Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.1949, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
523
áhuga Hughes fyrir fundinum.
Hann reyndi að ná kaupum á land-
inu, en þegar það tókst ekki, ákvað
hann að koma steininum heim til
sín.
Það var nú hægar sagt en gert.
Hann hafði aðeins son sinn 15 vetra
til að hjálpa sjer og gamla húðar-
bykkju, sem hann átti. En hann
hafði lært ýmislegt á meðan hann
stundaði námavinnu og varð þess
vegna ekki ráðalaus. Byrjaði hann
nú á því að búa sjer til stóran hjóla-
sleða og ók honum þangað sem
steinninn var. Það var í ofurlítilli
brekku, en samt sem áður þurfti
að lyfta steininum upp úr alldjúpri
holu. í hvert sinn sem hann gat
lyft steininum ofurlítið, setti hann
aðra steina undir hann og smá-
hækkaði hann þannig þangað til
hann gat velt honum upp á sleð-
ann. ,
En þótt þessu væri lokið var nú
samt þyngsta þrautin eftir, að koma
steininum heim. Það kom þegar í
ljós að hesturinn gat ekki bifað sleð
anum, Þá hefði nú margur gefist
upp, en Hughes var ekki á því.
Hann útbjó sjer nú hleypiblökk,
líkt og sjómenn nota, og beitti hr-st-
inum þar fyrir. Og með þessu móti
tókst honum að hreyfa steininn. En
smátt mjakaðist, aðeins nokkra
þumlunga við hverja atrennu.
Jarðvegur var gljúpur og sleðinn
sökk í,- en trjárætur og gamlir
fauskar stóðu fyrir. Einn daginn
gekk þó svo vel að hann kom sleð-
anum lengd sína. Þannig bisaði
hann við steininn dag eftir dag
frá því í ágúst og fram í nóvember.
Mátti segja að á honum rættist
málshátturinn: „Þolinmæði þraut-
ir vinnur allar“, því að lokum var
steinninn kominn inn á landareign
hans sjálfs. Þá þóttist hann örugg-
ur. Og nú sagði hann opinberlega
frá happi sínu, og vænti þess að
menn mundu streyma að til þess
að ialu eteininn.
Það fór sem hann grunaði að
fregnin um þennan loftstein vakti
forvitni manna og margir komu
til að skoða hann, jafnvel alla leið
frá Portland. En jafnframt komu
skilaboð frá „Oregeon Iron and
Steel Company“ um það að hann
skyldi skila steininum þegar í stað.
Hann þvertók fyrir það. Og þá
höfðaði fjelagið mál gegn honum.
Málið kom fyrst fyrir hjeraðs-
rjett og þar tapaði Hughes því. En
almenningur dáðist að dugnaði
Hughes og fanst þessi dbmur rang-
látur. Og nú komu vísindamenn til
að skoða steininn. Það þótti svo
sem sjálfsagt að hann yrði settur
á eitthvert náttúrugripasafn. En
við hvern var að semja um kaup
á steininum? Hver átti hann? Mál-
inu var áfrýað.
Lögfræðingar fjelagsins höfðu
nú komist að því að samskonar
mál hafði komið fyrir í Iowa 1890.
Prófessor nokkur hafði keypt loft-
stein af manni, sem fundið hafði
hann í akri sínum. En landið var
ríkiseign og dómstóllinn dæmdi
svo, að steinninn væri hluti af
landinu.
Nú varð útlitið ískyggilegra fyr-
ir Hughes. En lögfræðingur hans
var ekki af baki dottinn. Hann helt
því fram, sem satt var, að enginn
hefði sjeð steininn falla til jarðar
og enginn vissi hve lengi hann hefði
legið þarna. Hann helt því fram,
að Indíánar hefði haft átrúnað á
þennan stein. Og hann leiddi Indí-
ána sem vitni. Þeir báru það að
þetta væri rjett, menn hefði haft
átrúnað á steininn og hans hefði
verið gætt eins og dýrmætrar eign-
ar. Og nú stóð það í lögum, að’sá
ætti fund, sem fann einhverja giipi
eða hluti, sem Indíánar höfðu eign-
að sjer eða átt.
Nú mátti segja að fremur væri
sókn en vörn af Hughes hendi, og
dómstóllinn var í vandræðum með
rnálið. En samt fór svo aö Hugh-
es tapaði. Dómstóllinn komst sem
sje að þeirri niðurstöðu, að þar sem
hvítur maður, er kunni vel til
vinnubragða og hafði nokkur áhöld,
hafði átt svo eríitt að flytja stein-
inn, þá væri það útilokað að Tndí-
ánar hefði getað flptt hann með
sjer og kastað eign sinni á hann,
Steinninn hefði því altaf verið á
sínum stað.
Náttúrugripasafn ríkisins vildi
endilega eignast steininn, og nú
tók það upp samningaumleitanir
bæði við Hughes og fjelagið um
kaup á honum. Lokadómur í málinu
fell í júlí 1905. Hughes tapaði og
nokkrum mánuðum seinna keypti
safnið steininn af fjelaginu fvrir
20.600 dollara. Og enn í dag er þetta
„stjörnuhrap“ til sýnis í Havden
Planetarium.
Nú eru það lög í Bandaríkjun-
um að sá á loftstein sem landið á
er hann liggur á. En menn draga
þó enn í efa hvort rjett og drengi-
lega hafi verið farið með Hughes.
Og fundist hafa gamlir dómar í Ev-
rópu, þar sem úrskurðað er að
loftsteinar geti ekki fylgt því landi,
sem þeir falla á af tilviljun, heldur
sjeu þeir eign- þess er finnur. Og
vísindamenn vilja gjarnan að lög-
unum sje breytt þannig að allir
loftsteinar sjeu eign hins opinbera,
en að það greiði há fundarlaun fyr-
ir þá, vegna þess að þeir sjeu mjög'
dýrmætir fyrir vísindin.
(The Natural History Magazine).
V V V V
LITIR hafa marga eiginleika. Gulir
stafir á dökkum grunni eru t. d. meir
áberandi en hvítir stafir á dökkum
grunni. Ef einhver hlutur -er málaöur
rauður, þá virðist hann þyngri heldur
en hann er i raun og veru, en sje hrnn
málaður blár eða ljósgulur, þá virðist
hann ljettari. Grænn litur er róandi.
Einu sinni voru mikil brögð að því að
sjálfsmorðingjar steyptu sjer út af
Blackfriars brú í London. En svo var
brúin máluð græn. Eftir það fækkaði
sjálísmorðum þar um þriðjung.