Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1949, Blaðsíða 9

FYRSTA KRISTNIBOD Á ÍSLANDI
OG BLÓTSTEINNINN HJÁ GILJÁ
SKAMT frá bænum á Stóru-Giljá í Húnavatnssýslu, stendur steinn
einn mikill og ein^takur fyrir ofan þjóðveginn og munu allir hafa vcitt
honum eftirtekt, þcir scm um þjóðveginn hafa farið. Eru þarna uni-
hverfis mclöldur sljettar og hvergi grjót. Mun steinn þessi hafa borist
þangað á isöld ofan úr fjöllum. Fornmönnum mun hafa þótt steinn
þessi einkennilegur og ekki skilið hvernig stóð á því að hann var þar
niður kominn. Töldu þeir liklegast að þar ætti einhver vættur sjer
bygð. Skapaðist því átrúnaður á steininn og var steinbúinn blótaður.
Og einmitt vegna þess varð þarna fyrsti áreksturinn milli hinna gömlu
trúarbragða og hins nýa siðar. Segir frá því i Ólafs sögu Tryggvasonar
og Kristnisögu.
l’órdís á Spákonufclli.
Þegar saga þessi hefst bjó að
Giljá Koðrán Eilífsson landnáms-
manns í Laxárdal. Við Eilíf var
kent hæsta fjall á Reykjarströnd í
Skagafirði og kallað Eilífsfell, en
heitir nú Tindastóll. Koðrán var
talinn ríkur maður og ágætur. —
Hann átti tvo sonu, Orm og Þor-
vald. Unni hann mikið Ormi, cn
Þofvaldi lítt eða ekki. Var honum
haldið til vinnu undir eins og hann
hafði þroska til, en var lítt haldinn
að klæðum og í öllu gerður horn-
ungur bróður síns.
Að Spákonufelli á Skagaströnd
bjó þá Þórdís hin vitra, sem kölluð
var spákona og er hennar víða get-
ið í sögum. Var vinátta með þeim
Koðráni á Giljá og eitthvert sinn
þáði Þórdís heimboð að Giljá. Sá
hún þá hver munur var ger þeirra
bræðra og hafði orð á því við Koð-
rán, að liann ætti að sýna Þorvaldi
rneiri sóma, þvi að sjer litist vel á
liann. Lagði hún það til að hann
fengi Þorvaldi fóstur og farareyri,
svo að hann gæti farið utan þegar
er hann hefði aldur til.
Koðrán tók vel máli hennar. Ljet
liánn þá fram sjóð eiim og sýndi
henni. Þordis leit a siiírið cg máslti;
„Ekki skal hann hafa þetta fje,
því að það hefur þú tekið með afli
og ofríki af mönnum í sakeyri."
Hann bar þá fram annan sjóð og
bað hana á líta. Hún gerði svo og
mælti síðan:
„Ekki tek jeg þetta fje fyrir hans
hönd.“
Koðrán spyr: „Hvað finnur þú að
þessu silfri?“
Þórdís svarar: „Þcssa peninga
hefur bú saman dregið fyrir ágirnd-
ar sakir í Jandsskuldum og fjárleig-
um meirum en rjettilegt er.“
Síðan sýndi Koðrán henni digr*
an fjesjóð og var fullur af silfri.
Vóg Þórdís þar af þrjár merlcuí? til
handa Þorvaldi, en fekk Koðráni
aftur það, er meira yar. Þá' m^e.lti
Koðrán-
„Fyrir hví vildir þú taka heldur
af þessum peningurn fyrir hönd
sonar míns, en af hinum, sein jeg
færði þjer fyr?“
Hún svarar: „Því nð þú hefur að
þessum vel komist, , er þú. hefur
tekið í arf eftir föður þipn.“ ;
Eftir það fór Þórdís heim og
hafði Þorvald með sjer. Ólst hann
upp hjá henni og var þar vel hald-
inn og þroskaðist mikið. Síðan fór
hann utan með ráði Þórdísai; og
fyrst til Danmerkur. Þar gelvlý þann
í lið Sveins tjúguskeggs, cr taldi
sig sun Haralds konungs Gormsson-
ar. Konungur vildi clyki kannast
Steiánúui hja Giijá.