Lesbók Morgunblaðsins - 08.04.1962, Page 1

var niður felld, er allvel hafði
hagað í mörgu.“
Þó að biskup ætti sjálfur frum-
kvæði að nefndarskipun þessari,
þótti honum gerast ærið þröngt
fyrir dyrum við tiltektir hennar.
„Sá er galli á frelsinu, að fáir vita
að meta það fyrr en það er tap-
að“, skrifar hann trúnaðarvini
sínum og fyrrverandi skrifara,
Bjarna Þorsteinssyni, sem þá var
við nám í Kaupmannahöfn. Fara
hér á eftir kaflar úr bréfi bisk-
upsins, og er fyrst lýst högum
manna almennt, en síðan drepið
á einkahagi bréfritarans.
Þegar biskupinum yfir Islandi
var skammtað til viku hverrar
mjöl, smjör, blek og tóbak
Ijamfoastöðum,
23. ágúst 1806.
E:
Finnur Sigmundsson landsbókavörð ur tók saman
T eir biskup Vídalín var
annálaður fyrir góðgirni, hjálp-
fýsi og örlæti, enda kallaður Geir
góði. Á biskupssetrið á Lamba-
stöðum voru allir velkomnir, og
ekki sparaður matur, ef til var.
Fyrrum þótti það órækt vitni um
eyðslusemi á heimili, ef elda-
mennska var þar í meira lagi.
Því var kveðið um bónda nokkurn
norður á Svalbarðsströnd, sem
lítið varð við hendur fast, þrátt
fyrir sæmilegar tekjur:
Allur gróðinn gengur hans
gegnum hlóðarvikin.
Um eldamennskuna á sínu heim-
ili sagði Geir hiskup einhvern-
tíma í gamni: Á tveim stöðum
slokknar aldrei eldur, hjá mér
og í Víti.
Um Geir biskup segir Espólín
m. a.: „Hann var hverjum manni
lítillátari, skemmtinn í tali og
gagnorður, lærður mjög og vel að
sér, þó að þess sæi helzt til lítil
merki eftir hann. Ekki sást hann
fyrir að vefta meðan hann hafði,
og var lítill fyrirhyggjumaður
um slíkt, hafði og öðru að sinna,
en kona hans var góðlynd og
spaklynd og lítt til forsjár, og
höfðu nálega allir í húsi hans
hvað þeir vildu. Var því eigi und-
arlegt, þó mikil inntekt eyddist
á skömmum tíma.“
Þar kom, að biskupi varð svo
féfátt, að hann þóttist til neydd-
ur að biðja kansellíið að skipa
nefnd til þess að koma lagi á
f járhag sinn. Um þetta segir Espó-
lín í Árbókum 1806:
„Þá hófst sú kommissíón, er
skammta skyldi biskupinum og
skipa launum hans og gjalda
skuldir, og hafði hann sjálfur

beiðst hennar. í henni voru ís-
leifur Einarsson assessor------,
Rasmus Frydensberg landfógeti
og Markús stiftprófastur Magnús-
son í Görðum; þótti mörgum það
erindi fátítt, er biskupi, einum á
landinu, skyldi ei verða launað
svo dygði, og þó var það upp
lagt, að hann skyldi sitja í
Reykjavík, þar sem dýrast var
fyrir konunginn að kosta hann,
en hann mátti sjálfur einna
minnst vera til siðbóta með lær-
dómi sínum og dagfari, því að
meira var þar býlífi og f járplógs-
andi og hirðingarskortur and-
legra efna en svo, enda þótti það
og sumum undarlega ráðið, þó
vera ætti til býjareflingar, er hin-
ir æðstu menn landsins skyldu
þar vera saman meðal kramara
einna, og konungs féhirzlurnar,
skólinn, yfirrétturinn, og allt
ágæti landsins í varnalausum bý
móti opnu hafi, en öll forn regla
kki kann eg að
sönnu, ástkæri vin, að
gefa þér sök fyrir að
þú yfirhlaupir kunningj-a
þína við hvert tækifæri
með bréfum, en hitt er
satt, þegar þú skrifar, þá
eru það Löver, og er
betra eitt soddan á ári en
tíu frá öðrum. Þú segir
strax, að eg hafi í þessu
efni litla æru að tala með,
þar eg ekki hafi hripað
þér eina línu í allt sumar. Mun þó í
þetta sinn brókin ekki bæta um fyrir
bolfötunum, því eg verð nú að offra
þér því halta og vanaða, sem er sjálf-
ur eg, þreyttux af dagsins erfiði, og er
þó ogsvo soddan fórn fyrir þig e-inan
á borð berandi. Að svo mæltu vík eg
til dagsins orden. Er þá fyrst að tala
um vind og veður, þó eg viti það
verði næringarlítil fæða fyrir big. Um
vetrarfarið skrifaði eg þér með póst-
skipinu, var það hart og í harðara
lagi allt frá sólstöðum til jafndægra,
vorið íihlaupa og stormasamt, en gótt
á millum. Þetta gjörði, að útigangs-
peningur gekk víða magur undan,
einkum hross, og sumstaðar horféllu
þau, þó ekki til riða nema á Kjaiar-
nesi, enda er nú 'hér um sveitir orðið
víða nóg af hrossum. Grasvöxtur hér
um pláss í betra meðallagi og nýting
sú bezta það sem af er, því þurrkar og
vætur hafa fylgzt að á víxl. Nú hefur
um hríð verið votsamt, svo fólk á
Geir Vídalín
mikið hey úti. í Þingeyjar- og Múla-
sýslum skal vera grasbrestur stór, er
það kannske að kenna hafísnum, sem
lá þar lengi við í vor, enda höfðu þeir
í Múlasýslu höpp með honum, því í
Vopnafirði rak þrjá hvali. Átti Guð-
mundur Pétursson einn þeirra og Vfe í
hvorum hinna. Fiskamir allir vænir
og urðu fólki þar til stórrar bjargar.
Fiskafli hefur verið hér sá vesælasti.
Fáir náðu hér tveggja hundraða hlut,
en flestir innan eitthundrað. Nokkuð
skárra var í Njarðvík og Keflavík, þó
hafa allir tapao á útveg sínum, og
sumir stórkostlega. Hákallatekja var
hér !. vetur nokkur, þó ekki að riðum,
en ágæt fyrir norðan, einkum í Siglu-
og Héðinsfjörðum. Fékk þar einn
maður 100 hákalla, og annar undir
Jökli 116 á eitt veiðarfæri, kallað há-
kallalóð. Við Ísafjarðardjúp skal og
hafa verið merkilegur hákallsafli, en
allsstaðar fiskafli lítill. Laxveiði í
sumar með bezta slag, bæði í Elliða-
ám og víðar. Eggvarp í betra lagi, en
trjárekar með minnsta móti. Drukkn-
að hafa ýmsir eins og vant er, meðal
þeirra er bátur hér af Nesi. Formað-
urinn Einar nokkur frá Skaftholti og
háseti hans Guðmundui-, sem var í
Bráðræði og seinast í svarta skóla.
Þeir áttu báðir mörg börn eftir og
bága beikistöðu. Yfir höfuð líður
fólki bærilega til sveita, en sér í lagi
bágt hér við sjó, og fjöldi tórnhús-
Framhald á bLs. 13.

t
‘l'YLsUsyt’

9
i
■&o
V
<v.

V.

1: y

Niðurlag bréfsins.

.
)
■>~yt -jr_ -
y'r-'K'?. 'i-c-x—hXJ