Lesbók Morgunblaðsins - 19.08.1962, Qupperneq 9
sinnum leikrít, sSngvara fengum við
líka — og svo voru auðvitað fréttir.
Ekki höfðum við nein tök á að vinna
•þær sjálfir, fengum leyfi til að lesa upp
úr Morgunblaðinu. Annars litu ýmsir,
sem að blaðaútgáfu stóðu, útvarpið
illu auga — en Valtýr Stefánsson var
okkur mjög hlynntur. Útvarpið gerði
sitt til að halda friðsamlegri sambúð,
birti aldrei fréttir á undan blöðum.
— Þá var stofnað svonefnt útvarps-
notendafélag, sem beinlínis var beint
gegn útvarpinu. Voru þar ýmis öfl að
verki, sem reyndu að bregða fæti
fyrir okkur. En sem betur fer áttum
yið líka vini í hópnum.
V 17
»-■' Ju g man ekki einstök atriði dag-
skrárinnar, ég á engin plögg frá þeim
tíma, en einna minnisstæðastur er mér
leikur sinfóníuhljómsveitar frá Ham-
borg, sem Jón Leifs kom með hingað.
Otto við hljó'ð'nemann í Búnaðar-
félagshúsinu.
Við útvörpuðum hljómleikum úr Iðnó
og reyndi þá mikið á tæknilega kunn-
áttu starfsliðsins, því ekki var hægt
®ð nota nema einn hljóðnema og mikill
vandi að koma honum fyrir þar sem
hægt var að ná til allra hljóðfæra.
Leiksýningum útvörpuðum við frá Iðnó
og síðan en ekki sízt, músik frá Hótel
ísland. Þar voru alltaf góðar hljóm-
sveitir, sem léku bæði létt lög og dans-
músik.
— Á sunnudögum voru messurnar
fastur þáttur, tvær á dag bæði úr
Dómkirkjunni og Fríkirkjunni. Á þær
var mikið hlustað — eins veðurfregn-
irnar. Menn, sem komu til bæjarins
úr nálægum sveitum, heimsóttu okkur
oft í. útvarpið til þess að skoða útbún-
nðinn og láta vita hvernig útvarpið
líkaði. Veðurfregnirnar voru vinsælasta
útvarpsefnið, því þær voru öllum nyt-
samar. f Vestmannaeyjum voru þeir
farnir að róa eftir veðurspá Þorkels
heitins veðurstofustjóra.
—. Viðtækjum fjölgaði mikið á þessu
tímabili, en hlustendur voru ávallt
miklu fleiri en tala viðtækjanna gaf
beint til kynna. Fólk safnaðist saman
á kvöldin þar sem útvarp var — og í
nágrannabyggðinni voru sums staðar
sett viðtæki á samkomuhús og þangað
kom fólk á kvöldin. Um sumarið settum
við eitt tæki í bíl hér í Reykjavík,
ókum um göturnar í eins konar aug-
Iýsingaherferð og fórum svo austur á
Þingvöll. Þetta vakti mikla athygli.
vJ tvarpið reyndi að auka tekjurn-
ar með því að framleiða sjálft útvarps-
tæki úr því að einkasöluleyfið fékkst
ekki. Voru þau gerð eftir minni teikn-
ingu, einföld og lítil tæki, og vann allt
Btarfslið útvarpsins að framleiðslunni
á milli þess sem útvarpað var og dag-
skrá undirbúin. Það voru þrír menn,
sem störfuðu með mér að þessu, Svein-
bjöm Egilsson, sem nú á raftækja-
vinnustofuna að Óðinsgötu 2, Ottó
Baldvins, sem nú er hjá raforkumála-
stjórninni og Gunnar Sörensen. Hann
starfar hjá Sveinbirni á Óðinsgötu.
Allt ágætir og áhugasamir menn.
— Við framleiddum 3—400 tæki —
og gekk sæmilega, fyrst og fremst
vegna þess, að hópurinn var samhentur
og vann af brennandi áhuga. Það vissu
allir, að fjárhagurinn var lakur og
kaupkröfur sátu ekki í fyrirrúmi. Þess
vegna var hægt að framkvæma þetta.
En að ári liðnu var ljóst, að útvarjs-
stöðin í Rvík gat ekki starfað lengur
nema að nýir sjóðir kæmu til. Svo varð
ekki — og samþykkti félagið að leggja
reksturinn niður. Fékk ég þá heimild
þess til að starfrækja stöðina fyrir
eigin reikning, því að ég var að vona,
að ríkisstjórnin fengi áhuga á málinu
og tæki, við. Ég ætlaði að reyna að
halda það út einn þangað til. Útvarp-
ið hafði verið mitt hjartans mál í mörg
ár og ég ætlaði ekki að gefast upp
fyrr en í fulla hnefana.
