Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1953, Blaðsíða 2

648
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
stýrimann sinn, Paul Bocsted með
höggum og slögum og sé mörg
vitni að því, bæði Danir og íslend-
ingar. En auk þess hefði sýslu-
maður sagt við stýrimanninn: „Du
skalst faa en Ulykke og I skal ikke
vel komme til Eders Land“. Er
skipstjóri mjög hræddur við þessa
hótun og hefir haldið að hún
mundi verða að áhrínsorðum, því
að Jón sýslumaður mundi vera
fjölkunnugur. Krafðist hann þess
því í nafni skipseigenda, að yfir-
völdin skipuðu Jóni sýslumanni að
setja veð fyrir skipinu, áður en
hann færi héðan, ella kvaðst hann
verða að setja skipið upp.
Yfirvöldin tóku ekkert mark á
þessu og þrátt fyrir hræðslu sína
varð skipstjóri að láta í haf, þegar
hann var ferðbúinn, en það var
ekki fyr en um haustið. Var skipið
þá fullhlaðið kjöti (slátrum, seg-
ir í annálum). En nú vildi svo
slysalega til að skipið strandaði á
Kotfjöru í Landeyum. Drukknuðu
þar tveir skipverjar og mestur
hluti farmsins fór í sjóinn.
Skipstjóri var nú viss í sinni sök,
að Jón sýslumaður hefði grandað
skipinu með göldrum og lét hann
sex af skipverjum sínum bera það
með sér, að sýslumaður hefði haft
áðurgreindar hótanir í frammi við
stýrimanninn. Einn af þessum skip-
verjum hét Vincent Nielsen og er
svo að sjá sem hann hafi verið
fyrir þeim, því að Jón sýslumaður
stefnir honum fyrir dóm Þorleiís
Kortssonar lögmanns að Smiðju-
hóli hinn 16. febrúar 1671 út af
þesssu. Vincent mætti ekki á þessu
dómþingi og enginn af hans hálfu,
svo að dómendum leizt ráðlegast
að hann skyldi svara fyrir sig á
Alþingi þá um sumarið og sanni
þar íramburð sinn, en dæmdu að
hann skyldi vera sekur eftir lög-
um fyrir stefnufalL
Þorleifur Kortsson bar svo þetta
mál fram í logrettu a Alþingi sum-
arið eftir hinn 3. júlí. En það varð
ekki sannað að dómur þessi hefði
verið birtur Vincent, og ekki kom
hann til Alþingis og eoginn af
hans hendi. En lögmenn og lög-
réttumenn gáfu Jóni sýslumanni
kost á því að hreinsa sig með eiði
af galdraáburðinum og var honum
stílaður svolátandi eiður:
Til þess legg ég, Jón Vigfússon
yngri, hönd á helga bók og það
segi ég guði almáttugum að ég hefi
aldrei á minni ævi galdur eða for-
dæðu lært, né um hönd haft til
brúkunar og aldrei í ráði, vitorði
né samsinning verið með nokkurri
karlmanns eða kvenmanns per-
sónu, í galdurs eða fordæðuskapar
gjörningi. Og ei er ég, Jón Vigfús-
son yngri, valdur töpunar skips
eða góss, ógiftu né ófara þeirra
manna, sem voru að Straumfirði
eða í á næst umliðnu sumri 1670,
hverjir sitt skipbrót liðu á Kota-
fjöru í Vestari Landeyum á ís-
landi. Og að svo stöfuðum eiði sé
mér guð hollur sem ég satt segi,
gramur ef ég lýg. —
Létu lögmenn og lögréttumenn
í ljós, að þeir teldu að honum væri
þessi eiður vel sær og buðust til
að sanna hann með honum. En
Jón sýslumaður bað um að hann
mætti vinna þennan eið að Smiðju-
hóli hinn 8. júlí, því að þann dag
hafði skipstjórinn stefnt honum
fyrir dóm Þorleifs Kortssonar lög-
manns þar. Var honum það veitt.
Svo var dómþing háð að Smiðju-
hóli hinn 8. júlí. Lagði skipstjóri
þar fram kæruskjal sitt á Jón
sýslumann, er hann hafði skrifað
í Hafnarfirði hinn 3. júlí og nöfn
þeirra sex manna sinna, er vitnis-
burðinn höfðu áður gefið um það,
sem fram fór í Straumfirði sum-
arið áður. Enn fremur var lögð
fram steína, þar sem Jóni sýslu-
manni var stefnt á þetta þing.
Jón sýslumaður neitaði að svara
þeixn asokuxuun, sexp á hatpa voru
bornar með vitnisburði sexmenn-
inganna, enda þótt hann „hafi
margt og mikið í móti þeim“. Þótt-
ust dómendur og lögmaður ekki
heldur geta tekið vitnisburðinn né
kæruna til greina, því að það kæmi
í bág við hitt að Alþingi hefði til-
dæmt sýslumanni eið. Spurði svo
lögmaður hvort dómsmenn sæi
nokkuð fram komið er hindrað
gæti að sýslumaður ynni eiðinn, en
þeir kváðu það ekki vera. Sór þá
sýslumaður eiðinn orðréttan eins
og honum hafði verið stílaður
hann á Alþingi, og sönnuðu með
honum lögréttumennirnir Finnur
Sigurðsson og Finnur Jónsson.
Um þetta segir svo í Eyrarannál:
— Sór sýslumaður Jón Vigfússon
eið fyrir galdra og töpun Straum-
fjarðar kauphöndlunarskips, hvert
eð tapaðist fyrir Landeyum á því
hausti 1670. Var þetta mál í fyrstu
mjög hátt reist, og hafði nefndur
Jón Vigfússon bæði fógetann (það
var Jóhann Pétursson Klein) og
fleiri mótvildarmenn í þessu máli.
Jón fékk lögmenn og alla lögrétt-
una með sýslumönnum þennan eið
með sér að sanna og þó fleiri. Var
tilskikkaður lýrittareiður og unn-
inn á Smiðjuhóli í Borgarfirði. Stóð
Jón vel fyrir þessu máli og færði
sig heiðarlega undan. —
TóbaksináUð.
En þótt Jón sýslumaður slyppi
svo vel undan þessum galdraá-
burði og ásökunum um að hafa
grandað skipi og mannslííum, þá
kom nú upp annað mál á hendur
honum.
Snemma þetta vor, 1671, hafði
hollenzk dugga komið til Krossa-
víkur á Akranesi. Var á því skipi
Toríi Hákonarson frændi Jóns
sýslumanns. Hann hafði íarið utan
og sezt að í Hollandi, en kom svo
hingað til lands á sumrum á dugg-
um þeirra og hafði meðferðis varn-
ing til solu, til þess að framfleyta