Lesbók Morgunblaðsins - 19.08.1962, Blaðsíða 3

nm.r m — ni"-n‘r~rr—*..**.*=-*.*-. ^ i
OG ÞER,

Eftir Gisla J. Ástþórsson, rithöfund
■ ■ B ■
ÞEGAR talið barst að heiðurs-
merkjum, sagði vinur minn að
hann væri ekki viss um, að orðurnar
hrykkju alltaf til réttra manna. Ég er
hérumbil viss um, að þær hafna stund-
um á brjóstinu á röngum miönnum, sagði
hann, þó að Sveinn á Grímsstaðaholtinu
sé vitanlega hrapallegasta dæmið, því að
hann fékk orðu af hreinum misgáningi;
þeir í orðunefnd villtust á honum og al-
naína hans á Grímsstöðum við Hafnar-
fjörð; þeim tókst að krossa vitlausan
mann!
Nú er ég ekki að segja (hélt vinur
minn áfram), að Sveinn á Grímsstaða-
holtinu hafi ekki átt skilið að fá orðu,
eða öllu heldur, að hann hafi síður átt
skilið að fá orðu en ýmsir náungar, sem
ég hirði ekiki um að nefna. Það er merg-
ur málsins, að Sveinn var krossfestur
í ógáti, fyrir afglöp, í staðinn fyrir ann-
an mann.
Þetta gerðist skömmu fyrir stríð.
Sveinn var að fara úr öskugailanum
þegar hann fékk bréfið. Hann vann í
sorpinu. Hann fór úr gallanum úti í
skemrnu af nærgætni við konuna sína
og hengdi hann framrni við dyr, brá sér
í peysuna og buxurnar, sem konan rétti
honum út um eldhúsgluggann, flýtti sér
síðan inn að fá sér sopa. f því barst bréf-
ið. Það var í gulu umslagi með kringlóttu
stimpilmeiki, og mér er sagt hann hafi
lesið það þrisvar. En eftir þriðju yfir-
ferð, þá eins og seig hann niður á eld-
húskollinn með bréfið í höndunum,
mændi stórum augum upp á konuna
sína og sagði hásum rómi:
„Guð hjálpi mér, Guðrún. Þeir eru
búnir að krossa mig!“
Hvað gerir kvenfóikið þegar það fær
svonar fréttir? Jú, það byrjar að aihuga
leppana manns. Guðrún tók fram soari-
fötin Sveins og tíndi mölkúlurnar úr
vösunum, tók fram hálsbindið hans nr ið
falska hnútnum og klóraði úr því sósu-
blettinn frá síðustu jólum, tðk fram
spariskóna hans og sendi hann með þá
til skósmiðsins að láta negla járnplötur
undir hæiana. Laks tók hún undir hand-
legginn á honum og leiddi hann niður
í bæ til L. H. Múller og stóð yfir honum
á meðan hann keypti sér nýjan harðan
hatt og nýjan rauðan tóbaksMút.
Það stóð í bréfinu, að Sveinn ætti að
koma niður í Alþingishús og taka við
orðunni sinni þar, og var tiltekinn dag-
urinn og stundin. Hann hefði feginn
viljað hafa Guðrúnu með sér, en hún
var hivengi nefnd í bréfinu, hvað þá að
henni væri boðið. Þó fór hún í peysu-
fötin, af því að það var þessi dagur, ag
Sveinn kyssti hana á vangann, af því
það var þessi dagur, eða réttara sagt:
hann goggaði í hana mieð nefinu og roðn
aði og hóstaði og þorði ekki að líta fram
an í hana.
