Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.1964, Blaðsíða 5

ÞAÐ er stundum haft til marks um
menningarstig einstáklinga, hvaöa
lífshœtti þeir hafa tamiö sér,
hvort þeir hafa tileinkaö sér ákveö-
inn lífsstíl, hvort þeir kunna aö um-
gangast aöra menn án þess aö veröa
11 sér til skammar. Þetta á viö um
þjóöir ekki síöur en einstaklinga og
sannast bezt á rótgrónum menning-
arþjóöum eins og t.d. Bretum og
Frökkum. Þjóö, sem hefur tamiö sér
ákveöinn lífsstíl og hefur til aö bera
hæfilega sjálfsviröingu, kann aö
umgangast aörar þjóöir á þann veg,
aö elcki veröi henni til vansæmdar.
Hún gerir t. d. skarpan greinarmun
á kurteisi og undirlœgjuhœtti, staö-
festu og átroöningi — viröir og met
ur aörar þjóöir án þess aö troöa
þeim um tœr eöa liggja hundflöt
jj fyrir þeim.
Mótun sltks
lífsstíls getur |
tekiö langan .
tirna — og
þeim mun
lengri sem |
þjóöin er af-1
I skekktari, þó ,
þaö kunni
aö hljðma
skýrtilega.
Þaö er aöeins |
í. eölilegum
samskiptum
j viö aörar þjóöir sem hinn eigmlegi
lífsstíll hverrar þjóöar þróast.
Setinilega veröur ekki meö sann-
girni til þess ætlazt, aö Islendingar
I séu búnir aö tileiníca sér ákveöirm
j, lífsstíl, svo afskiptir sem þeir hafa
veriö og óreyndir í alþjóöasamskipt
um. En viö hljótum aö vona, aö
þetta veröi fyrr en seinna, því satt
I aö segja er það ekki vanzálaust,
hve stíllausir og hjárœnulégir viö
erum gagnvart útlendingum. Þetta
stílleysi jaörar viö álgert smekk-
leysi og kemur m. a. fram í furöu-
, legum skorti á sjálfsviröingu gagn-
vart þeim. þjóöum sem viö eigum
mest skipti viö. Þaö hefur jafnan
þótt tilhlýöilegt og kannski jafnvel
sjálfságt aö veita on þiggja hjálp,
I þegar einstáklingar eöa þjóöir eru
í miklum kröggum, en þegar fariö
er aö ganga út frá hjálp og gjöf-
um annarra sem sjálfsögöum hlut,
' hvernig sem árar, þá er' vissulega
I lítiö oröiö eftir af sjálfsviröingunni.
I llanghverfa þessa smekkleysis er
l svo bruöliö og sýndarmennskan viö
' móttökur erlendra fyrirmanna, sem
1 viö erum þegar orönir aö alþjóölegu
t athlægi fyrir.
Hugsunarháttur Björns sáluga í
i Breklcukoti viröist aö mestu horf-
inn af íslandi, en í staöinn komiö
' hiö álræmda betlaráhugarfar, hug-
I sjótiin aö fá sem mest fyrir sém
I minnst, eöa eins og einn starfsmaö-
I ur Alþýöusambandsins oröaöi þaö á
mannfundi nýlega: „aö mjólka
1 Ameríkaiia eins og viö getum‘c.
Eitt einkenni hins íslenzka stíl-
leysis birtist í afstööu ýmissa lands-
I manna til bandaríska sjónvarpsins
á Keflavikurflugvélli, og skal þaö
1 ekki rœtt nánar að sinni. Ég vildi
I aöeins benda á þaö aö gefnu til-
efni, aö smékkleysi og undirlœgju-
I háttur íslendinga í þessu eina máli
er svo álvarlegt sjúkdómseirikenni,
1 aö telja má örvænt um, aö viö mun
um um fyrirsjáanlega framtíö geta
I tileirikað okkur þann lífsstíl, sem er
| stolt sérhverrar sómakœrrar þjóöar.

s-a-m,
Colette
Fyrir tíu árum lézt franska
skáldkonan Colette, 81 árs
að aldri, eftir viðburðaríkan ævi-
feril. Hún var fædd í Bourgogne 28.
janúar 1873, en fluttist til Parísar
19 ára gömul, þegar hún giftist tón-
listargagnrýnandanum Henry Gaut-
hier-Villars, sem þá var 34 ára og
sendi frá sér bækur undir höfundar-
nafninu „Willy“, en í rauninni voru
þær ekki samdar af honum sjálfum,
heldur svonefndum „negrum“, þ. e.
