Lesbók Morgunblaðsins - 05.12.1948, Blaðsíða 11

Lesbók Morgunblaðsins - 05.12.1948, Blaðsíða 11
LESBÖK MORGUNBHAÐSINS r* v Menn heldu að SÆOTRINUM hefði ÞAÐ VAR Vitus Bering, sem fann Alaska og helgaði Rússum landið 1741. Við hann er kent sund- ið milli Asíu og Ameríku enn í dag. Þeir urðu þar innlyksa heil- an vetur og lifðu á því að veiða sæotur, því að þá var gnótt þeirra dýra þar og þau voru svo spök, að ganga mátti að þeim. Skipið misti Bering og þeir fjelagar urðu að fara á bátum, sem þeir smíðuðu, yfir til Síberíu. Gátu þeir því ekki flutt mikið með sjer, en tóku þó nokkur sæotursskinn að hafa til sýnis, því að þeir höfðu aldrei sjeð jafn fallega grávöru. Skinnin komust að lokum í hendurnar á Katrínu miklu. Þau voru að vísu illa verkuð, en vöktu þó fádæma athygli við hirðina. Drotningin fór sjálf höndum um hina miklu og fögru loðnu á belgj- unum og sagði: „Jeg verð að fá meira af þessum skinnum". Dýrt er drottins orðið. Og nú hófst einhver hinn æðisgengnasti veiðiskapur, sem sögur fara af. Rússnesk skip fóru hópum saman til Beringssunds. Veiðimennirnir handtóku konur og börn Eskimóa á Aleut-eyum og í Alaska og heldu þeim sem gislum þangað til þau voru leyst út með svo og svo mörg- um sæoturs belgjum. Svo komu veiðimenn frá Bandaríkjunum, Englandi og Spáni, aUir til þess að ná í sæotursskinn. Veiðarnar voru stundaðar alla leið sunnan frá Kali- forníu og norður í íshaf Blóðbaðið var hræðilegt. Áður en því lauk verið útrýmt hafði rúmlega ein miljón sæotra verið drepin. Fyrstu veiðimennirnir sögðu að dýrin hefði alls ekki hræðst menn. Miklu fremur hefði svo verið að sjá, sem þau fögnuðu þeim og hefði gaman af komu þeirra. Þegar þau voru slegin og rotuðust ekki, báru þau „hendurnar“ fyrir andlitið og veinuðu aumkunarlega eins og þau vildu segja: „Hví gerirðu mjer þetta?“ Þeir, sem kyntust sæotrinum fyrst, segja að hann. hafi verið mjög elskulegt dýr. Og það vakti furðu þeirra hvað hann var líkur manni í látbragði og framkomu, og eins svipar honum til manns að ytra útliti. Andlitið er ekki ósvip- að og á gömlum manni. skeggjuð- um og glaðlyndum. Auk þess hef- ir sæoturinn handleggi og hend- ur, þótt fæturnir sje með sund- fit. Veiðunum var haldið áfram bangað til menn heldu að þessu sædýrakyni hefði algjörlega verið útrýmt, eins og geirfuglinum og ýmsum öðrum dýrum. Seinasta veiðiferðin var farin 1910. Voru það 16 skip, sem tóku þátt í henni, og fóru veiðimennirnir um allar Aleut-eyjar, en komu ekki aftur nema með eitt eða tvö skinn og sum fengu ekkert. Höfðu veiðarn- ar þá verið reknar miskunnar- laust í 170 ár. Árið eftir, 1911, var seinasta sæoturs-skinní* selt á op- inberum markaði í London og verð ið var þá 2000 dollarar. En þetta sarna &r var í Londafe. gerður samningur mllli stjórnffi Bretlands, Bandarfkjanna, Rúa»- lands og Japan, um það f.ð bannffi stranglega sæotursveiðrx. Vonfi lagðar við þungar refsingar, og sömu refsingu skyldu fá allir þeir, sem hefðu sæotursbelgi til sölu. Afleiðingin af því varð sú, að síð- an hefir enginn sæotursbelgur kom ið á markað. Árið eftir, 1912, lýstu vísinda- menn yfir því, að þessi lög hefði komið of seint. Sæotrinum vseri að fullu útrýmt. Grimd og gróða- fíkn mannsins hefði tekist að afmá einhverja skemtilegustu dýrateg- und á jörðinni. Svo leið og beið cg enginn áttS von á því að sjá sæotursins getið framar nema í kenslubókum, þar sem talað er um útdauð dýr. En árið 1935 kom skeyt.i frá Alaska: „Eskimóar hafa sjeð ofurlítinn hóp sæotra út af Aleut-evjum“. Vísindamenn tókust «á loft af undrun. Ráðstafanir voru þegar gerðar til þess að friða dýrin. Það var þó ekki látið nægja að gefa út friðunarlög fyrir þau, heldur gaf Bandaríkjastjórn út allsherjar friðunarlög fyrir Aleut-eyar, hin víðtækustu í heimi. Skip var sent til eyanna til þess að sjá um að friðunarlögunum væri hlýtt Eftir- litsmenn voru settir í hvert ein- asa þorp á eyunum. Þessar ráð- stafanir reyndust svo öruggar, að

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.