Lesbók Morgunblaðsins - 20.03.1954, Síða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
187
anna. Skammt frá öllu þessu var
hópur ungra manna og kvenna í
áköfum samræðum. Það var engu
líkara en einhver risahönd hefði
hrifið upp þetta fólk úr vestrænu
veitingahúsi og hent því inn í þetta
hús rússneski^r þrælkunarvinnu.
Mér varð strax ljóst að þessir
þrír hópar voru heimar út af fyrir
sig. Síðar komst ég í skilning um
að hver þessara hópa var fulltrúi
ákveðinna andspyrnuhreyfinga
gegn stjórnarfarinu.
Fyrir 1948, ár hinnar miklu siða-
bótar í sögu rússneskrar hegningar-
vinnu, hefðu þeir verið aðskildir
og þeim skipt upp milli þúsunda
þrælabúða í víðáttum Síberíu og
Mið-Asíu, löndum þessa nýja land-
náms. Þar hefðu þeir fljótlega vesl-
azt upp úr sulti, eða orðið fórnar-
dýr ógnastjórnar þeirra siðleys-
ingja, sem þá voru aðall þessara
stofnana. Árið 1948 fór rússneska
lögreglan að vinza úr þá fanga, sem
dæmdir höfðu verið fyrir pólitísk
„afbrot.“ Álitið var að þeir þörfn-
uðust betri gæzlu og meiri ein-
angrunar vegna þess að þeir væru
hættulegir ríkinu. Þessvegna voru
þeir settir í sérstaka „Reglager“
(fangabúðir fyrir pólitíska fanga)
svo stjórnin gæti þannig sparað
hernum hunda og vélbyssur við
gæzlu fjöldamorðingja og annarra
meinleysingja í venjulegum fanga-
búðum.
Árangurinn af þessum sparnað-
arráðstöfunum var að stofnaðar
voru fangabúðir pólitískra and-
stæðinga stjórnarinnar, þar sem
þessir menn gátu mætzt í fyrsta
skipti. Um svipað leyti var brauð-
skammtur allra fanga tvöfaldaður
með sérstakri tilskipun Stalíns,
frá 400 gr. upp í 800 gr. á dag og
jafnvel munaður eins og kjöt, fisk-
ur og smjörlíki tók að sjást á borð-
um fanganna. Hungri eftirstríðsár-
anna var lokið í Rússlandi og föng-
unum, sem urðu þýðingarmikill
hður í áætlunarbúskap Sovétríkj-
anna, var ekki lengur ætlað að falla
úr hungri.
Tvö mál voru töluð í fangabúð-
unum — rússneska og vestur-
ukraínska. Aldrei hevrði ég Vest-
ur-Ukraínubúa tala rússneskt orð,
heldur ekki Rússa tala úkraínsku.
Til ársins 1950 voru Ukraínubúar
fjölmennari, en andleg starfsemi
var meiri hjá Rússunum. En þessar
tvær fylkingar, sem gátu aðeins
bætt hið ömurlega hlutskipti sitt
með einingu og samvinnu voru að-
skildar af biturri óvináttu og það
ekki aðeins af þjóðernisástæðum.
Nú ætla ég að segja ykkur sögu
af konu einni sem var í leynifélagi
trúmanna eða Verushchy hreyf-
ingunni eins og það er nefnt. Ég
sé hana enn þar sem hún sat í
fangelsinu og afritaði heilaga ritn-
ingu vegna þess að biblíur sumra
kvennanna í félaginu höfðu fund-
izt og verið gerðar upptækar í ný-
afstaðinni leit svo bæta varð öðr-
um við í þeirra stað. Ég man breið-
leitt andlit hennar með djúpum
dreymnum augum og dimma
hljómmikla rödd hennar og brosið,
þegar hún svaraði spurningum
mínum um trú hennar.
Tamara kom frá gamalli komm-
únistafjölskyldu og hafði verið fé-
lagi í Komsomol (Æskulýðsfylk-
ingunni). Hún vann í verksmiðju
einni í Leningrad, sem iðnfræðing-
ur og komst því vel áfram, en var
þó aldrei glöð eða ánægð. „Það var
eins og maður gengi á þunnum ís,
og hann gæti þá og þegar brostið
undir fótum manns. Og það var
eins og fólkið í kring um mig væri
ekki manneskjur, heldur leikbrúð-
ur eða vélar.“
Hún leitaði sér afþreyingar hjá
bókum sínum, jafnvel bókum um
heimspeki Vesturlanda og leitaði
þar að tilgangi lífs síns, en án
árangurs. Kvöld eitt rakst hún af
tilviljun á Nýja-Testamentið, sem
hún hafði aldrei lesið áður. Þá
nótt gerbreyttist hún. Um morgun-
inn var hún ákveðin í að byrja nýtt
líf, sem byggt væri á orði ritning-
arinnar.
TRÚBOÐIÐ
Daginn eftir talaði hún um þetta
við stúlku eina í verksmiðjunni,
sem hún þekkti lítið en treysti.
„Irina skildi mig strax. Sama dag
fór hún með mig á fund trúsyst-
kina, sem ekki aðeins lásu ritning-
una, heldur reyndu að útbreiða
hana eins vel og þau gátu sérstak-
lega í verksmiðjum og á vinnu-
stöðum. Þau veittu mér viðtöku
án þess að spyrja margra spurn-
inga. Mér lærðist að góðvild er
skapandi en hinn trúlausi er eilíf-
lega ófrjór. Ég sá einnig villu fals-
spámannanna, sem ætla sér að
stjórna sálum okkar, og sá að hægt
var að losna undan þessum ófögn-
uði með því að lýsa upp hinn innri
dauða þeirra.“
„Ég yfirgaf foreldra mína, skipti
um nafn og sagði upp starfi mínu.
Enginn neyddi mig til þess, en allir
hinir trúuðu gera hið sama. Þess-
vegna erum við kölluð monashki
(munkar og nunnur), þó við séum
frábitin klausturlifnaði. Að nokkr-
um mánuðum liðnum fór ég með
vini mínum til staðar í Mið-Asíu.
Ég vann þar á spítala og umgekkst
vesælar, fáfróðar, fótumtroðnar
manneskjur, sem gleymdu hungri
og þreytu þegar þær heyrðu boð-
skap okkar.“
En MVD hafði einnig hlustað og
dæmdi þau í 15 ára hegningarvinnu
fyrir „trúaráróður.“ Sagan um
sinnaskipti þeirra, trúboð og hand-
töku eru sameiginleg hundruðum
manna, sem ég hitti og þúsunda
annarra og sama sagan gerist enn,
því enn er þessi hreyfing við líði
utan fangelsismúranna.