Lesbók Morgunblaðsins - 22.10.1950, Blaðsíða 15

LESBÖK MORGUNBLAÐSENS
483
spurningunum ætluðu þeir að sjá
hvernig innræti þeirra væri. En
þetta brást í fyrstu. Þeir ráku sig
á þá óþægilegu staðreynd, að menn
vildu ekki svara hreinskilnislega.
Þeir urðu því að fitja upp að nýu.
Þeir urðu að finna spurningar, sem
menn svöruðu ósjálfrátt rjett. I
hálft þriðja ár fengust þeir við
það að finna slíkar spurningar.
Listinn var þá orðinn langur, á
honum voru rúmlega 2000 spurn-
ingar. Það var of mikið. Og svo
völdu þeir úr 318 spurningar, er
þeim þóttu bestar. Þær voru ósköp
blátt áfram, en þó samdar af
miklu hyggjuviti til þess að kom-
ast að hinu rjetta skapferli manna
eftir svörunum. Þeir greindu skap-
gerð manna í fimm flokka. Hvern
þessara eiginleika út af fyrir sig
töldu þeir ekki mikils varðandi,
heldur hitt, hvernig þeir færi sam-
an. Og við það voru spurningarn-
ar miðaðar að íá með svörunum
skýringu á því, þegar þau voru
athuguð í rjettu samhengi.
„Með þessari prófraun komumst
vjer að því á fimm míntúum, sem
sáli'ræðingur mundi þurfa margar
klukkustundir til að veiða upp úr
sjúkling sínum“, segir Humm. Og
þegar þessu var lokið, hóf hann
aftur að halda námskeið fyrir verk-
stjóra, þar sem þessi aðferð var
lögð til grundvaliar. En jafnframt
brýndi hann fyrir þeim að taka
vel eftir iðni manna, vinnubrögð-
um, livort þeir fari ógætilega með
það efni, er þeir höfðu undir hönd-
um, og hvort þeim væri gjarnt að
deila við samverkamenn sína, enn-
fremur hvort menn tæki sig sjálf-
ir fram um að gera eitthvað, sern
væri til bóta, Hann brýndi íyrir
þeim að þeir ætti ekki aðeins að
senda yfirboðurum sínpm skýrslu
um þá, er ræktu starf sitt ljelega,
heidur einnig um þá, er ræktu starf
sitt með prý'ði.
Arið 1937 byrjuðu Lockhead
flugvjelaverksmiðjumar á því að
láta nýa starfsmenn sína ganga
undir þetta skapferlispróf, sem þeir
Humm og Wadsworth höfðu fund-
ið upp. En svo kom stríðið og
framleiðsluna varð að auka svo
stórkostlega, að þeir þurftu að
bæta við sig rúmlega 40.000 nýum
mönnum. — Framboðið var nóg,
250.000 manna gáfu sig fram, og
Lockhead ljet þá alla ganga undir
skapferlispróf. Þeir, sem vinnu
fengu, voru nær eingöngu ungir
menn, er aldrei höfðu snert á svip-
uðum verkum og þeim voru nú
i'engin. En samt sem áður urðu
vinnuafköst svo mikil í verksmiðj-
unni að ekki var líku saman a<S,
jafna og annars staðar. Og það urðu
aðeins sárfáir menn, sem ekki
reyndust starfi sínu vaxnir. Þetta
var alt talið því að þakka að menn-
irnir hefði verið rjett valdir og það
sýndi sig nú hvað skapferlisprófið
væri þýðingarmikið.
Til þess að sýna þetta enn betur,
má segja hjer aðra sögu. — Fyrir
nokkrum árum voru valdir 60 ungir
vjelfræðingar til þess að fara á
vandasamt námskeið í flugskóla.
Það var United Air Lines, sem
sendi þá. Áður en þeir fóru, voru
þeir allir látnir ganga undir skap-
ferlispróf hjá Humm og Wads-
warth, en þeir komust að þeirri
niðurstöðu að þýðingarlaust væri
að senda sjö þeirra. W. A. Patter-
son flugstjóri United Air Lines gat
alls ekki um þetta við stjórn flug-
skólans, hann vildi fá að sjá hvern-
ig þessi spádómur rættist. Sex áf
þessum ungu rnömium feltu á nám-
skeiðinu, en sá sjöundi gafst upp
og gerðist kennari.
Nú er svo komið að fjölda mörg
íyrirtæki í Bandarikjunum láta
starfsmenn sína ganga undir ska^p-
ferlispróf. Þeir hafa ekkert á móti
þessu, því að verkalýðsfjelögin eru
þessu lilynt. Það er vegna þess, að
bessi prói eru ekki tií bess að viusa
úr Jjelegri mennina og gera þá at-
vinnulausa. Hver maður hefur
nokkuð til síns ágætis, og því má
segja að prófið sje fremur til þess
að komast að því hvar hver maður
sje á sinni rjettu hyllu. Þar kem-
ur margt til greina, fyrst og fremst
það, að þeir menn vinni saman,
sem eiga skap saman. Sumir þrejd-
ast fljótt á því að vinna altaí sömu
handtökin og þess vegna þurfa þeir
margbrotnari vinnu. Aftur eru aðr-
ir, sem helst vilja vinna sama verk-
ið dag eftir dag, og þeim má ekki
þeyta úr einu í annað. Það þarf líka
að komast að því hvað menn sje
helst gefnir fyrir og við hvað þeir
sjeu handlagnastir. Með því að taka
tillit til alls þessa og margs ann-
ars, verða afköst verkamanna
miklu meiri en ella. Og fyrirtælcin
borga þeim mönnum hærra kaup,
sem leysa meira en meðalmanns-
verk af hendi. Þar er verið á rjettri
leið. Lendi verkamaðuriim á sinni
rjettu hyllu vinnur hann með meiri
áhuga og gleði og afkastar meiru
en ella, og hann fær að njóta þess
hjá vinnuveitanda. Með þessu móti
er hægt að gera afbragðs verka-
menn úr öllum, sem áhuga hafa
fyrir að virma.
Skapferlisprófið miðar því aðal-
lega að því, að koma mönnum á
sína rjettu hyllu, og' auka þar með
afköst og starísgleði verkamann-
anna. Þar sem slíkt fyrirkomulag
hefur verið tekið upp, er ekki held-
ur jafn hætt við verMöllum eins
og annars staðar.
4* 4, 4*
í kvikmyndahúsi nokkru í Chicago
cr sýnt látlaust allan sólarhringinn og
menn mega sitja eins lengi inni og
þeim sýnist. En um naetur er þar sjer-
stukur vai’ömaður lil þess að vokja þa,
er hrjóta svo hátt, að aðrir geta ekki
heyrt hvað leikeudur segja.