Hann brosti til nágrannanna, sem
komu út í glugga að brosa til hans:
flýgur fiskisagan.. Hann tók ofan fyrir
fisksalanum — af rælnd, og fisk-
salinn tók ofan fyrir honum —
af rælni. — Hann reyndi að
öhreinka ekki spariskóna á göngunni
niður 1 bæ og þurrkaði af þeim með
nýja klútnum þegar hann kom á Upp-
salahorn. Og hann snýtti sér þrisvar á
leiðinni frá Uppsalahorni út að Alþing-
ishúsi fyrst fyrir framan Hjálpræðis-
herinn, síðan fyrir framan Hótel Skjald-
breið og loks fyrir framan diyrnar Al-
þingish'ússins. Síðan reyndi hann dyrn-
ar og fann þær opnar, en fékk eftir-
þahka, bankaði og beið drykklanga
stund, áður en hann áræddi að mjaika
upp hurðinni og smeygja sér inn.
Það var skuggsýnt í anddyrinu, og
honum brá þegar maðurinn skaust und-
an súlunni: mjór þreytulegur maður
með hornspangagleraugu.
„Sveinn Jónsson?“ spurði maðurinn.
„Já,“ ansaði Sveinn.
„Gjörið þér svo vel,“ sagði maðurinn.
„Það eru allir komnir nema formaður
nefndarinnar. Hann tafðist en er á leið-
inni.“
Sveinn ’elti manninn upp stigann og
inn í Kringluna sem svo er kölluð og
heilsaði mönnunum, sem þar voru fyrir
með handabandi. Maðurinn með horn-
spangagleraugun kynnti þá fyrir honum
en nöfnin fóru fram hjá honum, hann
var eins og úti á þekju. Hann skildi þó,
að hann var elcki sá eini, sem átti að fá
orðu í dag; fjórir eða fimm menn aðrir
voru staddir þarna í sömu erindagerðum.
Maðurinn með hornspangagleraugun
reyndi að halda uppi samræðum á með-
an beðið var eftir formanni orðunefnd-
ar, en það gekk illa. Loks fór hann fram
í dyrnar og smellti með fingrunum, og
að vörmu spori birtist ung kona á upp-
hlut og bar mönnum viskýblöndu og
vindla. Við það lifnaði yfir samkvæm-
inu, og hár maður í tvíhnepptu gulu
vesti gekk til Sveins og gaf honum eld
í vindilinn og óskaði honum til ham-
ingju.
„Reyndar er þetta hálfgerður hégómi"
sagði hann. „Ég hugsa ég hefði ekki tek-
ið við minni nerna af því Svíarnir þótt-
ust þurfa að hengja eina á mig í fyrra,
og ég þorði ekki fyrir mitt litla að segja
nei vegna viðskiptanna. En meðal ann-
arra orða: í hvaða bissnes eruð þér?“
„Ég er í sorpinu, manni minn,“ sagði
Sveinn.
„Haha!“ sagði maðurinn. „Þessi var
góður. í sorpinu, já?“
Sköllóttur maður í röndöttum dipló-
matabuxum gekk til þeirra og gaf kon-
unni á upphlutnum merki um að koma
með viskýblönduna og sagði:
„Vernharður, er nokkuð gagn í þess-
um norsfcu togspilum, sem þú ert að aug
lýsa?“
„Það vona ég ekki,“ sagði Vernharður
og hló. „Þékkist þið?“
„Hann Jónas kynnti okkur áðan,“
sagði sköllótti maðurinn. „Komið þér
sælir aftur.“
„Hann er í sorpinu," sagði Vernharð-
ur og hnippti í Svein. „Yes, Sir, mað-
urinn var að enda við að segja mér, að
hann væri í sorpinu.“
„Haha!“ sagði sköllótti miaðurinn.
„Ansi sniðugt. Og ég er hann Oddur á
Skaganum."
Sveinn átti bágt með að skilja hvers-
vegna Vernharður og sköllótti maðurinn
urðu svona glensfullir þegar hann nefndi
atvinnu sína, nema það væri þá venja
á samkomum af þessu tagi. Hann saup
á glasinu sínu, vænan sopa, leit í kring-
um sig og gekk til svartklædda manns-
ins einmanalega, sem stóð við dyrnar.
