjálfum.
Þá bendir forsætisráðherra á, að við verðum að
meta af kaldri skynsemi, hvort við höfum öruggari
stjórn á hagnýtingu islenzkra fiskimiða með eða án
samninga, hvort aflahlutfall okkar sjálfra yrði
hærra með eða án samninga. Það er ennfremur
rétt, sem forsætisráðherra bendir á, að hlutdeild
okkar i bolfiskaflanum innan við 50 milna mörkin
jókst ekki að neinu marki fyrr en eftir samningana
við Breta.
Þegar á þetta er litið þarf enginn að fara i graf-
götur um, að það var bæði rétt og skynsamlegt að
opna möguleika á samningum. Að sama skapi var
nauðsynlegt að marka skýra og ákveðna stefnu i
slikum viðræðum. Ljóst er, að við getum ekki
gengið langt i tilslökunum, enda hafa t.d. Bretar
haft hér tveggja ára aðlögunartima innan 50 milna
markanna.
Sjávarútvegsráðherra gerði þegar i upphafi grein
fyrir þvi, að við myndum aðeins semja til mjög
skamms tima og um takmörkuð veiðisvæði. Jafn-
framt lagði hann höfuðáherzlu á, að engir samning-
ar yrðu gerðir, sem ekki tryggðu stórfelldan sam-
drátt i veiðum annarra þjóða hér við land. Þá kvað
sjávarútvegsráðherra uppúr um það, að ekki yrði
samið við þjóðir innan Efnahagsbandalagsins,
nema tollasamningurinn gangi i gildi án tafar.
Þetta eru ákveðnar og afdráttarlausar kröfur, en
um leið höfum við sýnt sanngirni með þvi að opna
möguleika á umþóttunartima. Við höfum staðið ein-
arðlega á rétti okkar með þessum vinnubrögðum og
styrkt stöðu okkar á alþjóðavettvangi. Æsingar og
tilfinningahiti eiga ekki að ráða ferðinni i þessum
efnum, heldur köld skynsemi.
Umsjón: GP
8SS5SSS5SSSS5SSSSSSS2SSSS5SS58SSSSSSSSSSS85SSS5SSSS5S5SSSSSSSSSSS5S :::::::::::::::

g
Viðrœður
hefjast
aftur um
Panama-
skurðinn
Panama og Bandarikin hafs
nu byrjaö viöræður að nýju uin
yfirráö Bandarlkjamanna yfii
Panamaskurðinum. Endur
skoðun samningsins um skurð
inn, sem lcngi hefur veriö
deiglunni, þykir loks likleg til al
leiöa til nýs samkomulags, þai
sem menn telja sig hafa fundil
hugarfarsbreytingu hjá ráöa
mönnum i Varnarmálaráöu-
neyti Bandarikjanna.
Ellsworth Bunker, sem geng-
ið hefur næst Henry Kissinger,
utanrlkisráðherra, I samninga-
erindrekstri fyrir Bandarlkja-
stjóm erlendis, kom til Panama
fyrir riimri viku til að taka upp
aftur þráðinn þar sem hætt var
viðræðum fyrir fimm mániið-
um.
Viðræðurnar strönduðu, þeg-
ar I ljós kom að hvorugur aðil-
inn var I rauninni á samkomu-
lagsbuxunum.
En koma Bunkers til Panama
vekur vonir um að vaknaður sé
nýr samkomulagsvilji. Þær
vonir eru um leið studdar af
ummælum George S. Brown,
hershöfðingja og formanni her-
ráðs Bandarikjamanna eftir'
viðræður hans fyrr i þessum
mánuði við ráðamenn i
Panama.
Brown, hershöfðingi, sagðist
hafa skýrt Omar Torrijos, leið-
toga Panamarikis frá þvi, að
varnarmálaráðuneytið hefði
sett nefnd til þess að undirbúa
drög að nýjum samningi við
Panama, sem mundi leiða til
þess að Panamamenn fengju
sjálfir yfirráð skipaskurðarins I
hendur.
Enginn er þó svo bjartsýnn að
ætla, að þetta leiði af sér, að
samningar takistá morgun eða
hinn daginn. Þessár viðræður
sem nú standa yfir hafa teygzt
yfir 19 mánuði og verið þóf þar
sem litið hefur miðað. Eru þær
raunar ein tilraunin i' margra
ára árangurslausri viðleitni
Panamamanna til þess aö fá

