Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.1957, Blaðsíða 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
287
Jafetshús á horninu, þá „Hyttan“ og Landsprentsmiðjan lengst til hægri.
- "• -yikwi 'HipiF"' —ra
komusalir og veitingastofur og fá-
ein herbergi handa ferðamönnum.
Saga þessa húss er í fáum orðum
á þessa leið: Bræðrafélagið varð
gjaldþrota eftir fimm ár. Þá keyptu
nokkrir kaupmenn húsið og enn-
fremur „gamla klúbbinn“ og köll-
uðu þetta „Hotel Scandinavia1*.
Fengu þeir síðar ungan danskan
mann, Niels Jörgensen, til þess að
veita fyrirtækinu forstöðu, en þeim
helzt ekki á honum, eins og enn
mun sagt verða. Seinna tók Einar
Zoéga húsið á leigu og kallaði
„Hótel Reykjavík“. En 1865 gaf
Carl H. Siemsen nýstofnuðu
sjúkrahúsfélagi eignina, og var
þarna sjúkrahús uppi á lofti um
langt skeið, en niðri voru sam-
komur haldnar og leiksýningar, og
þótti mörgum erlendum mönnum
einkennilegt að þetta tvennt gæti
farið saman — sjúkrastofur uppi á
lofti en dynjandi dansmúsík og
annar hávaði þar undir langt fram
á nætur. — Árið 1895 festi Hjálp-
ræðisherinn rætur hér á landi og
næsta ár keypti hann sjúkrahúsið
og hélt þar samkomur sínar í 20
ár. Þá hóf hann byggingu stór-
hýsis þess, er þar stendur nú.
Nú er að minnast á Niels Jörgen-
sen. Hann hafði komið hingað sem
þjónn Trampe greifa, og í þeirri
stöðu hafði honum tekist að koma
sér innundir hjá ýmsum helztu
valdamönnum í bænum. Og þegar
hann hafði nú um hríð verið for-
stjóri „Hotel Scandinavia“, kom
honum til hugar að það væri mikið
betra fyrir sig að reka sitt eigið
veitingahús, og sótti því um veit-
ingaleyfi. Að vísu virðist svo, sem
það hefði átt að nægja jafn litlum
bæ og Reykjavík var þá, að þar
væri eitt veitingahús. En nú brá
svo við, að bæði stiftamtmaður
(Trampe) ogbæarfógeti (Vilhjálm-
ur Finsen) vöknuðu við að mikil
þörf væri hér á öðru veitingahúsi,
og þess vegna var Jörgensen veitt
veitingaleyfi. Þarf ekki að fara í
neinar grafgötur um, að þar hefir
hann notið atfylgis stiftamtmanns.
Ekki munu kaupmenn, sem þá réðu
miklu í bænum, hafa verið gin-
keyptir fyrir þessu, því að þeir áttu
í mesta basli með „Hótel Scandina-
via“, og ekki gott að fá keppinaut.
Enda fór svo, að dagar þess fyrir-
tækis voru brátt taldir.
Jörgensen keypti nú aí Tærge-
sen húsin tvö við Aðalstræti, íbúð-
arhúsið og verslunarhúsið, sem
Einar borgari hafði reist. Stækk-
aði hann íbúðarhúsið og hóf svo
veitingar. Fóru þær fram í tveim-
ur stofum, og var þar farið eftir
mannvirðingum. Anddyri var á
miðju húsinu að vestan og var
gengið úr því inn í veitingastof-
urnar. Norðurstofan var ætluð „ó-
æðri lýðnum“, en suðurstofan var
fyrir höfðingja og heldri menn.
Einnig hýsti hann ferðamenn, og
var þá stundum svo, að þeir urðu
að sofa í veitingastofunum, og voru
sumir útlendingar ekki ánægðir
með það, þóttust komast seint í
rúmið á kvöldin, en verða að fara
á fætur á morgnana áður en þeim
gott þætti.
Annars má það um Jörgensen
segja, að hann hefir verið ráðdeild-
armaður fyrir sína hönd og laginn
á að laða til sín gesti. Hann hefir
og verið nokkuð útsjónarsamur,
eins og sjá má á því, að hann stofn-
aði fyrsta íshúsið í Reykjavík. Var
það árið 1871 að beiðni kom frá
honum og fleiri mönnum til bæ-
arstjórnar um að þeir mættu gera
ískjallara í brekkunni suður með