Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1953, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
113
greina hann frá útsævinu með
beinni línu, sem er dregin
milli yztu annesja vogskorn-
ingsins, og er grunnlína strand-
arinnar á því svæði. Hið inni-
lukta sjávarsvæði, eða fjörður-
inn, er þá innsævi, þ. hluti
af landinu sjálfu (líkt og stöðu-
vatn inni í landinu), en land-
helgi er þar fyrir utan.
2. Lengd grunnlínu fyrir fjörðum
úti er ekki háð takmörkunum.
í brezku kröfunni hér að fram-
an staldrar maður fyrst við liug-
takið bugðu, og það ræður mestu
í þessu sambandi að géta skilgreint
það hugtak stærðfræðilega, því að
á annan hátt verður skilgreiningin
ekki nothæf. Allar athuganir varð-
andi skil milli lands og sjávar i
slíkum málum sem þessum eru
livort eð er háðar stærðfræðilegri
meðferð (sbr. sjó- og landkortin).
í þeim skilningi er bugðan bog-
lína, en að öðru leyti er lögun
hennar óákveðin.
En sú boglína, sem einfoldust er
í meðförum, og háð einfaldasta
stærðfræðilögmálinu, cr hringlin-
an, eða sirkilboginn. í siglingafræð-
inni er notkun sirkils einnig dag-
legur viðburður.
Með því nú að ákveða:
að bugða i landfræðilegum skiln-
ingi skuli merkja boglinuhluta
sirkils, og jafnframt,
að bugða geti ekki tahzt lengri en
halfur sirkilbogi, má fram-
kvæma athuganir á vogsskorn-
ingum yfirleitt, og leiða örugg
landfræðileg rök að því, hvort
vogskorningur skuli teljast
fjorður eða ekki-
A kortj því af íslandi, sem her
er birt, eru dregnar línur milli
yztu annesja á nokkrúm stoðum á
strcnd landsms. Eldey verður
annes í landfræðilégum skrlmngí.
^táðir, sem emkúm skiþta.
máli, eru Faxaflói, Breiðafjörður
og Húnaflói.
Faxaflói. Tengilína annesjanna
1—2, (þ. e. grunnlínan í nýju
friðunarreglunum), er þvermál
sirkilbogans F. Greinilegt er, að
vogskorningurinn gengur lengra
inn í landið á stóru svæði held-
ur en boglínan, sem er takmörk
bugðunnar. Vogskorningurinn er
því „meira en einungis bugða á
ströndinni“ (sjá C. liðinn hór að
framan).
Eftir brezku reghinni ætti Faxa-
flói að teljast fjörður og línan 1—2
að vera réttmæt grunnlina.
Strikaði flöturinn milli boglín-
unnar og vogskorningsins (sjór-
inn), er að flatarmáli ca 310 fer-
kílómetrum stærri en deplaði flöt-
urinn innan F-svæðisins (landið),
sem sýnir, að vogskorningurinn af-
markar það stærri hreinan sjávar-
flöt en sirkilboginn, sem þessum
ferkílómetrum nemur.
Auk þess verka lengdir Borgar-
og Hvalfjarðar til þess að undir-
strika fjarðarlögunina.
Breiðafjörður. Hér gengur vog-
skorningurinn svo langt inn i
landið á breiðu svæði, að
engra nánari skýringa þarf með.
Vogskorningurinn aímarkar her
ca 3720 ferkilómetrum stærra sjáv-
arsvæði en stærsta bugðan (sirkil-
boginn).
Auk þessa má taka fram, a«5
samkvæmt þenn rökum sem Haag-
dómstóllinn færði fyrir því, að á-
kveðinn vogskornmgur í Noregi
skyldi teljast fjörður (Sværholt-
havet), yrði Breiðafjörður talinn
íjorður, undir ollum krjngumstæð-
um. ■
Hunafloi. Her héf ég ékki fylgt
grunnlírtu fnðunarréglánna
nýju, heldur ■ dregið h'rtu jnilli
yítu ^aiiesja Húiiaflcá-vógEkórn-
ingsins, og er sú h'na nokkuð ut-
ar en grunnlinan.
Enn sem fyrr gengur vogskorn-
ingurinn á all stóru svæði íengra
í landið en boglínutakmörk bugð-
unnar.
Hrútafjörður er einnig svo lang-
ur, að hann gefur svæðinu greini-
lega íjarðarlögun.
Loks er hið afmarkaðá (strikaða)
sjávarsvæði ca 120 ferkílómetrum
stærra en landsvæðið (dcplað).
Ætti Hunaflói því einnig, þannig
afniarkaður nieð víðtækari grunn-
linu, að falla undir hugtakið fjörð
samkvæmt reglu Breta, því að vog-
skorningurinn er einnig þar „meiri
en einungis bugða á ströndinni.“
Þar eð ekki hallar á ísland með
rök í landfræðilegu tilliti, þarf eng-
um blöðum um það að fletta, að
söguleg og þjóðhagsleg rök, til við-
bótar hinum landfræðilegu, taka af
allan vafa um rétt íslands til að
afmarka insævi í fjörðum og fló-
um landsins, svo sem gert hefur
yerið.
Asgeir Þorsteinsson.
Mark Twain
FEGAR Mark Twain sendi bloðunum
eitthvað, lagði hann aldrei með fri-
merki, sem borgun undir gréinarhar,
ef þær skyldi verða endursendar. —
t’etta gramdist mjög ritstjóra stórblaðs
nokkurs. Hann tímdi ekki að borga
undir greinarnar, og þess vegna skrif-
aðj hann JMark Twain skammarbréf út
af þessu. Nokkui'u seinna fær hann svo
enn gfem frá Mark Twaiii óg fylgdi
þetta bréf
t- Herrá ntstjoxi. Því mif5ur hef ég
enn gleymt að sfenda m.eð frimerki
Undir end’xrEendinái'J Eg tók fyrst eftir
því, mér til skelfnigár, þegaf eg hafði
stungið þessu bréíi í póstkássánn. Þess
vegr.á Vefð ég að brðja yður að afsaka
þétt^. —