Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.1964, Blaðsíða 2

Indókínverski harmleikurinn
í Víetnam á upptök sín í
skip'tingu franska nýlenduveldisins
í Suðaiustur-Asíu. Það eru einmitt
liðin tíu ár á þessu sumri síðan hið
fræga frumskógavirki Díenbíenfú á
landamærum Laos og Norður-Víet-
nams féU eftir 54 daga fraekilega
vöm gegn ofurefli liðs. Fall virkis-
ins hafði ekki einungis í för með
sér alvarlegan ósigur franska hers-
ins heldur fól það í rauninni í sér
endalok franskra áhrifa í Sauðaust-
ur-Asíu. Á Genfar-ráðstefnunni,
sem kom í kjölfar ósigursins við
Díenbíenfú, urðu stórveldin ásátt
um það í júlí 1954 að skipta Víet-
nam eftir 17. breiddargráðunni,
þannig að landið deildist í tvo nokk
um veginn jafnstóra parta. Fyrir
norðan vopnahléslínuna voru 165.
900 ferkílómetrar og fyrir sunnan
hana 164.000 ferkílómetrar.
Við skiptinguna varð Norður-Ví-
etnam kommúnistaríki undir stjóm
manns sem hafði nálega ótakmörk-
uð völd. Þessi maður var Hó Tsjí
Minh, sem nú er orðinn 74
ára gamali og er enn við
hestaheilsu. Við skiptingu lands
ins slitnaði Norður-Víetnam úr
tengslum við hin auðugu
hrísgrj ónasvæði að imdanteknum
óshólmunum í Rauðafljóti, en þar
hrekkur uppskeran ekki einu sinni
fyrir þörfum íbúanna sjálfra. Norð-
ur-Víetnam slitnaði einnig úr
tengslum við hinar miklu gúmmí-
ekrur í sunnanyerðu landinu, en
norður frá er hins vegar mikið um
hráefni eins og kol, járn og fos-
fat.
Þ rátt fyrir ýmsa annmarka gerðu
menn sér vonir um, að Genfar-sátt-
máhnn mundi faera hinum hrjáðu íbú-
um Suðaustur-Asíu langþráðan frið —
ef báðir aðilar hefðu hann í heiðri —
og stuðla að þvi að draga úr viðsjám
í heiminum. En sáttimálinn vax ekki í
heiðri hafður.
Allt frá því Hó Tsjí Minh fyrst tók
við völdum og þó einkanlega á seinni
árum hefur hann með mjög góðum á-
rangri haldið uppi „nálstungu-skaeru-
hernaði“ gegn samlöndum sínum í
suðrí. sem notið hafa ríkulegrar efna-
hagslegrar - og hernaðarlegrar hjálpar
frá 3andarikjunum. Draumur hans
er að ná á sitt vald baaði Laos og
Suður-Víelnam og hrekja Bandaríkja-
menn burt frá Suðaustur-Asíu.
Hó Tsjí Minlh trúir því statt og stöð-
ugt, að honum muni takast þetta, áður
en hann kveður þennan heim, og enn
er ekki að vita nema honum verði að
trú sinni. Harui á að baki sér merkileg-
an feril sem byltingarmaður. Hann er
sonur grasalæknis, sem sífeLlt var að
hrugga launráð gegn Frökkum. Þegar
Hó Tsjí Minh
Hó Tsjí Minh var 18 ára, leystist heim-
ilið upp vegna faTigelsunar foreldranna,
og fjórum árum síðar fór hann sjálfur
frá Indókína og réð sig á skip sem
messadrengur. Hann flæktist um heim-
inn í nokkur ár, bjó um tíma í Harlem
(blökkumannahverfinu í New York) og
í Lundúnum, þar sem hann vann í eld-
húsi á stóru hóteli. Loks settist hann
um kyrrt í París og vann fyrir sér með
því að snyrta ljósmyndir. Hann er enn
hreykinn af frönskukunnáttu sinni, sem
er einstaklega góð, og hefur gaman af
að sýna mönnum, hve nákunmugur hann
er París og lífinu þar.
Hin raunverulega köllun Hó Tsjí
Minhs í París var samt ekki Ijósmynda-
tækni, heldur. pólitík. Hann var einn af
stofnendum franska kommúnistaflokks-
■ins og starfaði sem erindreki Komin-
terns allan áratuginn 1920-30. Hann
var bæði duglegur, úrræðagóður og
kaldrifjaður. Honum fannst lítið til um
að svíkja aðra byltimgarmenn í Víet-
nam í hendur fi-önsku lögreglunnar, ef
þeir voru keppinautar hans, en honura
tókst sjálfum að lifa af bæði hinar tíðu
„hreinsanir“ Stalíns á leiðtogum Kom-
interns og eltingaleik frönsku nýlendu-
lögreglunnar við sig um Asíu þvera og
endilanga. Árið 1932 hvarf hann skyndi
lega af sjónarsviðinu og margir héldu
að hann hefði látizt úr berklum.
