Lesbók Morgunblaðsins - 10.10.1948, Side 6

418
LESBÖK MORGIJNBLAÐSÍNS
HUNGURVOFAN ÆGILEGRI
EN KJARNASPRENGJEJR
FYRVERANDI forstjóri mat-
vælastofnunar Sameinuðu þióð ■
anna, „Food and Agriculture Or-
ganization“, venjulega skammstaf-
að FAO, er merkilegur maður og á
merkilegan starfsferil að baki. —
Hann heitir John Boyd Orr, og e:
skoskur. Hann segist sjálfur vera
„lítill maður, með mjög mikið verk
efni, en lítinn tíma til að leysa það
af höndum“.
Hann stundaði læknisfræði á
unga aldri, en að loknu prófi gerð-
ist hann forstjóri Fóðurrannsókna-
deildarinnar við háskólann í Aber-
deen. Það þótti virðulegur titill, en
launin voru aðeins um 8 Sterlings-
pund á viku, og rannsóknastofurn •
ar voru mjög bágbornar. En hanu
gerði stofnunina víðfræga, og þang
að hafa komið sjerfræðingar frá
ótal löndum til þess að læra.
Árið 1929 fór hann til Austur-
Afríku til þess að skoða hin upp
urðu beitilönd þar. Þá komst hann
í kynni við Svertingja og sá að
skipta mátti þeim í tvo flokka. í
öðrum hópnum voru höfðingjarnir
sem átu kjöt og drukku blóð. í
hinum hópnum voru þrælarnir,
sem lifðu á jarðargróða og mjólk
Og þegar hann hafði gert saman-
burð á þeim, hvarf hann frá fóðrun
búpenings og sneri sjer að mat
aræði manna.
Þegar heim kom fór hann svo
að gera tilraunir. Hann fekk því til
vegar komið að í siö skoskum bqrg
um var nokkrum litlum skólabörn-
um gefin mjólk á hverjum degi.
Þau vorvi öll heilbrigð og virtust
hafa haft nægan mat. En að lokn-
um reynslutímanum höfðu þau
þyngst um 20rí og „leið miklu
betur“. Þetta kom öllum á óvart.
Seinna gaf Sir John út ritgerð
sem hjet „Food, Health and In-
come“ (Fæði, heilsa og tekj /r) og
þar skýrði hann frá því berun.
orðum, að helmingurinn af bresku
þjóðinni fengi ekki nægilegt viður-
væri, og að minnsta kosti hver 10.
maður væri miður sín af r»ulti —
Vakti þetta óhemju athygli í Bret-
landi og var mikið rifist um það í
mörg ár.
Sir John kvartaði um það að
sjer gengi illa að vekja áhuga
manna fyrir mataræði fólks ..Mjer
veitist auðvelt að vekja áhuga
bænda fyrir því að fóðra skepnur
sínar vel“, sagði hann, „því að jeg
get sannað þeim að það borgar sig.
En jeg get alls ekki vakið áhuga
þeirra fyrir að fóðra vel sín eigm
börn, hvað þá að annara manna
börn þurfi betra viðurværi en nú“.
Þegar seinni heimsstyrjöldin
hófst var Sir John falin umsjá
með matvælaskammti Breta. Og ár
angurinn var sá, að breska þjóðin
var hraustari í stríðslok en hún
hafði áður verið.
Á stríðsárunum fór Sir John ti!
Ameríku og átti tal við Roosevelt,
forseta um matvælaástandið i
heiminum. Varð það til þess að
ráðstefna var boðuð um þetta mál i
Bandaríkjunum. Bretar Vildu ekki
senda Sir John á þá ráðstefnu
Sir John Boyd Orr.
vegna þess hvað hann væri óbil-
gjarn. En þá sendi Sir John þang-
að kvikmynd, sem fjallaði um mat-
vælaskort og ráð til fu:bóta og
fylgdi stutt ræða, sem hann hafði
haldið. Þótti fulltrúum á ráðstefn-
unni þetta stórmerkilegt.
Svo var það 1945 að ráðstefna
var kölluð saman i Quebec til þess
að stofna FAO. Þá sendu Bretar
Sir John sem ráðgjafa, en ekki
sem fulltrúa. Hann helt þar eina
ræðu og ætlaði svo að fara heim.
En þá voru honum send skilaboð
um það, að hann hefði verið kos-
inn forstjóri FAO.
Hann byrjaði þá á því að ráða
sjer samverkamenn, sjerfræðinga
og kunnuga menn í öllum löndum
hinna 57 þjóða, sem þá voru í Sþ.
Og hann skipaði framkvæmda-
nefndir.
„Þjóðunum stafar miklu meiri
hætta af matvælaskorti heldur en
kjarnorkusprengjum“, sagði hann.
Og hann miðaði starf sitt við þetta.
Hann hefur bent á það, að sein-
ustu 10 árin hefur mannkyninu
fjölgað um 200 milljónir, og í tíð
þeirra manna, sem nú l.ifa, munl
því fjölga um 300 milljónir í við-
bót. „Og vegna þess að nú er ekki
í nýar heimsálfur að venda“: sagði