Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1954, Side 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
779
sé svo hleypt niður úr hripunum.
Spari þetta mikla vinnu. — Þá er
þess getið að Kristján bóndi á
Böðvarsnesi hafi fundið upp klyf-
bera með lás, þar sem með einu
handtaki sé hægt að hleypa niður
böggum af hesti. — Enn er þess
getið að Bjarni bóndi á Hallgilsstöð
um hafi fundið nýa aðferð til að
hnýta höföld, er sé miklu fljótvirk-
ari en gamla aðferðin. í stað þess
að tveir sé við hnýtinguna, ríði
hann þau með netnál um hafalda-
grindina.
Framfarafélagið var stofnað af
18 bændum. Hafði það ýmislegt
þarílegt með höndum. Meðal ann-
ars lét það mæla túr> á 60 bæum
í tveimur hreppum og gera skýrslu
um ásigkomulag þeirra og afrakst-
ur. Er sú skýrsla birt í blaðinu. A
henni má sjá að öll túnin hafa verið
samtals 647 dagsláttur og er ekki
nema Vs hluti þeirra sléttur. Töðu-
fengur bænda hefur verið 20—150
hestar, en meðaltal af dagsláttu er
6 hestar. Á bezta túninu, í Brúna-
gerði, fekkst kýrfóður af 3- dag-
sláttum, en af tveimur lökustu tún-
unum, á Brettingsstöðum og
Kambsmýri, þurfti 8 dagsláttur til
þess að gefa af sér kýrfóður. Flest
túnin gáfu af sér um 9 hesta á
dagsláttu.
Þá tók félagið sér einnig fyrir
hendur að mæla vegalengdir milli
bæanna (51). Skýrsla um þetta er
í blaðinu og segir þar: ,;Ef þannig
væri vegir mældir um heil héruð,
mætti það vera fróðlegt og
skemmtilegt fyrir ferðamenn, en
þetta er einungis lítil byrjun“. —
Þarna hafa þeir verið á undan
sínum tíma.
í seinasta árganginum er grein
um sveitarblöð og segir þar:
„Síðan sveitarblöðin fóru að kom
-ast á fót, hefur heldur lifnað hjá
mönnum framfarahugur í ýmsum
greinum, sem líka er náttúrlegt, því
bæði er það, að í þeim hafa verið
þarfar bendingar, sem sumar hafa
þá komið til umræðu á fundum í
sveitunum og verið svo vel fylgt
þar, að þessar bendingar hafa orðið
að framkvæmdum. Og í annan stað
hafa sveitarblöðin orðið nokkurs
konar hugsunarfræða og ritstarfa
skóli.“ Segir greinarhöf. að hann
viti 2 dæmi þess, að sveitarblöð
hafi komið út 12 sinnum á ári og
stundum verið meira en örk í blaði.
En þar er ekki átt við blaðið Fram-
ar. Það er meira að segja verið að
kvarta um hvað hann komi sjald-
an. En úr því varð ekki bætt. Þá
var orðið mjög dauft yfir Fram-
farafélaginu, og blaðið hefur víst
lagzt niður skömmu síðar.
Seinasta eintakið, sem er í safn-
inu, er dagsett í maí 1880.
), oi n:
— * '4

< r*. n*
...... —-------------------------
SSi
/ > V
VÍSIR var gefinn út að tilhlutan
„Hins eyíirzka bindindis og
menntunarfélags“, sem ungir menn
í Kaupangssveit stofnuðu 7. maí
1881. Ritstjóri blaðsins var Guð-
laugur bóndi Jóhannesson á Þröm,
en aðalmenn í félaginu voru þeir
Sigmundur Björnsson, er varð
tengdasonur hans (faðir Finns
landsbókavarðar) og synir Guð-
laugs tveir, séra Sigtryggur og
Kristinn á Núpi í Dýrafirði, annar
19 ára en hinn 13. Séra Sigtryggur
mun nú einn á lífi af þeim, sem
stofnuðu þetta félag.
Fyrsta blað Vísis kom út 16. des-
ember 1881. Var nafn þess skraut-
ritað, en beggja megin við það
stóð: „Djarft með fjöri drengsins
unga — Dreifðu feimni, eyddu
þunga.“ í forustugrein blaðsins
segir:
„Þótt nauðsyn verklegrar starf-
semi hafi frá alda öðli verið við-
urkennd, þá hefur flestum komið
saman um, að hún væri þó ei ein-
hlít til að fullnægja tímanlegum
þörfum mannsins, heldur þyrfti
hann eitthvað það, er einkum gæti
verið til að lífga anda hans og færa
hugann út yfir takmörk daglegra
sýslana.... Tilgangur nýfarand-
ans, sem yður birtist nú, er sá, að
geta orðið sveit vorri til gamans
við og við, og til að styrkja hjá
henni eftirtekt á framfarahug þess-
ara tíma, sem alltaf hlýtur að vekja
löngun til að fylgjast með.“
Blaðið var gefið út í nær fjögur
ár, seinasta blaðið er dagsett 28.
nóvember 1885. Það hvíldi sig á
sumrin, en samt er það allmikið
að vöxtum. Það var í fjögurra
blaða broti og 8 síður hvert blað.
Kennir þar að sjálfsögðu margra
grasa. Þar er rætt um bindindis-
mál, heilbrigðismál, skemmtanalíf,
menntamál, verslunarmál, búnað-
armál (jarðrækt, nýtni, óhóf, með-
ferð húsdýra), tízku, vegamál, um
stofnun sparisjóðs, um sund og
sundkennslu, um blaðakaup, um
hljómlist í kirkjum o. m. fl. Margar
greinarnar eru ritaðar í samtals-
formi, og auk þessa eru fróðleiks-
greinar neðanmáls.
En merkustu greinarnar verður
að telja þær, sem ritaðar eru um
málvöndun. í þeim greinaflokki er
ein um mannanöfn og segir þar