Lesbók Morgunblaðsins - 05.12.1948, Síða 14

LESBÖK M0RGUNBUAÍ)SINS
m
FERDALÖG MILLI STJARNANNA
HUNDRUÐ amerískra vísinda-
manna vinna nú í kyrþey að því,
á vinnustoíum sínum og á öðrum
rannsóknarstöðum, að leysa úr hin-
um mörgu vandamálum sem ris-
ið hafa um eitt hið mesta rann-
sóknarefni nútímans, ferðalög milli
stjarnanna.
Þótt allverulegar framfarir hafi
átt sjer stað á þessu sviði, þá er
það álit reyndra manna, að hæfar
rákettur verði ekki tilbúnar, fyrr
en eftir að minsta kosti sex ár,
eða með öðrum orðum ekki fvrr
en árið 1954.
Ef til vill hafa hinar mikilvæg-
ustu tilraunir Bandaríkjamanna
í þessum efnum verið gerðar und-
ir stjórn hersins og því algert
leyndarmál.
unum, og borga með torfengnum
bandarískum dollurum, eða þá frá
Suður-Ameríku, en við það varð
oiían óhóflega dýr vcgna ílutn-
ingskostnaðar.
Hjer var alt í einu fengin lausn
á þessu vandamáli. Enn geta jarð-
fræðingar þó ekki giskað á hve
mikið olíumagn muni vera þarna í
jörð. En eitt olíufjelagið fær þarna
um 1000 tunnur á dag og annað
helmingi meira. Búist er við því
að bráðlega framleiði Kanada svo
mikið af olíu, að það nægi ekki
aðeins fyrir öllum þörfum innan
lands, heldur verði hægt að flytja
olíu út.
Bændurnir umhverfis Ledoc tala
ekki lengur um veðrið, uppskeru
og markaðshorfur fyrir korn og
verðlag á landbúnaðarvjelum. Þetr
tala ekki urn annað en oliu —
og svo máske það, að nota nýfeng-
inn auð til þess að Ijetta sjer upp
eftir margra ara þrælióm.
Amcrískir vísindamenn keppa
að því að þessi draumur nú-
tímans verði að veruleika.
Eftir David Briggs, frjettaritara
Reuters.
Samt sem áður er talsvert vitað
bæði um tilraunir hersins og ann-
arra, og gefa þær til kynna, að nú
sje róið að því öllum árum, að
þeim .hindrunum sje rutt úr vegi
hið bráðasta, sem koma í veg fyr-
ir að rákettur sjeu nothæfar til
þessara ferðalaga.
Það eru einkum tvö atriði, sem
stuðlað hafa að þeim framförum,
sem orðið hafa.
I. Tvö síðastliðin ár hefir mönn-
um úr ameríska hernum tekist að
senda radarmerki til tunglsins.
Þetta sýnir að ekki er nauðsynlegt,
að sjerstakur flugmaður sje í rá-
kettum, sem skotið væri til tungls-
ins, því að nægja mundi að búa
hana þar til gerðum radartækj-
um og stjórna henni svo frá jörð-
inni.
II. í rannsóknarstöðvunum i
White Sands í New Mexico liafa
endurbættar gerðir af hinum þýsku
V-2 rákettum verið sendar nær því
40 sinnum upp í meira en 100
•mílna hæð frá yfirborði jarðar.
Tilraunir eru nú gerðar af hálfu
vísindastofnana liersms til að
senda rákettur svo hitt upp, að
þær geti sigrast á aðdráttarafli
jarðarinnar, en þegar svo væri
komið gæti ráketta búin útvarps-
tækjum haldist á lofti sí og æ og
snúist í kringum jörðina eins og
tungljð.
Emnig er unnið að- rannsóknum
á því, hvernig hægt sje aé fyrir-
byggja þær hættur, sem loftförun-
um mundi vera búin af arekstri
við þann aragrúa af loftsteinuin,
sem svífa í himingeymnum.
Þá rannsaka vísindamenn mjög,
hver áhrif það hafi á loftsteina,
sem fallið hafa á jörðina.. að svífa
í gegnum geyminn.
Mikilvægi þessara rannsókna
fyrir ameríska herinn var nýlega
lýst í grein, sem birtist í blaði
ameríska hersins undir nafninu
„Hernámið á Mars“.
Höfundurinn, James R. Rand-
olph stærðfræðingur og áður pró-
fessor við einhvern helsta verk-
fræðiháskóla Ameríku. sagði: „í
annari heimstyrjöldinni reyndist
nauðsynlegt að afla bækistöðva í
fjarlægum löndum. í þriðju heim-
styrjöldinni verðum við að færa
bækistöðvar okkar úi eins langt og
ráketturnar komast, eða til ann-
ara stjarna“.
Áður en þessu verður náð, þarf
að leysa mörg erfið vandamál. en
vísindamenn eru vongóðir um að
það muni takast á næstu árum.
Bráðlega mun sjóher Bandaríkj-
anna gera tilraunir til að skjóta
rákettunni „Víkingurinn“ (áður
kölluð Neplúnus) hærra eti dæmi
eru til eða upp í að minsta kosti
235 mílna liæð og ef til vill hærra.
Þrátt fyrir þessa gífurlegu hæð
mun „Víkingurinn ekki komast út
fyrir gufuhvolf jarðarinnar, sem
Carl Stormer, prófessor við, há-
skólann í Osló telur að nái meira
en 600 mílur út fyrir jörðina.
Það sem einkum torveldar ferða-
Jög milli stjarnanna, er að vinna
bug á aðdráttarafli jarðarinnar. Til
að geta sigrast á því, þarf rákett-
an að fara með 25000 mílna hraða
a kluklrustund eða urn 7 mílur á
sekundu, og þótt tílraunir hafi ver-
ið geröar í B^ndaxíkjtpum, trj þess
að skjóta rakettu af .yuiari moður-