1. ví var það eitt kvöld, að ég las
tilkynningu frá útvarpsfélaginu um að
það hefði hætt rekstrinum — og síðan
aðra frá sjálfum mér um að ég ætlaði
að reka stöðina einn fyrst um sinn.
Samstarfsmenn mínir hættu þá starf-
inu hjá útvarpinu og ég var einn eftir.
— Ég þurfti þá að byrja á því á
morgnana að fara vestur á Mela og
kveikja á stöðinni — síðan þeysti ég
á reiðhjóli niður í Búnaðarfélagshús
til að hefja útsendinguna — og þegar
útsendingunni var lokið þurfti ég að
þeysa aftur út í loftskeytastöð til að
slökkva.
— Við vorum búnir að leggja drög
að kaupum á nýrri 5 kw stöð, þegar
félagið gafst upp, því illa heyrðist fyrir
norðan og austan í litlu stöðinni okk-
ar — nema þá í fjögurra lampa tækjum.
Öll þessi áform fóru nú út í sandinn og
svo kom einnig að því, að mitt fé gekk
til þurrðar og meira en það. Kvöld eitt
haustið 1927 lauk ég útvarpinu með til-
kynningu frá mér um að útvarpsstöðin
í Reykjavík mundi nú hætta starfsem-
inni. Þetta voru þung spor, margra ára
starf hafði verið unnið til einskis — og
framtíðardraumarnir, það var víst korr\-
•inn tími til að snúa sér að einhverju
öðru en að innleiða útvarpstæknina á
íslandi. Þeir, sem unnu gegn útvarpinu
höfðu orðið yfirsterkari og stjórn sú,
sem þá sat, sýndi málinu engan áhuga.
— Útvarpsstöðin var sett upp á háa-
loft í loftskeytastöðinni. Síðan var hún
flutt út í skúr. Ég hafði ekki meiri af-
skipti af málinu og veit ekki hvað af
stöðinni varð, sagði Otto og brosti.
Þannig fór um sjóferð þá.
Við sátum í stofunni i hinu vist-
lega heimili Ottos óg frúin, Karen
Margrethe, kom inn í þessu og bauð
okkur að setjast að kaffiborðinu. Rabb-
inu var haldið áfram.
Eftir að Otto hætti útvarpsrekstrin-
um setti hann á stofn viðtækjavinnu-
stofu og síðar gerðist hann umboðs-
maður ýmissa stórframleiðenda margs
konar fjarskipta og siglingatækja auk
þess sem hann hefur flutt inn annan
tækniútbúnað.
Tæknin hefur alltaf átt hug hans og
þær fáu frístundir, sem gáfust á yngri
árum, notaði Otto til íþróttaiðkana.
Hann hljóp oft í víðavangshlaupinu og
stundaði fimleika. í seinni tíð hefur
um litlar frístundir verið að ræða, seg-
ir hann. Tækniþróunin hefur verið það
ör, að hann hefur mátt hafa sig allan
við til þess að fylgjast með framförum
á viðskiptasviði sínu. Þau hjónin eiga
tvo syni, Gústaf, verkfræðing, og Birgi,
sem stundar menntaskólanám, en hann
hefur líka hug á verkfræðinámi.
tekjulindum, og af þeim eru aðeins til
áreiðanlegar tölur um eina, lífeyrinn.
Hinar tvær eru einkaeignir konungs-
fjölskyldunnar, sem enginn veit hve
miklar eru, og að endingu ýmis eyðsla
á opinberu fé, sem drottningu er aðeins
óbeinn hagnaður að.
Fjármálaráðuneytið greiðir konungs-
fjölskyldunni um 70 milljónir króna
árlega. Af þeim fær drottning meira
en 50 milljónir, drottningarmóðirin um
7,7 milljónir, hertoginn af Edinborg um
4,4 millj., hertoginn af Gloucester,
frændi drottningar, um 3,85 millj.,
frænka drottningar, svonefnd Princess
Royal, um 660.000, og Margrét prin-
sessa um 1.650.000 kr.
c
em stendur þurfa skattgreiðend-
ur ekki að greiða allan lífeyrinn, því
meðan krónprinsinn er ekki fullveðja
lætur drottningin tekjur hertogadæm-
isins Gornwall ríkissjóði eftir, en þær
eru um 8,8 milljónir króna árlega.
