Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.1949, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r ▼
519
GENGIS Á KERLINGU
HJÁ DRANGEY
í FORMÁLA, sem fylgdi kvæði
Gísla Ólafssonar um Hjálmar á
Kambi (Lesbók 40. tbl.) er sagt að
sá hafi heitið Jóhann Scheving, er
fyrstur kleif kerlinguna hjá Drang-
ey. Út af þessu hefir Ellert Schram
skipstjóri beðið fyrir þessa leið-
rjettingu:
— Það var afabróðir minn, Jó-
hann Schram, sem fyrstur manna
kleif upp drangann hjá Drangey,
ekki árið 1737, heldur hundrað ár-
um síðar. Varð það landfleygt á
þeirri tíð. Mig minnir að um það
megi lesa í Skagstrendingasögu
Gísla Konráðssonar, að Jóhann hafi
fyrstur manna unnið það þrekvirki,
og fleira um hann, að hann hafi
verið vel gefinn og afburða bjarg-
maður. Hann var sonur Kristjáns
Giinther Schram, er lengi var
kaupmaður í Höfðakaupstað á
Skagaströnd á fyrri hluta 19. aldar,
og var fyrsti maður þeirrar ættar
hjer á landi.
Jóhann Schram lærði gullsmíði
erlendis og giftist systurdóttur
Reynistaðabræðranna, er úti urðu
á Kili, en hann druknaði nokkr-
um árum seinna með Eyhildar-
holtsduggunni, er svo var nefnd,
og þótti að honum mikill mann-
skaði.
Um Jóhann Schram.
Þessi athugasemd er rjett, og
rjett þykir þá líka að birta það,
sem segir í Skagstrendingasögu um
afrek þetta. Segir Gísli Konráðs-
son, höfundur sögunnar, að þetta
hafi gerst árið 1840. Segir þar
fyrst af því, að Jóhann kom heim
frá gullsmíðanáminu árið 1817, „og
var snauður. Hafðist hann við í
Skagafirði. Hann var hverjum
manni brattgengari og hugaðri í
klettum“. Þeir voru fimm bræð-
urnir, Jens Friðrik, Jóhann, Ját-
varður, Frímann og Ellert, og
fengu allir góðan orðstír.
„Jóhann var á vist með Páli presti
Erlendssyni á Brúarlandi, er átti
Elínu Halldórsdóttir Vídalíns frá
Reynistað. Þetta vor (1840) reri
Jóhann við Drangey, og var hann
svo fimur í klettum, að hann kom
sigum á drang þann við eyna, er
Kerling kallast, og alt fór hann
upp á topp hennar og flaggaði
þar. Vissu menn ei dæmi þess, að
nokkur hefði slíkt árætt. Aflaði
hann á Kerlingunni mjög fugl og
egg, en ærin var dirfska hans, og
gekk hann fyrst á smánöglum ein-
um á brjóst hennar, sem kallað er.
Er það hilla breið á henni og veit
til landsuðurs. Dró hann naglana
jafnóðum út er hann gekk á, og
rak í bjargir upp eftir. En þá hapn
var nær kominn hillubrúninni,
svæik hann nagli, en náði í því
tveim fingrum upp á hellubrún-
ina, og upp fekk hann vegið sig á
tveim nöglum, að hann sagði. Fyr-
ir því var það, að Ólafur stúdent
Ólafsson kvað svo í gamni í brúð-
kaupsvísum, þá Jóhann fekk Ragn-
heiðar Pálsdóttur prests á Brúar-
landi:
Þegar neyð að nístir framt
og nærri er taptur heimur,
á ’enni hangir aldrei samt
allur á nöglum tveimur.
og meinti hann það til brúðar hans,
því að þá er Schram vóg sig upp
á hilluna, misti hann skjóðu, er
naglar voru í, og hamarinn í sjó
niður, því að hvarvetna fellur sær
í bjarg umhverfis drangann, og
verður eigi skip að lagt nema í
ládeyðu, og fengu menn þá kast-
að til hans færi úr skipi því, er
flutti hann þangað. Komst hann
með þeim hætti ofan og gat komið
á sigunum.
Var það og öðru sinni, að hann
varpaði færi með steini bundnum
í endann upp yfir topp drangan-
um, er klofi var í ofan og aukist
hafði í jarðskjálftanum, en steinn-
inn stóð fyrir neðst, þar klof-
inn mjókkaði. Komst hann við það
upp á færinu, og var það mest að
sýna færleik sinn, því að eigi fanst
þar annað uppi en fá skarfahreið-
ur. Skemdu þeir og mjög veiði
hans á hillunni, þar hann hafði
speldi, svo að fiður varð ónýtt. Gaf
og allsjaldan þangað að vitja, svo
að nálega urðu engin not áræðis
þessa.
Það hafði og Schram sjer til
leiks, að hann gekk laus hátt upp
í Háubrók, er nærri er fjörunni, og
ljet ungling þann, er Indriði hjet,
son Gísla Konráðssonar, er þar
reri hjá föður sínum, standa á öxl-
um sjer til að grýta rissu. En
Gísla gast lítt að því og bannaði
það. Og þótti þetta dirfska enn
meiri en þeir Sveinn Auðunsson og
Bjarni gamli í Kálfadal áður höfðu
sýnt við Drangey. Schram hafði og
áður verið fyrir nokkrum vikum
sigmaður í Drangey og þótti all-
vogaður. Er hans þá svo getið í
formannavísum um Drangeyjar-
formenn:
Sjer í fleygir sigaham,
sendur á legi hingað fram,
djarfur þeigi doska nam
Drangs við eyju Jóhann Schram.
Síðan fekk Schram Ragnheiðar,
en varlegar fór hann við Drang-
ey seinna, og Var sem honum of-
byði hin fyrri dirfska sín.