Lesbók Morgunblaðsins - 10.02.1963, Blaðsíða 2

Austurríski rithöfundurinn
Gusti Stridsberg hefur átt
fjölbreytilegri lífsferil en flestar
núlifandi konur. Hún er nú búsett
í Stokkhólmi og hefur skrifað bók
um ævi sína, sem vakið hefur mikla
athygli á Norðurlöndum. Bókin heit-
ir „Lífin mín fimm“.
Gusti Stridsberg fæddist í Vínartx>rg
keisaratómans og var dóttiir auöugs
bankastjóra. Uppvöxtur hennar og upp-
eldi mótaðist af rikmannlegu umihverfi,
og hún virtist ekki eiga annað fyrir
höndum en áhyggjulaust rrnunaðarlíf yf-
instéttanna í Vín. En með fynri heims-
slyrjöld hófst hið stormasama líf, sem
hún lifði lengst af síðan.
Hún var enn ung að árum þegar
hún gaf sig fram sem sjálfboðaliði til
hjúkrunarstarfa, og ekki leið á löngu
þar til hún var svipt öllum tállhugmynd-
um um starf hjúkrunarkonunnar. Móðir
hennar, sem var af gamda skólanum,
gerði sér í hugarlund, að verkefni hjúk-
runarkonunnar væri eingöngu í því
fólgið að ganga um sjúkrastofumar,
klappa særðum hermönnum á kinnina
eða færa þeim glas af vatni. En hún
komst brátt að raun um, að málum var
öðru vísi háttað í sjúkrahúsum á striðs
tímum.
Á styrjaldarárunum kynntist hún ung
um júgóslavneskum lækni, sem var af
gamalli aðalsætt, og þrátt fyrir ógnir og
óskapnað stríðsins héldu þau brúðkaup
sitt í V.'narborg. Eftir styrjöldina flutt-
ist hún ásamt manni sínum og dóttur
til óðalsins Hartenstein í Slóveníu, sesm
áður hafði verið hérað í Austurríki, en
íéll í hluta JúgóslaV'íu eftir ósigur Aust-
urrikismanna.
I Hartenstein lifði Gusti aftur hinu
þægilega og áhyggjulausa lífi yfirstétt-
anna, en smám saman fóru að sækja á
bana efasemdir og óánægja með hlut-
skipti sitt. Hún kom auga á misréttið í
þjóðfélaginu, sá hver voru kjör fátækl-
inganna og hve erfitt þeim var að ná
rétti sínum.
„Ég skammaðist mín, þegar ég hugs-
aði um mina eigin ánauðarbændur",
sagði hún síðar.
Arið 1932 sagði hún skilið við sitt
fj’rra líf, fór aftur til Vínar og fékk
starf sem blaðakona við eitt af dag-
blöðum borgarinnar. Skömmu siðar var
hún send til Moskvu til að skrifa greinar
og frásagnir af hinum nýju fimm-ána-
áætlunum Sovétríkjanna.
„Ég var algerlega óskrifað blað og
hafði alls enga þekkingu eða skilning á
því sem ég átti að skrifa um,“ segir hún
nú.
Frásagnir hennar fjölluðu fyrst og
fremst um kjör og örlög einstaklinga
undir ráðstjórn, og þess var ekki langt
að bíða, að hún týndi öllum tálvonum
sinum um kommúnismann og bairáttu
hans fyrir verkalýðirm.
.dVfargir hafa spurt mig“, segir hún,
„hvort ég hafi ekki haft samúð með
kommúnismanum á þessum árum, og

-'4
Gusti Strids
ég verð að svara >vi þannig: ég hafði
samúð með eimim kommúnista, en hann
var skotinn í „hrei-nsuninni“ eins og
svo fjöldamargir aðrir“.
G usti Stridsberg fór sem blaðakona
til Spánar meðan á borgarastyrjöldinni
stóð, og enn varð hún fyrir gertækri og
biturri reynslu. Fyrir borgarastyrjöld-
ina hafði hún samið bók, sem hún kallaði
„Genosse Friedridh", en hún hafði ver-
ið bönnuð af Hitler vegna beinnar sam-
iíkingar höfundar á eðli og atferli komm
únismans og nazismans. Hún var því
sett á svarta listann bæði í Þýzkalandi
og Sovétríkjunum.
A.rið 1938 kom Gusti Stridsberg til
Svíþjóðair í fyrirlestraferð, og var ætlun
■bennar að hafa þar aðeins hálfsmánað-
ar viðdvöl. En skyndilega varð henni
Ijóst, að hún var komin til lands sem
henni féll vel, og síðan hefur hún átt
búsetu í Svílþjóð.
Eftirnafn hennar er raunar sænskt,
hún tók það upp þe-gar hún giftist Sví-
anum Hjalmar Strldsberg.
í seinni 'heimsstyrjöld var Gusti Strids
berg m.a. fréttaritari fyrir „Toronto
Star“ (sem Ernest Hemingrway starfaði
fyrir á sínum t:ma), og kom til Dan-
merkur í striðslok (5. maí 1945) til að
lýsa fögnuðinum yfir brottför og ósigri
Þjóðverja.