Lifeyririnn er greiddur samkvæmt
samningi milli Georgs III og ríkis-
stjórnarinnar frá 1760. Þá aflhenti kon-
ungurinn allar tekjur af jarðeignum
krúnunnar, en fékk í staðinn árlegan
lífeyri. Krúnulöndin eru nokkur land-
búnaðarsvæði í konungsríkinu, og afar
verðmætar lóðir í borgum, fyrst og
fremst London, þar sem krúnan á enn
heil hverfi og um 3500 hús, þar á með-
al eitt leikhús og eitt hótel.
H reinar tekjur ríkissjóðs af
krúnulöndunum eru um 165 milljónir
kr. á ári, og það er meira en tvöfaldur
lífeyririnn. Þegar rætt er um kostnað-
inn við konungdæmið segja alltaf ein-
hverjir, að ríkið græði þarna 88 millj.
En sá reikningur er ekki réttur, þvi
kostnaður ríkisins við konungdæmið
er ekki bundinn lífeyrinum einum.
Ráðuneyti opinberra bygginga greiðir
77 milljónir árlega til að halda við og
reka hallir krúnunnar.
Auður drottninsar
l-t. áðherrann, sem fer með mál-
efni opin'berra bygginga, Lord Hope,
hefur að undanförnu orðið að svara
mörgum nærgöngulum spurningum
um bústað Margrétar prinsessu og
jarlsins af Snowdon í Kensington
Palace. Breytingar á höllinni vegna
þeirra hjóna koma til að kosta enska
skattgreiðendur um 5 milljónir króna.
Þetta hefur einnig í blöðunum verið
nefnt sóun á opinberu fé, sem sé enn-
þá óréttlætanlegri vegna þess, að kon-
ungsfjölskyldan hafi talsverðar tekjur.
E rfitt er að komast að raun um
hinar raunverulegu tekjur konungs-
Ijölskyldunnar, því þær koma frá þrem
IVýlega lifnaði heldur en ekki yfir
heimilinu, því fyrsta barnabarnið er
fætt, drengur, sem trúlega verður líka
verkfræðingur. Kannski fetar hann í
fótspor afa, en þá verður sennilega ekki
útvarpað úr skjalageymslu Búnðarfé-
lagshússins. Nei, þá fæst hann við
gervihnettina eða eitthvað annað, sem
nú er óþekkt. En svo mikið er víst, að
þá verður talað um fólkið, sem var á
móti síma, bílum, útvarpi og sjónvarpi
eins og furðuverur lítt kannaðra frum-
skóga.
h.j.h.
/4
•íS-f þeirri upphæð fara þó 25 millj-
ónir til Windsor-hallar. Þar hefur
drottning aðeins tiltölulega litla ílbúð,
en almenningur hefur aðgang að mest-
um hluta hallarinnar, sem er aðeins
haldið við sem sögulegum minjum.
Höllin Hampton Court er einnig talin
konungshöll, þótt konungsfjölskyldan
i sé alveg hætt að búa i henni.
Annað, sem óbeint er notað í þágu
drottningar, eru sérlegar flugvélar RAF,
sem notaðar eru til ferðalaga drottn-
ingar. í kostnaðaráætlun sjó’hersins eru
27 milljónir ætlaðar til konungssnekkj-
unnar „Britannía.“
F
■l-J kkert er vitað opinberlega um
íe'kjur drottningar og annarra meðlima
konungsfjölskyldunnar af einkaeign-
um, enda eru eignir þeirra leyndarmál,
sem stranglega er gætt. Talið er, að
Georg VI hafi látið Elísabetu eftir um
440 milljónir. Þar við bætast tvær
einkahallir drottningar, Sandringham
Palace í Norfolk og Balmoral í Skot-
landi.
Málverkin í höllum drottningar eru
einkaeign hennar og eru virt á 1650
milljónir (krúnugimsteinarnir eru eign
ríkisins). En þetta eru aðeins tölur;
þessar eignir geta aldrei orðið drottn-
ingu tekjulind, því hinar síðastnefndu
eignir gefa ekkert af sér og stöðu siiyi-
ai vegna getur hún aldrei selt þær. Hitt
má telja víst, að drottning hafi tals-
verðar tekjur af hlutabréfum sínum og
öðrum eignum.
, 20. tölublað 1962
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 9