Lesbók Morgunblaðsins - 04.03.1956, Qupperneq 10

142
Framundan
Hlýinda
yEÐURFRÆÐINGAR, sem telj-
ast verða elnhverjir varkárustu
vísindamenn í orðum, hafa nú kom-
izt að þeirri niðurstöðu, að hér á
jörð sé byrjað hlýindatímabil og
það muni standa enn um 100 ár,
að minnsta kosti.
Veður hefur farið hlýnandi á
þessari öld um allan heim. í inum
norðlægu löndum hafa skriðjöklar
stytzt um 1500—2000 fet, og snjó-
línan hefur hælckað um ailt að 300
fet. Eðlisfræðingurinn dr. P. W.
Currie við háskólann í Saskatc-
hewan, segir að meðalhiti ársins í
Norðvesturlandinu í Kanada hafi
hækkað um 4—5 stig á þessari öld.
Afleiðing þessa er sú, að nú er hægt
að stunda búskap þar 80—150 km.
norðar en áður var talið hugsan-
legt.
Sumum finnst að það geti ekki
haft mikla þýðingu þótt meðalhiti
ársins hækki um tvö stig. En einn
af færustu veðurfræðingum heims-
ins, dr. C. E. P. Brooks, segir að
tveggja stiga hækkun á meðalhita,
er standi í 100 ár, sé nægileg til
þess að bræða allan ís af nurður-
hveli jarðar.
Ef svo skyldi nú fara, að spá
veðurfræðinganna rættist, um
hundrað ára hlýinda tímabil, og
jöklarnir á norðurhveli bráðnuðu,
þá mundi yfirborð sjávar hækka
svo mjög, að hann gengi víða á
lönd. Mundi hann þá breyta strand-
lengjum og færa margar borgir í
kaf. Stórborgir, sem standa við sjó,
* svo sem eins og New York, yrðu þá
,, að verja sig með voldugum flóð-
görðum.
,iste
LESBOK morgunblaðsins
er 100 ára
-tímabil
NÁTTÚRAN sjálf varð manninum
fjnri til þess að uppgötva tíðarfars-
breytinguna, og haga sér sam-
kvæmt þvi. Fiskarnir hafa fundið
að sjórinn er að hlýna. Þeir færa
sig lengra og lengra norður á bóg-
inn. Seinustu tíu árin hefur orðið
vart við beinhákarla norður hjá
Vínlandi (Cape Cod) þar sem þeir
voru ekki áður. önnur fiskakvn,
svo sem lax, túnfiskur, sverðfiskur
og humar, hafa fært sig norður á
bóginn hjá báðum ströndum Norð-
ur-Ameríku og eru nú allt að 150
km. norðar en áður. Á sama tíma
hefur þorskurinn leitað langt norð-
ur með Grænlandi, þar sem hann
var ekki áður.
Jarðargróður hefur einnig færst
norður á bóginn. Nú þroskast hafr-
ar, bygg og hveiti miklu norðar en
áður, og kál er hægt að rækta í
norðlægum löndum.
Þá hafa og fuglamir fært sig
norður á bóginn, verpa norðar en
áður og hafa jafnvel vetursetu þar
sem þeir sáust ekki á sumrin.
En hlýnandi veður hefur einnig
sína ókosti, einkum þegar því
fylgja miklir þurrkar. Hvítbjark-
arskógarnir í Nýa Englandi og suð-
urhluta Kanada hafa fengið að
kenna á þessu nú þegar. Vegna
þurkanna og hitanna á sumrin að
undanförnu, hafa 250.000 ekrur af
skógi eyðilagzt.
Hitt er þó ískyggilegra hvemig
fellibyljir hafa færzt í aukana hjá
austurströnd Ameríku. Sumir voru
að g;7,ka á, að eitthvert samband
mundi vera milli þeirra og kjam-
orjcusprenginga. Veðurstofan í
Bandaríkjunum gerði nákvæmar
rannsóknir á upptökum sjö verstu
fellibyljanna 1953, og komst að
þeirri niðurstöðu að ekkert sam-
band væri milli kjarnorku-tilraun-
anna og þessar veðurhamfara.
Sumir hafa haldið því fram, að
með kjarnorku og vetnissprenging-
um muni vera hægt að stöðva felli-
bylji, en það segja veðurfræðingar
að muni vera álíka áhrifamikið og
að skjóta á stórbruna með vatns-
bvssu, vegna þess að í svona meðal
fellibyl sé álíka mikil orka og í tíu
kj arnasprengj um.
#
HVERNIG stendur á því að veðr-
átta fer hlýnandi?
Veðurfræðingarnir minnkast sín
ekkert fyrir að viðurkenna, að þeir
viti’ það ekki. En mikið er hugsað
um það efni, og margar getgátur
hafa komið fram.
Sumir segja að kuldatímabilið á
fyrri öldum hafi stafað af eldgos-
um. Þá hafi svo mikið af ösku
þyrlazt upp í háloftin og dreift þar
úr sér, að hún hafi verið sem skil-
veggur milli sólar og jarðar, og
hlýindi sólarinnar því ekki notið
sín. Nú að undanförnu hafi verið
lítið um stórgos, askan sem var í
loftinu hafi smám saman sigið til
jarðar, loftið hreinsast og hitageisl-
um sólar því greiðfærari leið til
jarðar.
Enn eru þeir vísindamenn sem
halda því fram, að sumarhitar og
þurrviðri muni að nokkru leyti
sfafa af þeim 6000 milljónum lesta
af kolsýrlingi, sem þeytt er árlega
upp í gufuhvolfið frá óteljandi
verksmiðjureykháfum. Veðurfræð-
ingar hafa tekið eftir því, að kol-
sýrlingurinn hitar jarðveginn og
gerir hann harðan og þurran.
Svo eru enn aðrir vísindamenn,
sem halda því fram, að hlýindin
sé að rekja til sólgosa — að sólin
sé að hitna.