Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1954, Page 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
783
fjár, rímur og alþýðukveðskap og
margt fleira, meðal annars að nú
þurfi endilega að gera við sælu-
húsið á Holtavörðuheiði. Sennilega
hefur tekizt að koma á fót sund-
félagi, því að á öndverðu ári 1895
er boðað til fundar í Þingnesi við-
víkjandi útgáfu Kveldúlfs og stofn-
un sundfélags.
Margir menn rituðu í blað þetta
undir fullu nafni. Og mörg ljóð
birtust í því eftir ritstjórann, Ingi-
mund Gíslason o. fl.
Fyrsti árgangur er 34 blöð og
meira er ekki til. Seinasta blaðið
er dagsett 15. apríl 1895.
fjETTA var sveitarblað í Lundar-
* reykjardal og kom fyrsta blað-
ið út í janúar 1895. „Blaðið er að-
eins ætlað hreppsbúum. Velkist
sem minnst. Gangi greitt. Ritgerð-
um er veitt móttaka í Lundi. Blað-
ið senda Ól. Ól. og Þ. Davíðsson,“
segir í fyrsta blaði. Séra Ólafur
Ólafsson (síðar prestur í Hjarðar-
holti) var lífið og sálin í blaða-
mennskunni. Hann hafði þá verið
prestur á Lundi síðan 1885.
Um tilgang blaðsins segir svo:
„Nafnið er Hann og Hún og mein-
ingin með því sú, að þeir sem blað-
ið byrja vona það, að bæði karlar
og konur verði til að halda því á
floti, en ef það hverfur úr sögunni,
sökkur, verður það að teljast þegj-
andi vottur þess, að ekki sé enn
tími til þess kominn, að karlar og
konur starfi að þessu fyrirtæki í
sameiningu. — — Ef blaðið gæti
glatt einhvern, komið einhverjum
til að brosa, þá er það strax gott,
— ef það gæti komið einhverjum
til að hugsa um eitthvað þarft og
gagnlegt, sérstaklega sem félag
vort (Lestrarfélagið) snertir, það
væri ennþá betra, en ef það gæti
komið einhverjum til að láta skoð-
anir sínar í ljós, rita hugsanir sínar
eða hugleiðingar um málefni, er
oss snerta, þá væri það allra bezt
fyrir blaðið. Blaðið þarf mat, ef það
á að lifa, og maturinn er ritgerðir
— til annars kaups ætlast það
ekki.J'
Þá nefnir blaðið nokkur málefni,
sem vel mætti rita um: 1. Sund-
kennslu, 2. Söngkennslu, 3. Hverj-
ar breytingar væri æskilegastar á
fjallskilareglugerðinni (það mál
muni koma fyrir næsta sýslufund),
4. Um prjónavélar væri og gott að
fá eitthvað frá kvenfólki, sem hef-
ur kynni af þeim. Hve fljótar eru
þær t. d. að prjóna hverja flík og
hvað kostar það venjulega? Hvað
útheimtist viðvíkjandi bandinu o.
s. frv.
Blað þetta kom út um fjögurra
ára skeið, og hefur verið eitt hið
fjölbreyttasta sveitarblað. Auk
greina um margs konar alvarleg
efni er þar margt til skemmtunar.
Þar eru ýmsar fréttir og þar eru
myndgátur, sem ekki sáust þá oft í
blöðum. Og í gamlársblaðinu 1896
er ljóð með nótum og heitir Álfa-
dans. Ljóðið er þannig:
Nú er glatt og líf í landi,
leikur álfasveinn og snót.
Fyllir hjörtun fjör og andi.
Fögnum kátt við áramót.
Dynur hátt í dölum
dans í hverjum hól,
kveður kátt í sólum:
Kveðjum heilög jól.
Brenna blysin skær,
brakar ís og snær.
Dimm er nóttin, dimm er nóttin,
dagurinn óðum færist nær.
Þessu fylgir svolátandi athuga-
semd: „Álfadans þenna hef ég lært
á Auðshaugi af unglingspilti. Hafði
hann heyrt ísfirðinga syngja hann
í Flatey. Annars veit ég ekki um
hötund lagsins eða vísunnar.“
í 2. blaðinu er grein um sund-
kennslu. Segir þar að þá um sum-
arið hafi verið stofnað sundfélag í
Reykholtsdal og í ráði sé að stofna
annað í Bæarsveit. Vill blaðið því
að stofnað sé slíkt félag í Lundar-
reykjadal og máske yrði þá Skorra-
dalur með. Sundlaug sé hægt að
gera annað hvort hjá Englandshver
eða Brautartunguhver. — Þess má
geta að þetta bar svo góðan árang-
ur að sundkennsla fór fram í sveit-
inni næsta sumar.
Af öðrum almennum málum, sem
blaðið ræddi, má nefna greinar um
kaupíélagsskap, notkun vatnsafls
(þó aðeins til mylnu), ábyrgðarsjóð
íyrir kýr, bindindismál, menntun
kvenna, verslunarmál, sem varða
sveitina, hreppsvegina, refatoll,
fjallrekstur stóðs, hundalækningar
o. m. fl. Ein grein er þar um blaða-
kaup: „Blöðin eru vottur um vax-
andi menningu, eða eins og fylgja
hennar. En það liggur þó nærri
því við, að sumum þyki orðið nóg
um blaðaíjöldann“. Er síðan talið
upp hve mörg blöð sé keypt þar í
hreppnum og er sú skýrsla þann-
ig: Þjóðólfur 7, Fjallkonan 7, ísa-
fold 8, Þjóðviljinn 2, Kvennablaðið
6, Kirkjublaðið 12, Sunnanfari 2,
Austri 1, Stefnir 2. Alls eru þetta
47 blöð og fyrir þau borgi menn