Lesbók Morgunblaðsins - 22.10.1950, Blaðsíða 13

LESBÖK MORGUNBLAÐSIB S
481
kom jeg þangað frá Noregi, og mig
furðaði á því hve ólíkt fólkið er í
þessum tveimur löndum. íslend-
' ingar líktust miklu fremur fólk-
inu í vestur Hálöndum eða írlandi
heldur en Norðmönnum, eigi að-
eins í útliti, heldur einnig í hugs-
unarhætti. Gamlar væringar frá
miðöldum lifa enn í hugum manna
eins og þær hefði skeð fyrir
skömmu. Þegar jeg var á ferð um
Suðurland, var sagt við mig í
gremjutón: „Þarna er staðurinn
þar sem þeir myrtu biskupinn“.
Það minti mig á er jeg sat einu
sinni ásamt ungum manni á kletta-
nöf á eynni Scarif undan Kerry-
strönd. Þá benti hann og sagði:
„Þarna var það sem þeir drápu
prestirni". „Hver gerði það?“ spurði
jeg. „Það var óþokkinn hann Oliver
Cromwell“, sagði hann. Jeg mint-
ist þess ekki að Cromwell hefði
komið þangað svo jeg spurði hvern
ig þetta hefði atvikast. „Hefirðu
ekki lesið söguna?“ spurði hann
æstur. Nei, jeg viðurkendi að jfeg
hefði ekkert lesið. „Hvernig ætti
jeg þá að vita það“ sagði hann,
„þetta skeði þegar Danir herjuðu
hjer“. Nákvæmlega sömu lang-
ræknina er að finna á íslandi. Og
meira að segja, það er eins og
gömlu söguhetjurnar hafi látist
fyrir einu eða tveimur árum.
íslendingar hafa altaf verið
taldir af hreinum norrænum stofni
og komnir af Norðmönnum. Mín
skoðun fór því í þveröfuga átt, og
vænt þótti mjer um það seinna, er
jeg las skýrslu Matthíasar Þórðar-
sonar um beinafundinn á Skelja-
stöðum, að sjá mætti á beinunum
að þeir, sem þarna voru grafnir,
hefði verið skyldari Keltum en
Norðmönnnum.
Við þessu mátti búast. Kynslóð
eftir kvnslóð bárust afkomendur
norsku landnamsmannanna á bana-
spjót og brytjuðu hver pnnan nið-
ur í blóðhefndum. En allan þann
tíma lifðu afkomendur keltnesku
þrælanna í friði og juku kyn sitt,
svo að nú er þjóðin yfirleitt með
sama marki og íbúarnir í Benbe-
cula eða Tiree. I æðum þeirra
rennur nokkuð af norsku blóði,
en þeir eru þó skyldari Piktum,
Skotum og Beaker eða Megalithic
mönnum.
X/ Xí ^ V ^
— ísleiisk móðir
Frh. af bls. 476.
Það er varla hægt að gera sjer
grein fyrir hve mikið verk þetta
er. Ef íslenskar konur vildu hjálpa
henni, sýndu þær í verki, að þær
kynnu að meta þann kærleika, sem
liggur á bak við alt starf Guðrún-
ar — kærleikann til sonarins, sem
tekinn var til fanga og fluttur í
Buchenwald fangelsið í Þýskalandi
og ljet þar lífið.
Jeg sje fyrir mjer hinn unga,
glæsilega stúdent — fullan af á-
huga og lífsþrótti — og þeirri heitu
ættjarðarást sem öllu fórnar, —
alt leggur í sölurnar. Jeg skil vel,
að Guðrúnu hafi ekki orðið svefn-
samt eftir að hann var tekinn til
fanga; — já — jeg skil líka eða get
ímyndað mjer, að jafnvel fregnin
um dauða hans hafi verið Ijettir. —
Og jeg skil ennfremur, að hana
hafi langað til að reisa honum veg-
legan minnisvarða.
Jeg held, að hún hafi ekki lokið
starfi sínu. Minningin um soninn
og ógnir stríðsins eru svo rótgrón-
ar, að hún verður alla ævi sína að
reisa Olav minnisvarða. Og vel er
það, ef minningin um horfna ást-
vini gæti orðið öllum til slíkrar
blessunar.
Hvað viðkemur sýningunni, pr
þetta að segja: Guðrún vill fá alla
íslenska muni, sem hægt er að ná
til og fáanlegir eru, svo sem skinn-
skó vel gerða með hvítum elti-
skinnsbryddingum, eins og þeir
voru í gamla daga; helst mörg pör
af þeim, útprjónaða vetlinga,
spjaldofin sokkabönd og mittis-
dregla, gömul áklæði, útskornar
rúmfjalir og aska, og margt fleira
frá gamalli tíð. Frú Guðrún mun
hafa loforð um lán af Þjóðminia-
safninu, og er það gott, því að slík-
ir munir eru úr sier gengnir á
sveitaheimilum og óvíða til. En
Guðrún hefur hugsað sjer að sýna
líka framþróunina, nýa tímann og
iðnaðinn eins og hann er nú.
Þessi svning. ef vel tekst,_ ætti að
geta orðið góð kvnning á landi og;
þjóð og má ekki fram hjá því
ganga.
Guðrún er farin að undirbúa
sýninguna. Hún hefur þegar heklað
65 teppi úr íslenskum lopa. Þau eru
hlý og mjög vel unnin og litum.
smekklega raðað. Þessi teppi eiga
að fara á sýninguna.
Rætt er um að hafa sýninguna i
Osló, Björgvin og Þrándheimi og
ef til vill víðar, ef vel gengur,
í einu brjefi segir Guðrún:
„Kæru landar!
Hjálpið mjer að byggja sterka
brú á milli landanna, menningar-
brúna á milli hinna bestu upgu
mentamanna vorra, þá brú,- sem
verður sterkari með hverju ári: og
öld, sem líður. Það er aðeins horn-:
steinninn, sem nú er veríð að
leggja, og guð veit, að jeg finn
sárt til ófullkomleika mrns: að
stjórna framkvæmdum bvrjunar-
starfsins. Ekkert hefði getað gefið
mier þrek til þess að leggia út
þetta starf annað en sú fórn, er
jeg varð að færa Noreei. Við mæð-
ur fórnuðum svo miklu, að við
teljum okkur hafa riett til þess-að
óska þess og vona, að dauði drengi-
anna okkar yerði mannkvninu_ti-l_
góðs. Aðeins það, að hugsjónir
þeirra nái fram að ganga og lifi í
orðum og verkum komandi kyn-