Lesbók Morgunblaðsins - 18.03.1945, Blaðsíða 14

f 158
fc _____
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Tilraunir til þess aó auka frjósemi
sjavarins og rækta sjavarfiska
" ÞAÐ cr cngin nýung. að ala vatna
íiska og fita þá til manneldis. —
I’iskirækt í pollum og tjörnum cr
cldgömul og var þcgur þckt í mörg-
um löndum fyrir 2000 árum.
Nú hafa nokkrir brcskir \-ís-
indamenn frá liáskólanum í Edin-
borg og Willport Marine-stöðinni
tekið sig saman og gert tilraunir
til þess að auka frjósemi sjávarins.
Tilraunirnar hafa hepnast prýði-
lega og rnargir gera sjcr vonir um,
að í framtíðinni verði framleitt mik
ið af sjávarfiski með ræktun, líkt
og þegar um landbúnað cr að ræða
og að á þann hátt mcgi vcga upp
að miklu ])á hættu, scm mörkuðum
stafar af offiskun úr sjónum.
Markmið þeirra tilrauna, scm nú
vcrður skýrt frá mcð örfáum orð-
mm, var að auka vaxtarhraða nytja-
iiska í lokuðum flóa. Má að líkind-
uui telja þcssa tilraunastarfscmi
cinskonar árangur af því ástandi,
scm stríðið hefir skapað, þar scm
mikil cftirspurn hcfir vcrið cftir
ífiski í Bretlandi, cn framboð lítið.
I stuttu máli hefir árangur af þess-
um tilraunum orðið mcð ágætum
bg hcfðu fáir látið sig dreyma um
það, að órcyndu, að slíkum niður-
stöðum yrði náð. Hcfir sii skoðun
yerið látin í Ijós, að margfalda
jnegi það íiskmagn, scm Norður-
sjórinn framleiðir árlega, cn fyrir
styrjöldina taldist svo til, að árs-
framleiðslan væri 17 kg. pr. hektar,
cn til samanburðar má geta þess,
að á landjörðinui (í Englaudi) var
hægt að framleiða.82 kg. aí nauta-
ijöti miðað við hektar.
F Einií og kunnugt er hrygna flest-
Ir nytjafiskarmr fjólda morgum
V <sfcgjum. Þawjig fcttur sttjr þprskur
Eftir Árna
hrygnt allt að því 10 miljónum og
langan miklú flciri, cf til vill mörg-
um sinnum flciri. Aðcins fáein
hundruð a£ þessum fjölda komast
svo langt að verða að 5—10 cm.
löngum fiski og aftur sárafáir af
því verða nokkurn tíma kynþroska.
Þannig. er dánartalan hjá fiskunum
mjög há. Gefur því að skilja um
hverja framför værl að ræða, e£
hægt væri að lækka hana og marg-
falda þann fjölda fiska, sem kæm-
ist í gagnið.
Tilraunir fiskifræðinganna frá
Edinborg byrjuðu fyrir 5 misserum.
Byggðust þær á þeirri tilgátu, að
hin háa dánartala fiskanna stafaði
að vcrulcgu leyti af of lítilli fæðu.
Gerðu því vísindamennirnir ráð fyr-
ir, að með því bera áburð í sjóinn.
væri hægt að afla fiskunum mciri
’fæðu og auka vaxtarhraða þcirra,
— alvcg cins og bændum hafði
tckist að auka uppskeru sína og
fita búpening sinn, með því að bera
áburð á jörðina. Nú var það vitað,
að þegar öllu er á botninn hvolft
var fiskurinn háður smásæum þör-
ungum í svifinu, scm einu nafni
kallast jurtasvif, en á þörungumi
þessum lifa dýrin í svifinu, dýra-
svifið, á dýrunum lifa aftur ormar,
stærri krabbadýr og fleiri teg-
undir, en þá kemur röðin að nytja-
fiskunum. Þörungasvifið er háð sól-
arljósinu, alveg eins og gróður jarð
ariuuar. Mergð þess er mest á vor-
in. Þégar kemur fram á sumarið,
minkar fjöldi pvifþorupgauug, þrátt
fyrir það þótt eigi skorti eólar-
Friðriksson
Ijósið og stafar það af því, að þá
skortir þann efnivið, sem þörung-
arnir eiga að byggja líkama sinn
úr, pítröt og fósföt. Verkefnið var
nú, að bera þcssi efni í sjóinn í stór
um stíl og klekja í hann fisklirfum
um leið, til þess að auka fiskstofn-
ana. Tilraunirnar voru gerðar í
skosku lóni, Loeh Craiglin, sem ligg
ur inn úr öðru lóni Loch Sween
(Argyllþ og tengdust lóninu af
mjóu sundi. Lónið, þar sem tilraun-
irnar voru gerðar, var um 7,2 hekt-
arar að stærð.
Það má,segja, að þcssar tilraunir
hafi tekist prýðilcga frá fyrstu
byrjun. Tíu sinnurn var bætt í lón-.
ið svo miklu magni af íútrat- og
fosfat-samböndum, að það nam 5
til 10 sinnum því, sem fyrir var í
sjónum.. Var látið minnst fyrsta ár-
ið, en meira annað og einkum þriðja
árið. Árangurinn var undravcrður.
Svifþörungunum fjölgaði gífurlega
mikið rða um 2300 cinstaklinga aði
jafnaði, miðað við hvern tenings-
millimetra. Á þennan liátt varð á-
burðinum brcytt í líkama lifandi
vcra, lónið varð fullt af íínustu
fiskafæðu. Innan 8 mánaða voru
lirfur ýmissa dýra og orma komnar
til sögunnar og fór fjöldi þeirra
ört vaxandi, Fiskur, sem látinn var
í lónið, gat gætt sjer þar á alls-
nægtum, en annar fiskur, í ytra
lóninu,.sem ekki haí'ði verið borið
í, varð að láta sjer nægja tíunda
lilutann ai’ því, sem hinn fjekk. NÚ
voru Óll bestu skilyrði fyrir hendí
og voru látnar kolalirfur í lójjið,