Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1949, Blaðsíða 3

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
567

ur
Fram úr aflvjeladyn og umfer'Sargný,
af ámilökkum skammdegisbeSi,
rís hljóSlát og Ijetlstíg helgi ný
með heimilisbirtn og gleSi.
Eitt kveld! Ilið eina, einasta kvelil
á árinu, laus úr þrengslum,
þú finnur í hjarta þjer ornandi eld
frá allífsins heilögu tengslum.
J iS hússins arin og insta gafl
er œðstu speki að finna:
þú skynjar kierleikans eilífa afl
i augum barnanna þinna.
I\’ú hefir mjög einfalt undur skeð
— og andinn er tengiliður —
í heimkynnin og þitt gljúpa geð
er guðsfriður stiginn niður.
Guðsfriður! Heimsins hrópandi þrá
í heljarmyrkri og nauðum•
Hann leysir oss sjálfa oss sjálfum frá
og samvisku reisir frá dauðum.
bjer birlir í skapi og lijarta. Jeg lield
ef hugsarðu um kenningu slíka,
als gelur þú rerið góður í kvehl
þú ga>tir það endranær líka■
l*á vteri altaf unaðsleg jól,
alt árið fögnuður heima.
Þei, þei, nú hljómar ,,Heims um bó! ‘
um hásali blárra geima■
VÍK.

F.LSTU sannanirnar um það hvernig
máSurinn hófst upp af dýrastiginu,
finnum vjer í nokkrum ólt gulegum
áhöldum úr steim og minjum um að
eldur hafi verið kveiktur. F.n það eru
einnig til aðrar sannanir um þetta,
og að voru áliti miklu merkilegri. Þáð
eru greftrunarsiðirnir. Neanderthals-
maðurinn gróf framliðna og stundum
marga á sama stáð, eins og Barna-
hellirinn hjá Menton í Frakklandi
ber vitni um. Hjer er ekki um eðlis-
hvöt að rœða. Þetta er upphaf mann-
legrar hugsunar, sem kemur fram i
nokkurs konar uvpreisn gegn dauð-
anum. Það ber vitni um varardega
ást til hinna framliðnu og von um áð
lífi þeirra sje ekki lokið. Þessar „hug-
myndir“, sem líklega eru fyrstu hug-
myndir mannsins. þroskast svo þann-
ig, að farið er að ráða steinum að
höfði hins framliðna til að vernda
það. Seinna eru vopn, matur og
áhö!d lögð með hinum dauðu. Það
sýnir áð menn hafa trúað því að
hinn dauði mundi vakna aftur og
þurfa mat og vopn. Hinn dauði er
ekki dauður.
Hinir framliðnu lifa i minningu
hinna lifandi og þáð leiðir til þess
að maðurinn, einn af öllum skepn-
um, skapar hinum framliðnu veru-
stáð utan við þessa tilveru. Þetta er
algjör nýung. Hann veit að hann
muni aldrei framar sjá framliðna ást-
vini sína hjer á jörð, en hann vill
ekki trúa þvi að þeir geti ekki lifað
annars staðar. Hann uppgötvar því
annáð líf, hann uppgötvar annan
heim, þar sem hann mun hitta þá
aftur. Þessi uppgötvun byggist á kær-
ieikanum, sem er öllum æðn dýrum
í blóð borin.
Alt fram til þess, er samviskan
vaknaði méð manninum, var hann
háður íögum náttúrunnar. F.n um
leið og hann lagði fyrir sig þa spurn-
ingu hvort einhver breytni vœri
„góð“ eða önnur „betri“, þá öðlaðist
hann frelsi, einn af öllum skepnum.
Hjá honum, og honum einum, hefir
þetta val skapað siðgæðishugmyndir.
Og þegar þetta skeði hófst maðurinn