„í hvaða bissnes eruð þér, manni minn?
spurði hann vingjarnlega.
„Ég er nú bara prestur," sagði mað-
urinn og deplaði augunum.
„Haha!“ sagði Sveinn. „Þessi var góð-
ur! Ég er hann Oddur á Skaganum."
í þessu birtist maðurinn með horn-
spangagleraugun í dyrunum og á hæla
honum virðulegur hvíthærður maður
með harðan flibba og á hæla honum
unga konan á upphlutnum með glas á
baklia. Maðurinn með hornspangagler-
augun tók glasið af bafckanum og rétti
manninum með harða flibbann, og mað-
urinn með harða flibbann tók sér stöðu
á miðju gólfi og horfði á manninn með
hornspangagleraugun smellti með fingr-
unum nokkrum sinnum og kalláði:
„Hljóð, hefrar mínir. Eitt augnablilk,
herrar mínir. Formaður orðunefndar
ætlar að segja nokkur orð.“
„Ég vil þá byrja á því,“ sagði mað-
urinn með harða flibbann, „að bjóða
yfkkur hjartanlega velkomna. Eins og
ýkkur er kunnugt... “
Hann talaði hátt og snjallt og af skiör-
ungsskap, hnaut aldrei um orð, vilttist
aldrei af leið, horfði í augu viðstaddra
og hafði opið augnaráð og var mikilúð-
legur á svipinn. Hann kastaði upp höfð
inu meðan hann talaði og tyllti sér á tá
öðru hverju, en stóð stundum á hælun-
um einum saman og kunni þá list að
snúa sér á hælunum, mjúfclega og á-
reynslulaust, eins og dansmeistari. Hann
sneri stundum í austur og stundum í
vestur og stundum beint fram, og hann
gat snúið sér í hálfhring, 180 gráður, uim
möndul sinn. Sveini fannst hann tilkomu
mifcil sjón og orð hans viturleg.
Þegar formaður orðunefndar lauk máli
sínu, lyfti hann glasinu og bað menn
drekka skól kóngsins. Að svo mæltu
sneri hann sér að rauðdúkuðu borði við
vegginn, brosti prakkaralega “og sagði:
„Jæja, drengir, og þá er komið að
jólagjöfunum."
Hann tók svarta öskju af borðinu og
gaf Vernharði bendingu um að koma tii
sín, opnaði öskjuna, sýndi honum ofan
í hana, smiellti henni aftur og féfck hon-
um hana og kleip um leið kumpánlega
í handlegginn á honum.
Hann tók aðra öskju af borðinu og
Framh. á bls. 13
Gísli J. Ástþórsson er löngu
Jcunnur fyrir ritsmíöar sínar. Eftir
hann hafa komiö þrjár bœkur,
TJglur og páfagaukar, 194Hlýjar
hjartarætur, 1958, og nú síöast
Brauöiö og ástin, sem er ágúst-bók
Almenna bókafélagsins. Auk þess
hefur fjöldi smásagna Gísla birzt
í blööum og tímaritum.
í síöasta Félagsbréfi AB segir
Gísli um „Brauöiö og ástin“:
„Brauöiö og ástin er skáldsaga
eins og þaö heitir í daglegu tali.
Hún er skrifuö út frá því sjónar-
miöi, aö þaö sé ekki dauöasynd
þótt höfundur leitist viö aö stytta
mönnum stundir; og jafnvél aö
honum leyfist aö vera í góöu skapi;
og þaö sé ekki endilega skylda hans
aö þylja mönnum bölbœnir og hrópa
aö veröldin sé aö fara til andskot-
ans. Þó er vitanlega áróöursþráöur
í bókinni, skoöun. En ég er aö vona
hún sé ekki eklci sett fram í sælu-
vímu hins alvitra, né meö geisla-
baugsumbúöum ellegar þyrnikór-
ónutilburöum".
Höfundur teiknaöi sjálfur mynd-
ina, sem fylgir þessari sögu.
20. tölublað 1962
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 3