Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1951, Side 30

610
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
þeirra, þar sem þau geta beitt sköpun-
argáfu sinni og ímyndun. Það þýðir
ekki að gefa þeim þessi dýru leikföng,
sem eru knúin áfram af fjöðrum, eða
gormum, eða vjelum. Þau leikföng eru
fyrir ofan og utan hugmyndaheim
þeirra. Stálpuð börn geta haft gaman
að þeim í bili, en það eru börn, sem
ekki hafa neina trú á því að jólasvein-
ar sje til og hafa mist nokkuð af hæfi-
leika sínum til þess að skapa sinn
eigin ævintýraheim. Þetta athuga menn
alt of sjaldan þegar þeir eru að velja
jólagjafir handa börnunum.
^ ^ W &
JOLAKORTIN
NÚ ERU 105 ÁR
SÍÐAN FYRSTU JÓLAKORTIN
VORU SEND
ÞAÐ er talið nokkurn veginn víst, að
fyrsti maðurinn, sem fann upp á því
að senda jólakort, hafi verið Englend-
ingur, sem Henry Cole hjet. Hann var
seinna aðlaður, en það stóð ekki neitt
í sambandi við þetta.
Árið 1846 fór Cole til vinar síns, lista-
mannsins J. C. Horsley og bað hann
að teikna fyrir sig kort, sem hægt væri
að senda með óskir um gleðileg jól.
Horsley gerði það. Kortin voru prentuð
og síðan handmáluð. Á miðjunni var
mynd af fólki, sem var að halda hátíð,
en utan með voru smámyndir, sem áttu
að tákna ýmis góðverk. En neðst á
kortið stóff letrað þetta, sem síðan hef-
ur haldist óbreytt: „Gleðileg jól og far-
sælt nýár.“
Þessi-hugmynd mæltist þegar svo vel
fyrir að ýmsir aðrir tóku að prenta
jólakort. Þó voru ýmsir á móti þessu
og það lá jafnvel við að jólakortin væri
bönnuð. En þá var það að Viktoria
drotning fól listamanni að búa til jóla-
kort handa konungsfjöiskyldunni, og
þá var þessi siður auðvitað helgaður.
Upphaflega voru jólakortin talin með
iistaverkufn. Bestu teiknarar og mynd-
skurðarmenn voru fengnir til þess að
gera þau. En þá voru prentvjelar ekki
jafn fullkomnar og nú og það var mikl-
um vandkvæðum bundið að gera þessi
listaverk sæmilega úr garði. En þegar
vinnubrögðum í prentsmiðjum fór
fram, þá varð þetta auðveldara, en þá
var líka farið að hugsa um að koma
sem mestu út af kortum, og þess vegna
urðn þau smám saman einfaldari og
ódýrari, svo að hver maður gat keypt
þau. Og nú er svo komið, að í bverju
menningarlandi koma jólakortin eins
og skriða yfir pósthúsin, og valda póst-
stjórnunum meiri erfiðleikum en nokk-
uð annað.
^ ^ ^ ^
Einkunnarorð peninga
ÞAÐ var einhvern af hinum dapurlegu
dögum í nóvember 1851, þegar borgara-
styrjöldin í Bandaríkjunum var sem
tvísýnust, að fjármálaráðherra Norður-,
ríkjanna barst brjef frá sjera Watkin-
son í Ridleyville í Pensylvaniaríki. í
brjefi þessu sagði svo:
— Það hefur alveg gleymst að geta
þess á einn eður annan hátt á pening-
um vorum, að vjer treystum almáttug-
um guði. Hvernig fer þá ef lýðveldið
líður undir lok? Mundu ekki fornfræð-
ingar, er fram líða stundir, telja það
órækt vitni þess að bandaríska þjóðin
hafi verið heiðin?
Fjármálaráðherra var þá Salmon P.
Chase, einn af merkustu ráðherrum
Lincolns forseta. Hann varð síðar dóm-
stjóri í hæstarjetti Bandaríkjanna og
til virðingar við minningu hans er „The
Chase National Bank of New York
City“ kendur við hann.
Ráðherrann var nú önnum kafinn viff
að ráða fram úr þeim fjárhagsvand-
ræðum er stöfuðu af borgarastyrjöld-
inni. En hann las þó brjef sjera Wat-
kinsons og felst þegar á að hann hefði
rjett fyrir sjer. Og áður en vika var
liðin hafði hann falið forstjóra mynt-
sláttunnar að sjá um að á peningunum
stæði, ,,að þjóðin treysti guði“.
Forstjóri myntsláttunnar brá þegar
við og áður en langt um leið hafði
hann sent fjármálaráðherranum sýnis-
horn af 10 dollara gullpeningi og þar
stóðu þessi einkunnarorð: „God, Our
Trust." Skömmu seinna sendi hann
annað sýnishorn, en á því stóð: „Our
Country, Our God.“ Fjármálaráðherr-
ann var ekki ánægður með þetta, svo
að hann stakk sjálfur upp á því að á
peningunum stæði: „In God We Trust.“
Fyrsta myntin með þessari áletrun
kom svo árið 1864, og var það 2 centa
peningur. Og hjer um bil allir þeir
bandarískir peningar, sem nú eru í
umferð, eru með þessari áletrun.
Árið 1866 voru slegnir silfurdollarar,
hálfdollarar og 25 centa peningar með
þessari áletrun og hefur hún verið á
þeim síðan. Á lægstu mynteiningu birt-
ist hún ekki fyr en 1909, og á dime
ekki fyr en 1916. Fimm centa peningar
voru með áletruninni frá 1866—1883,
en þá fell hún niður af þeim og var
ekki tekin upp aftur fyr en 1938.
Áður en þessi einkunnarorð voru
sett á bandarísku myntina, hafði hún
borið ýmsar áletranir. Fyrsta myntin,
sem slegin var í Bandaríkjunum, var
hið svonefnda „Fugio cent“, slegið 1787.
Á því stóð þessi áletrun: „Mind Your
Business," sem helst mundi þýða: hugs-
aðu um sjálfan þig.
íW ^
UJER eru 15 karlmannsnöfn og 15
kvennanöfn í graut og nú á að leysa
úr þeim. Skrifið lausnina aftan við
hvert nafn jafnóðum og vitið hvað
þið komist langt á 10 mínútum.
KARLMANNANÖFN
1. Aurfól .......................
2. Mjöruhrund ...................
3. Urðalismi ....................
4. Vinnugeis ....................
5. Skilargur ....................
6 Deilan ........................
7. Varmidal .....................
8. Físuleir .....................
9. Vimhjallur ...................
10. Bringuær ......................
11. Hrísauli ......................
12. Rungulunga
13. Nagmús ........................
14. Mýrdundur .....................
15. Glaumhlírr ....................
KVENNANÖFN
1. Nafney .......................
2. Selbeita .....................
3. Glervaður ....................
4. Eiflís .......................
5. Dísalof ......................
6. Sílínga ......................
7. Ritnísk . ....................
8. Frómhlíður ...................
9. Klíðreitur .....................
10. Gauðgul .......................
11. Greiðingur ....................
12. Árla ..........................
13. Lakar .........................
14. Samaeins ......................
15. Rauðhengir ....................