Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1950, Blaðsíða 4
W lesbók morgunblaðsíns
á þeim. tók sjer þá fyrir hendur afS
safna liði og veita þeim aðför. Urðu
þeir tólf saman og höfðu tvær byss-
ur og eitthvað fleira vopna. Var
þetta viku fyrir Alþing. Fór nú
þessi hópur til fjalla og kom að
hellinum svo að útilegumenn voru
þar allir inni. Jón skoraði á þá til
útgöngu og að gefast upp, en þeir
5»vöruðu engu. Þá greip Jón til
byssu sinnar og kallaði hátt að allir
skyldu skjóta inn í hellirinn. Gerði
hann það til þess að hræða þá og
láta þá halda að allir væri þeir
vopnaðir byssum, þótt byssurnar
væri ekki nema tvær. Skaut svo
Jón inn í hellirinn og hæfði hett-
una á höfði Jóns Þorlákssonar, svo
að hún fauk af honum, en mann-
inn sakaði ekki. Þá gugnuðu þeir
útilegumenn, er þeir sáu hver al-
vara var hjer á ferðum, og gáfust
upp. Voru þeir því næst fluttir til
Bessastaða.
Jón Eyólfsson vicelögmaður í
Nesi var þá sýslumaður í Gull-
bringusýslu og kom það í hans hlut
að rannsaka mál útilegumannanna.
Þingaði hann í málum þeirra í
Kópavogi, en dómsmálabækur Jóns
frá þeim árum eru nú glataðar og
er því ekki hægt að vita hvað fleira
hefur koroið þar fram, en hermt er
í annálum Qg Alþingisbokum. En
sjera,Éyóífur á Völlum, sonur Jóns
viceíögmanns hefur sagt allskil-
merkilegá frá þessu og mátti hann
manna best um það vita, því að
hann átti.þá heima í Nesi við Sel-
tjörn hjá föður sínum.
Degi áður en Jón kvæði upp dóm
yfir þeim f jelögum, braust Jón Þor-
kelsson úr járnum á Bessastöðum.
Náðist hann aftur, en með hverj-
um hætti það hefur verið er ekki
vitað. Dómur var kveðinn upp yfir
þeim hinn 6. júlí og síðan voru þeir
fluttir til Alþingis. Höfðu þeir þá
ekki verið nema 3 daga í haldi á
Bessastoðum. Auk þeirra þjófnaða,
sem að framan getur, sannaðist á
þá að þeir hefði stolið 6 sauðum og
eigi minna en 7 fjórðungum af
smjöri auk „aðskiljanlegra hluta
ætra og óætra“.
Mál þeirra var tekið fyrir á A! •
þingi hinn 11. júlí og var það dóms-
ályktun lögmanna og lögrjettu-
manna að þeir Jónarnir skyldu
báðir hengjast undir umsjá sýslu-
mannsins Jóns Eyólfssonar. En
Gísla Oddssyni vægðu þeir, vegna
þess hvað hann var ungur, og að
hann hafði aldrei fyr dæmdur ver-
ið. Hann var „aðeins“ dæmdur til
þess að hýðast þar á þinginu svo
stórfeldri hýðingu að næst gengi
lífi hans, og sendast síðan heim á
sína sveit og þar reynt að halda
honum að vinnu.
Þennan sama dag var og kveðinn
upp dauðadómur yfir „þeim vesala
dreng“, Gísla Einarssyni, er dæmd-
ur hafði verið í Borgarfirði haustið
áður fyrir stuldi í Hvítársíðu. Þá
hafði hann og áður verið dæmdur i
ísafjarðarsýslu fyrir þjófnað og
fyrir að hafa kveikt upp eld í húsi,
en það síðan brunnið með öllu sem
í var. Hann var nú dæmdur til
hengingar undir umsjá Jóns Sig-
urðssonar sýslumanns í Þverár-
þingi.
Hinn 13. júlí 1703 rann upp bjart-
ur og fagur á Þingvöllum. Blá
slikja lá yfir skógunum milli
Hrafnagjár og Almannagjár, þar
sem næturdöggin leystist upp í
gufu fyrir hlýum geislum morgun-
sólarinnar. Fuglasöngur ómaði í
kjarri og lofti. Silfurgljátt vatnið
fell blítt að skrúðgrænum töngum
og kjarri yöxnum hólum. Hrafna-
björg og Arnarfell voru dökk og
svipþung, en á aðra hönd skein
sólin á hvítan koll Skjaldbreiðs, en
á hina hönd var Hengillinn græn-
blár með hvítum gufustrókum, er
lagði hátt upp í vindlaust loftið.
Það var einn af þessum ógleyman-
legu morgnum á Þingvöllum, þeg-
ar náttúran tjaldar sínum fegursta
skrúða og lífið virðist dásamlegt og
fagnaðarríkt.
En þeir, sem þá voru á Þing-
völlum, gáfu þessu engan gaum.
Þeir höíðu um annað að hugsa.
Daginn áður höfðu þeir drekt þar
konuvesling af Akranesi fyrir barn
-eign, og nú voru þeir önnum kafn-
ir við að hengja þrjá menn, sem
harðæri og sultur höfðu hrakið út
á ógæfubraut. Og síðan horfðu þeir
á hvernig grindhoraður unglingur
var svipum laminn þangað til hann
var alblóðugur og flakandi í sár-
um og líftóran við það að skreppa
út úr líkamanum.
Þetta voru dæmdir óbótamenn,
en í raun rjettri voru þeir píslar-
vottar þjóðar sinnar. íslendingar
eru ekki þjófar nje óbótamenn að
eðlisfari. En vegna þess að bjóðin
hafði verið svift öllu frelsi af ein-
ræðisstjórn, sem hugsaði um það
eitt að hafa sem allra mest upp úr
þegnunum, eins og allra einræðis-
stjórna er siður, var svo korrið í
þessu fagra landi, að fólkið hrundi
niður úr hungri. En þeir, sem ekki
vildu verða hungurmorða, og fóru
að dæmi tófunnar að bjarga sjer
eins og best gekk, voru gripnir og
hengdir. Og þennan fagra morgun,
er sól skein á hauður og haf til
sannindamerkis um að Tsland væri
landa best, kvöddu þeir „drengur-
inn“ úr Boigarfirði og útilegu-
mennirnir tveir af Reykjanesi, sitt
auma líf, hangandi í gálgum á helgi
-stað þjóðarinnar, til merkis um þá
óstjórn, sem hafði komið fslandi á
kaldan klaka.
En þriðji útilegumaðurinn, ung-
lingurinn innan við tvítugt, var
sendur hálfdauður austur á sína
sveit, og hefur sjálfsagt ekki þótt
þar neinn aufúsugestur.
Á. Ó.
Ung stúlka kýs fremur aS vera falleg
en gáfuð. Það er vegna þess að ungu
piltarnir sjá vel en hugsa skamt.