E ftir styrjöldina starfaði hún eink-
um að barnahjálp, og fékk síðar starf
við Sænsku menningarviðskiptastofmin
ina, en hefur nú látið af því. Starf henn
ar við þessa stofnun var fyrst og fremst
í því fólgið að koma á sambandi og efla
samskipti við erlenda menntamenn, og
hjálpa pólit’skum flóttamönnum. Fyriir
fjórum árum hóf hún að semja endur-
minningar sínar, og þær komu siðan út
í bókarformi undir nafninu „Lífin mín
fimm“. Bókinini lýkur á fimmta lífinu —
hinni nýju tilveru sem hún skapaði sér
í Svíþjóð.
Nú orðið kveðst Gusti Stridsberg líta
á sig sem Svía, að svo miklu leyti sem
útlendingur geti nokkurn tíma orðið
Svíi.
„Maður verður að fæðast Svii til að
geta orðið reglulegux Svíi,“ segir hún.
Hún kveðst ekki geta hugsað sér
að snúa aftur til Vinar. Hún hefur heim
sótt fæðingaiTborg sína oft, síðast fyrir
þremur árum, en i augum hennar er Aust
urriki nú aðeins „skuggaland." Allt sem
hún lifði þar í bernsku sinni og æsku er
horfið með öllu, og húsið þar sem hún
óist upp var lagt í rúst á stríðsárunum.
Hins vegar hefur Gusti Stridsberg mikl
ar mætur á Sviss og fer þangað oft, var
þar t.d. um síðustu jól. Ástæðan er sú
að Sviss hefur ekkert hreytzt. Bæði í
bernsku og æsku fór hún oft þangað með
foreldrum sínum, og staðirnir sem þau
heimsóttu eru enn eins og þeir voru í
gamla daga.
usti Stridsberg hefur ennfremur
farið í niargar fyrirleisU'aríeröir tii
Bandarikjanna og kann vel viS sig þar,
ekki sízt vegna þess að dóttir hennar
dóttursonur eru búsett þar.
„Sagt er að Svíar séu mjög stífir og
fráhrindandi,“ segir Gustó Stridsberg.
„En þegar æviminningar mínar komu
út, kom margt mjög skemmtilegt fyrir
mig. Fólk stöðvaði mig á götunni til að
þakka mér fytrir bókina og mér bárust
fjöldamörg þakkarbréf. Margar konur
eögðu mér, að þeim hefði þótt svo vænt
um að lesa lýsingu mína á ástinni — ekki
aðeins ástleitninni — heldur hinni raun
verulegu ást. Öll þessi ósjálfráðu við-
brögð glöddu mig“.
usti Stridsberg hefuir nú setzt i
helgan stein, en vinnur heima hjá sér
að bréfaskriftum fyrir menningarvið-
ekiptastofnunina. Hún er ekki byrjuð a3
skrifa nýja bók, en hefur þrjár bug-
myndir að bókum, segir hún. Hún kveðst
ekki vita hvenær hún hefjist handa.
lYrst um sinn ætlar hún að hvíla sig.
8RIDGE
SPILIÐ, sem hér fer á eftir, er lærdóms-
ríkt hvað varðar úrspil og sýnir hve
nauðsynlegt það er fyrir sagnhafann að
gera ráð fyrir því versta.
A DG1042
V G82
* 5
* KG43
A Á
V 7654
♦ Á D 9 8
76
* 92
A 987 6
V D 10 9
+ G 10 4 3
* D7
Vestur var sagnhafi í 3 gröndum og
norður lét út spaðadrottningu, sem
drepin var í borði með ás. Þegar spil
þetta var spilað, þá lét sagnhafinn út
tigul úr borði, drap heima og lét enn út
tigul og ætlaði að fá 6 slagi á tigul. Þar
sem tiglinum var ójafnt skipt milli
andstæðinganna fékk hann aðeins 3
slagi á litinn og alls 8 slagi og tapaði
þannig spilinu.
Ef sagnhafi hefði verið varkár strax
í byrjun, þá hefði hann unnið spilið
og það á eftirfarandi hátt: Hann fær
fyrsta slaginn á spaðaás. Þá lætur hann
út hjarta úr borði, drepur heima með
ás og lætur þvínæst út hjarta 3, sem
annar hvor andstæðinganna drepur.
Nú er spaði látinn út og þá drepur
sagnhafi heima með kóngi, tekur
hjartakóng og þá kemur í ljós, að fjórða
hjartað í borði er orðið gott og þannig
fær sagnhafi níunda slaginn og vinnur
spilið.
Með því að spila þannig eykur sagn-
hafi möguleikana að vinna spilið. Falli
hjartað ekki þá hefur hann alltaf mögu-
leikann með tigulinn. Taki sagnhafi aft-
ur á móti strax í byrjun tigulinn, þá er
enginn möguleiki að nota fjórða hjart-
að í borði, þar eð innkomu vantar.
A K 5 3
V Á K 3
^ K 2
* Á 10 8 6
5
Utgefandi: H.f. Arvakur. Reykjavik.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson f
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Ami Garðar Kristínsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 22480.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
5. tölublað 1963