Lesbók Morgunblaðsins - 22.10.1950, Blaðsíða 9
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
477
BYGÐ PAPA A ÍSLANDI
LÖNGU FYRIR LANDNÁMSTÍÐ
SK.OSKI jarðfræðingunnn T. C.
Lethbridge, sem ferðaðist hjer um
land 1939 og hefir víða farið, hefir
nýskeð gefið út nýa bók, er hann
nefnir ,,Herdsmen and Hermits".
Er þar rakin saga hinna ýmsu kyn-
kvísla, sem bygt hafa Bretlands-
eyar alt framan úr grárri forn-
eskju, eins og lesa má hana í forn-
leifum í samhandi við nútíma þekk-
ingu á jarðfræði. Er þetta alt stór-
fróðlegt, en verður þó ekki rakið
hjer. En einn kafli bókarinnar fjall-
ar sjerstaklega um ísland og land-
nám hjer frá Bretlandseyum löngu
áðui en norrænu landnemarnir
komu hingað. Er líklegt að marga
fýsi að heyra hvað þessi fróðleiks-
maður hefir um það að segja og
birtist hjer því stuttur útdráttur
úr bókinni.
----o----
Á 3. öld e. Kr. þegar Rómverjar
rjeðu Bretlandi, komu þangað
saxneskir sjóræningjar. Það virð-
ist svo sem Carausius flotaforingi
Maximians hi^fi unnið stórsigur á
þeim árið 285. En upp úr því gerði
Carausius sig sjálfan að keisara yfir
Bretlandi, Þá voru keisararnir
orðnir þrír, Diocletian hinn rjetti
keisari, Maximian undirkeisari
hans og Carausius, sem hafði hrifs-
að til sín keisaravöld. Hann stjórn-
aði Bretlandi um hríð og hafði sína
eigin myntsláttu í London. En árið
294 myrti Allectus hann. Árið
eftir fell Allectus í orustu við
Constantinius Chlorus, banda-
mann Maximians í Gaul.
Þessar skærur og innnanríkis-
styrjöld, er nú aðeins merkilegt
vegna fornleifafundar á íslandi. í
bókirmi „Gengið á reka“ eftir
Kristján Eldjárn, Segir höfundur
frá þremur rómverskum pening-
um, sem fundist hafi í Hamars-
firði á suðaustanverðu íslandi.
Þessar myntir hafa sennilega blás-
ið upp í gömlum húsarústum og
lágu þar á dreif. Þessar myntir eru
allar „antoniniani‘“ eins og þær eru
kallaðar og hafa verið slegnar af
Aurelian, Propus og Diocletian.
Sennilega hafa þær týnst um 300
e. Kr. Eldjárn er viss um, að vík-
ingar hafa ekki komið með þessar
myntir til íslands, og eigi heldur
hafi þær borist þangað seinna.
Hann giskar á að skip úr flota Car-
ausius hafi hrakið til íslands, er
það var að leita saxneskra sjó-
r
PAPABYGÐIR
W — norræn nöfn sem kend
eru við Vestmenn.
P — staðir kendir við Papa.
H — kunnar munkabygðir.
K — norræn staðanöfn kend
við kirkju.
M — kiaustrin á lona og Flat-
ey.
Ö — bústaður Örlygs.