a. s. hjálparkokkum hans. í París
kynntist Colette listamannalífinu og
kom m. a. frarrr á leiksviði. Jafn-
framt hóf hún að semja skáldsögur,
sem komu út undir höfundarnafninu
„Willy“, meðal annars hinar frægu
sögur um Claudine, sem byggjast
mjög á reynslu hennar sjálfrar. í
þessum bókum kom fram viss til-
hneiging til klúrra skrifa, sem talin
er hafa ájtt upptök sín hjá eigin-
manninum, en hún hvarf strax eftir
að Colette losnaði undan áhrifavaldi
hans. *
„Wilily“ var heldur ógeðfelld mann-
gerð, orðlagður kvennaflagari og ó-
merkileg persó'na í flestu tilliti. Hjóna-
band þeirra varð ófarsælt, og árið 1906
slitu þau samvistum. Tveimur árum áð-
ur hafði hið bókmenntalega „samstarí“
þeirra farið út um þúfur. Colette segir
frá því í æviminningum sínum, „Mes
eahiers" (1941), að „Willy“ hafi haft í
hyggju að eyðileggja hahdrítin að bók-
unum fjórum um Claudine til að má út
öll spor um það, hvernig eigimlegu „sam-
slarfi“ þeirra hjóna var háttað. Hann
gaf einkaritara sínum fyrirmæli um að
koma þeim fyrir kattarnef, og hann
\arð vdð óskum hans, en fétkk eftir-
þanka, þegar hann hafði eyðilagt tvö
handritanna, og skilaði hinum tveimur
til Colette.
íl 90 ára afmælisdegi Colettes í
Jyrra afhenti þriðji eiginmaður skáld-
konunnar, Maurice Goudeket, sem var
miklu yngri en hún, þessi handrit
franska landsbókasafninu, Bibliotheke
bationale, ásamt handritinu að skáld-
sögunni „La retraite sentimentale“.
Handritin voru samtals 16 hanásikrifað-
ar kompur.
Þessi handrit eru á ýmsam hátt verð-
mæt. í fyrsta lagi gera þau bókmennta-
fræðingum kleift að rannsaka nokkur
verk skáldkonunnar í fyrstu gerð. í öðru
lagi taka þau af öll tvímœili urn það,
hver verið hafi hinn eiginlegi höfundur
bókanna um Claudine, en um það hef-
ui lengi verið deilt.
Auk handrita rinna þriggja skáld-
sagna eru í kompunum ýmsar minnis-
greinair Colettes ásamt teikningum og
orðaleikjum, sem „Willy“ hefur hi-ipað
á nokkrar arkir. Við fáumi m. a. vitn-
eskju um, að upphaflega hafði Colette
nugsað sér að kallá skáldsöguna „Claud-
ine fer burt“ öðru nafni, sem minnir'
ciálítið á Ibsen: „Ég brýzt út“ (Je
m’évade).
Frá bókmenntasögulegu sjónarmiði er
handritið að „La retraite sentimentale"
exnnig mikilvægt. Þetta var fyrsta skáld
sagan sem Colette sendi frá sér undir.
eigin nafni. Hún hafði upprunalega
hugsað sér að kalla hana „La vaga-
bonde“, en hætti við það og geymdi
þennan titil þar til hún samdi skáld-
söguna um náms- og reynsluárin í leik-
húslífi Parísar. Sú bók kom út árið 1910.
A
». rið 1916 giftist Colette stjóm-
málamanninum og rithöfundinum Henry
de Jouvenel. Hún hélt áfram að senda
frá sér bækur með reglubundnu milli-
bili, og kom jafnframt fram í söng-
leikjum og látbragðsleikjum bæði í
París og víðar.
Nálega allar bækur Colettes fjalla um
reynslu hennar sjálfrar, enda átti hún
viðbui-ðaríka ævi. Hún er einkum fræg
fyjir frábærar kvenlýsingar sínar og
kliðmjúkaa stíl, sem skipar henni á bekk
rreð beztu stílsnillingum franskrar
tungu á þessari öld.
" ó flestar sögur Colettes fjalli
með eimhverjum hætti um samband
kynjanna og þyki alldjarfar og berorð-
ar, fer því fjarri að þær séu á nokkurn
bátt klúx-ar eða klámfengnar. Kynlífið
verður í meðferð hennar eðlilegur og
fagur þáttur mannlegrar tilveru — kyn-
hvötin er nokkurs konar náttúruafl, sem
stundum ber mannfólkið ofurliði, en
Framhald á bls. 14
_ . --------------------- - . ------------------------
15 áru eldri en hún og gaf út fyrstu bækur hennar undir sinu eigin höfundan
nafni, „Willy“.
Ilér er Colctte átlræð, ári fyrir andlát sitt, ásamt þriðja manni sinum, Maurice
Goudeket.
17. tölublað 1964
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 5