Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.1957, Blaðsíða 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
28»
Gatnamót Austurstrætis og Aðalstrætis um 1874. Gildaskáli Jörgensens á mlðrl
myndinni. T. v. sér í hús Björns Gunnlaugssonar kennara.
ir fógetarétt 4. júlí, og varð úr-
skurður fógeta þessi: „Eignina njj.
2 a og b í Aðalstræti ber að af-
henda til beiðandans N. Jörgen-
sen sem veð til umráða (Pant til
Brugelighed), samkvæmt hinni
framlögðu veðsetningu Askams 22.
júlí 1872“.
Skoraði fógeti svo á Einar Zoega
að afhenda Jörgensen eignina þeg-
ar í stað til umráða sem veð. En
Einar neitaði harðlega að verða við
því. Jörgensen bauð honum þá
tveggja daga frest að flytjast burt
úr húsunum, en það var sama, Ein-
ar neitaði. Sagði fógeti þá, að ef
hann léti ekki Jörgensen fá óhindr-
uð umráð yfir eigninni, þá yrði
beitt við hann lögregluvaldi.
Jörgensen áfrýjaði þá málinu til
yfirréttar.
Um þessar múndir kom Askam
til Reykjavíkur og gagnstefndi
Jörgensen. Krafðist hann ógilding-
ar fjárnámsgerðarinnar og fógeta-
úrskurðar, og heimtaði skaðabætur
fyrir álitsspjöll. Einnig stefndi
hann fógetanum Árna Thorsteins-
son, til að halda svörum uppi fyrir
þessa fógetagerð og úrskurð.
í Reykjavík voru þá tveir mál-
flytjendur við landsyfirréttinn,
þeir Páll Melsted og Jón Guð-
mundsson ritstjóri, Páll tók að
sér málið fyrir hönd Jörgensens og
hefði Jón Guðmundsson því átt að
sækja gagnsökina fyrir hönd Ask-
ams. En hann vildi gjarna vera laus
við það, meðal annars vegna þess
að hann hafði verið vitundarvottur
að kaupsamningi þeirra Askams
og Jörgensens. Afsalaði hann sér
því réttinum til þess að reka þetta
mál. Fekk Askam þá Benedikt
Sveinsson á Elliðavatni til þess að
vera málsvara sinn. Varð Benedikt
að fá löggildingu hjá landshöfð-
ingja til þess að mega flytja mál
fyrir landsyfirrétti, enda þótt hann
hefði verið 2. dómari í þeim rétti
á árunum 1859—1870.
En nú vildi svo til, að lands-
höfðingi var ekki heima, en Jón
ritari var fulltrúi hans. Sneri
Benedikt sér þangað og í upphafi
málsins lagði hann fram eftirfar-
andi löggildingu:
„Landshöfðinginn yfir íslandi
Reykjavík, 4. júlí 1874.
Þar eð hr. Benedikt Sveinsson
hefir óskað löggildingar til að færa
mál kaupmanns Askams fyrir hin-
um konunglega landsyfirrétti og til
þeirrai' málfærslu sýnt skriflegt
samþykki const. yfirréttarprókúr-
ators Jóns Guðmundssonar, er hin
umbeðna löggilding hér með veitt.
F. h. Landshöfðingjans
Jón Jónsson.
Lagt fram í hinum konunglega
yfirdómi á íslandi 6. dag júlímán-
aðar 1874
Magnús Stephensen“.
Málið gekk nú venjulegan gang,
skjöl voru lögð fram og Páll Mel-
sted skilaði sókn. Síðan fekk Bene-
dikt Sveinsson skjölin. Og um það
leyti er landshöfðingi kominn heim
og þá fær Benedikt hann til að
skrifa á löggildingu Jóns ritara:
„Eftir beiðni herra B. Sveinsson-
ar staðfestist hér að framan ritað*
löggilding.
Landshöfðinginn yfir Islandi,
Reykjavík 18. júlí 1874
Hilmar Finsen /
/Jón Jónsson".
Þegar Benedikt skilaði sinnl
málsútlistan, gerði hann þær rétt-
arkröfur, að fógetagerð og fógeta-
úrskurðír 13. og 15. júní og 4. júlí
væri gert ógilt, og að Jörgensen
yrði gert að greiða Askam 3000—•
4000 rdl. skaðabætur fyrir ýmis-
konar óþægindi og traustspjöll.
Taldi hann að víxiÚ, afsagður í
Englandi, væri ekki viðfangsefni
dómstóla hér á landi, heldur dóm-
stóla þar. Lagði hann og fram sann-
anir fyrir því, að Askam hefði vilj-
að borga víxilinn ytra, en ekki
fengið það.
Kaupsamningurinn þykir honum
grunsamlegur og segir: „Engum
dettur í hug að rengja, að kaupin