A *■ • • AW ... íIÍE’
Omar Torrijos, hershöföingi, á
oröiö erfitt meö aö hemja þá
óþolinmóöustu, sem eru orðnir
langeygir eftir nýju samkomu-
lagi við Bandarlkjamenn.
skipaskurðinn i sinar eigin
hendur.
Enn er of margt sem greinir á
milli þess að slá megi föstu að
málið sé að komast I höfn fyrir
Panamamenn.
Það sem leiðtogum Panama
mun finnast mesta fagnaðar-
efnið yið þá hreyfingu, sem er
komin á viðræðurnar, er sú
breyting, sem er að verða á af-
stöðu yfirstjórnar varnarmála
USA. Varnarmálaráðuneytið og
herstjórnin i Pentagon hefur
fram til þessa verið eindreginn
andstæðingur hvers konar
samninga, sem falið gætu i sér,
aðBandarikin misstu aðstöðuna
I Panama til þess að hafa þar
herstöð.
Nú heyrist sem hermálaráðu-
neytið muni ekki skjóta alger-
lega loku fyrir nýjum samning-
um, ef slikir fengjust fram. —
Aður hafði það aldrei ljáð þvi
sinni máls.
Það er að visu ekki stórt spor
en það þokast þó i' rétta átt —
séð frá sjónarhóli Panama.
Hvort Panamamenn hafi þolin-
mæði til þess að biða eftir þvi að
svo hægfara þróun leggi þeim
skipaskurðinn upp i hendurna er
svo annað mál.
A þetta skyggir svo eitt veiga-
mikið atriði. Meðan viðræðurn-
ar hafa legið niðri, litur út fyrir
að innan Bandarikjanna hafi
andstaðan vaxið gegn nýjum
samningum.
Það birtistmeðal annars i þvi,
að fulltrúadeild Bandarikja-
þings skar niður fjárveitingar
til að standa straum af umræð-
um sem gætu orðið til þess að
draga úr áhrifum og réttindum
Bandarikjanna við Panama-
skurðinn.
í annan stað lýstu 37 öldunga-
deildarþingmenn yfir þvi að
þeir væru andvigir breytingum
á núverandi samningum sem
eru frá þvi 1903. — Þetta er al-
varlejgra þvi að þessi þing-
mannafjöldi mundi duga til þess
að fella i þinginu lagafrumvarp
um staðfestingu á nýjum samn-
ingum.
Henry Kissinger, utanrikis-
ráöherra, sem var upphafsmað-
ur þeirra viðræðna sem teknar
voru upp við Panamamenn tók
yfirlýsingu þingmannanna
mjög þunglega. Hann lagði sig
sérstaklega fram við að vekja
menn til umhugsunar um hvað
af þvi kynni að hljótast ef ekki
yrði komið til móts við óskir
Panama. Benti Kissinger á að
búast mætti við því að vinstri-
sinnaðir skæruliðar myndu
hefjast handa i Panama á svip-
aðan máta og þeir hafa vaðið
uppi I Suður-Ameriku.
Af viðbrögðum stúdenta og
róttækra i Panama sýnist þessi
ályktun Kissingers hafa við þó
nokkuð að styðjast. Torrijos,
hershöfðingi, hefur mátt hafa
sig allan við halda fjölda funda
og erinda, til að sannfæra þá
óþolinmóðustu um að ekki sé til-
gagnslaust að leita samn. við
Bandarikin. Hann er þó ekki
vonbetri en svo sjálfur um að
geta haldið aftur af þeim áköf-
ustu að margsinriis í blaðavið-
tölum hefur hann varað við þvi
að til vopnaskaks kunni að
koma ef yfirstandandi viðræður
leiða ekki til neins.
Aðalágreiningsatriði varð-
andi nýja samninga lúta að
tvennu. 1 gamla samningnum
var orðalag um gildistimann
svo að Bandarikjamenn telja
sig hafa yfirráð yfir skipaskurð-
inum og töluverðu svæði á
skurðbökkum til eilifðarnóns.
Panama vill breyta þvi og láta
nýjan samning gilda til ársins
2000. Bandarikjamenn eru
tilleiðanlegir til að breyta
gildistima samningins en vilja
að nýi samningurinn gildi i 50
ár.
Um herstöðvasvæðið er einnig
sá ágreiningur, að Banda-
rikjamenn hafa áfram þær 14
herstöðvar sem fyrir eru (en
ekki bara þrjár, eins og
Panamamenn vilja, og auk þess
meira svæði til viðbótar, en
Panamenn eru reiðubúnir til.
; A siglingu um Panamaskurö.

■■«■■■■