Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1951, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 51
yrði hafnað, þá mundu Danir ger-
ast enn verri viðfangs. Segir „Þjóð-
ólfur“ svo um það á eftir:
„Og jafnt sem þeim herrum kon-
ungkjörnu og þingmanni Rangæ-
inga var ekki hægt að mæla stjórn-
arfrv. bót með nokkrum skynsam-
legum rökum, því engum manni er
hægt að verja helbert ranglætið,
svo voru þeir og sannarlega ekki
öfundsverðir af því, og verða ekki,
hvorki lífs nje liðnir, á meðan ræð-
ur þeirra um þetta mál eru til
sýnis í Alþingistíðindunum, hvem-
ig þeim tókst að halda uppi vörn-
um fyrir stjórnina.“
Málinu lauk svo, að þingið beidd-
ist þess með 15:11 atkvæðum „að
hans hátign láti frumvarp það, sem
fyrir þingið var lagt um hina
stjórnarlegu stöðu íslands í ríkinu,
ekki ná lagagiídi.“
En í ágreiningsáliti sínu til kon-
ungs komst minni hlutinn (hinir
6 konungkjörnu og þm. Rangæ-
ínga) svo að orði:
„Minni hlutinn álítur ákvarðanir
frv., er einskorða hina stjórnar-
legu stöðu íslands í ríkinu, yfir
höfuð eðlilega og í góðri samhljóð-
an við stjórnarfyrirkomulag ríkis-
ins, eins og minni hlutinn eigi
heldur fær betur sjeð, en að sú
staða, sem landinu er þannig ætl-
að að fá í ríkisheildinni í engu
skerði hin sjerkennilegu iands-
rjettindi þess“
ATBURÐIR þessir urðu síður er.
svo til þess að mýkja hug íslend-
inga í garð Dana, ög rnátti víst ir.eð
sanni segja að Öll alþýða fylgdi
Jóní Sigurossyni að málum óg for-
dæmdi þessa ínnlimunartilraun.
Þá voru aðeins tvö blöð hjer,
„Þjóðólfur“ og „Baldur". Um af-
ttöðu „Þjóðólfs“ má sjá á bví cem
á ur.dan er farið, endá var Jór.
Cjlu&nur+dspon ritetjórj gltóf fylg-
ism^ðut foreetans og hinn skelegg-
isti í sjáifst^eöismálum þjooeruua-
ar. „Baldur" var yngra blað, að-
eins tveggja ára gamalt. Var talið
að útgefandi þess væri „Fjelag eitt
í Reykjavík". Ábyrgðarmaður að
fyrsta árgangi var Friðrik Guð-
mundsson, en ritstjóri annars ár-
gangs var talinn J. P. H. Guðjohn-
sen, Tjarnargötu 3. Með þriðja ár-
inu, sem hófst 1870, tekur svo Jón
Ólafsson við ritstjórn blaðsins, þá
tæplega tvítugur að aldri. En af
öllum var talið að hann hefði verið
stofnandi þess og aðaldrifíjöðrin
í því allan tímann. Sjest það og á
ávarpsorðum hans er hann tekur
við ritstjórn: „Um sjálfan mig skal
jeg vera fáorður. Flestir lesendur
mínir þekkja mig að nafni, en þeir,
sem vilja þekkja mig nákvæmar,
verða að þekkja mig af því hversu
jeg kem eftirleiðis fram í blaði
þessu. Jeg hef reyndar átt eigi lít-
inn þátt í „Baldri“ frá upphafi
(jeg hef meðal annars ritað alt það,
sem merkt var stöfunum „í-s-n“
og margt fleira í honum) eins og
uppruni blaðsins á ef til vill eitt-
hvað skylt við mig.“
Hann valdi blaðinu þessi eínk-
unnarorð undir sinni ritstjórn:
„Sest ryk á sannleikann, ef sóp-
ara vantar,“ og hann ætlaði sjer
að vera slíkur sópari. Og ekki vant-
aði það að hann yrði þegar nógu
aðsópsmikill.
Hinn 19. mars, daginn fyrir tví-
tugsafmæli ritstjórans, kom út 4.
tölublað undir ritstjórn hans. í því
birtist kvæðið íslendingabragur og
á undan þvi grein, sem nefndist:
„StjórnarrAenn *-*• „Danskir íslend-
ingar“ — Danir“. Ög Vegna þess,
sem á eftir fór, er hauðsyhlegt að
birta hjer útdrátt úr greininni:
„Vjer heyrum oft talað um
„stjórnarmenn“, „danska íslend
inga“ o, s. frv. Hvað skiljum vjer
við bessi iiöfn? Hverr.ig eru bau
fjett skilih?. •. • ?ess ber vel að
gæta, að Danir eru ekki stjóniepd-
ur vorir, heldur konungurinn. En
þeir, sem kallaðir eru „stjórnar-
menn“ fylgja ekki konunginum
... nei, þeir eru oss sjaldnast eins
velviljaðir og hans hátign er; en
þeir fylgja ríkisþingi Dana og skoð-
unum hinnar dönsku þjóðar; en
Danir eru, eins og alment er við-
urkent, fæddir fjandménn vorir,
svo að það er gamalt í landi voru
og meðfætt oss íslendingum, að
hata böðla vora (Dani) eigi síður
en vjer virðum og elskum konung
vorn. Þessa menn, er þannig berj-
ast í liði fjandmanna vorra á móti
ættjörð sinni, er rjett að nefna
„danska íslendinga“.... Eigi má
setja þá alla á eitt band, er fylgja
líkri skoðun, þvi að það getur verið
stór munur á hvernig menn i'ara
að því. Vjer getum því virt menn,
hverri skoðun sem menn fylgja,
þegar þeir gera það af sannfær-
ingu, eri fyrirlitið hina, hverri
skoðun sem þeir fylgja, sem gera
það augljóslega af óhreinum hvöt-
um; þá skulum vjer einu nafni
kalla „danska íslendinga“, því áð
vjer höfum ástæðu til að hata þá
eins og þeir væru danskir; en Daíii
höfum vjer ástæðu til að hata fyrir
það, að þeir gera oss alt til mót-
gangs.... Um kvæðið, sem á eftir
fer, skal jeg fátt tala. Það ber með
sjer við hvert tækifæri það sje
kveðið, og mun þá flestum auð-
skilið. Vjer höfum sett lagið við
það á nótur, þar eð það er bæðí
fagurt og frægt, svo að menn .geti
numið það..
Islendingabragur :
orktur sumarið 1869, þá er stjórn-
arbótarmálsfrumvörpin lágú fyrir
alþingi. Lag sem við Massiliu-brag
(Le Marseillaise.)
Vakið, vakið! Verka tíl Ir/eður
váleg yður nú skelfiaga t:S:
Vakr+iS ódeigum ýmishug meður:
Ánauð búin er frjálsbornum lýð!
Þjóðöri hin arm*. harióirigju horíha