En það var nú eitthvað annað. Hann
dvaldist í Moskvu og í Kína og beið
síns tíma. Árið 1941 var hann aftur
kominn til Víetnams og farinn að skipu
leggja „frelsishreyfinguna*1, meðan
landið var hernumið af Japönum.
Hreyfinguna nefndi hann „Vietminh"
(Land upplýsingarinnar) og tók sér
sjálfur nafnið Hó Tsjí Mimh (Sá seim
dreifir upplýsingu).
S eint á árinu 1944 létu Banda-
rikjamenn Hó Tsjí Minlh í té allmiklar
birgðix af vopnum, þar sem hann var
þá talinn vera að þjálfa skæruliða til
að berjast gegn Japönum. Þegar Japan-
ir hurfu brott úr landinu, skildu þeir
eftir eins konar „tímasprengju" handa
Frökkum með því að afhenda Hó Tsjí
Mirh veru’egt magn af vopnum sínum.
Þannig hafði hann bæði bandarísk og
japönsk vopn þegar hann hóf baráttu
sína gegn Frökkum árið 1946, og á sjö
og hálfu ári, þar til Víetnam var skipt,
misstu frönsku hersveitirnar náiega 100.
000 manns, sem arrnað hvort féllu eða
voru teknir til fanga. Talið er að mann
tjón uppreisnarmanna hafi verið tvöfalt
meira, en áreiðanlegar tölur um það eru
ekki fyrir hendi, enda skiptir það
kannski ekki neinu meginmáli, þar serv
Hó Tsjí Minlh fór með sigur af hólmi.
S íðan 1954 hefur Hó Tsjí Minih
haft alger vöLd ,í Norður-Víetnam,
handan við bambustjaldið svonefnda,
og þar hefur hann af mikilli einbeitni
byggt upp skæruliðasveitir, sem hann
I'-yggst beita til að brjóta undir sig,
Laos og Suður-Víetnam á sama hátt og
hann beitti þeim til að hrekja Frakka
burt. Hermenn hans eru þjálfaðir til
að berjast í stríði án nokkurra víg-
iina. þar sem enginn veit hver er fjand
mað'ur og Wver samlherji. Þessi hernaðar
aðferð fór ákaflega illa með taugarnar
á Frökkum, og hún er líka farin að
leika taugar Bandaríkjamanna og Suð-
ur-Víetnama illa.
í yfirlýsingu til þjóðarinnar árið
1946 lét Hó Tsjí Minh þess getið, að
stríðið yrði langvinnt og erfitt. Þau
orð hafa rætzt, þó kannski hafi hann
ekki gert ráð fyrir jafnmiklum og lang
vinnum erfiðleikuim og komið haifa á
dagmn.
Hó Tsjí Minih hefur skipulagt ríld
sitt af svo mikilli hörku og einbeitni,
að jafnvel Kína b'.iknar við hliðina á
því. Þar ríkir aðeins einn strangur vilji
sem allir hlýða. Venjuleg fjölskylda i
höfuðborginni, Hanoí, fer á fætur klukk
an 4:45 að morgni og kastar sér ör-
þreytt til hvíidar klukkan 10 að kvö dl
— eftir látlaust puð í verksmiðju, á
pólitísku uppfræðslunámskeiði og á
skólabekk fyrir fullorðna. Þrátt fyrir
þessa 'hörku stendur meirihluti þjóð-
arinriar á bak við „Hó frænda“, og þar
sem ríkið fær yfir 15 milljarða króna
árlegan styrk frá Sovétríkjunum og
Kína, hafa lífskjörin batnað lítið eitt.
En framfarirnar hafa verið hörmu-
legá hægfara. Þar sem landið er úr
tengslum við hrísgrjónaakrana í Suð-
ur-Vietnam, hefur Hó átt fullt í fangl
með að sjá fólkinu fyrir fæðu. Og
ekki hefur það bætt úr skák, að Rússar
drógu nýlega úr hjálp sinni til Norður-
Víatnams, eftir að Hó fór að gera sér
dælia við Kínverja.
Upphaflega reyndi Hó Tsjí Minh
að draga úr viðsjánum milli Rússa og
Kínverja, og atti m.a. saman „Peking-
arminum“ og „Moskvu-arminum“ I
stjórn siruu, en í þeim síðarnefnda ar
m.a. Vó Ngujen Gíap, hinn fjörmikli
smávaxni sigurvegari frá Díenbíenfú.
En upp á síðkastið, eftir að Rússar fóru
þess á leit við Hó Tsjí Minh, að hana
Framhald á bls. 12
UtgefancU: H.f. Arvakur, Reykjavllc.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Viffar.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur KonráÖ Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristlnsson.
Ritstjóm: Aðalstræti 6. Sími 224Ö0.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
28. <Jbi. 1964