Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.1964, Blaðsíða 3

Það var
E g fann til einmanakenndar, þeg-
*t ég kom heim. Og þó var sólskin
þann dag. Ég fór að hugsa um litla
svarta köttinn, sem drúpði höfði á sófa
bríkmni og horfði niður á tærnar á
eér. Kannske hafði sá stærri, sem var
móðir hans, blakað til hans með lopp-
unm og var svo stokkinn upp í glugga
til að honfa út á götuna, hvort ekki
kynni að bregða fyrir dúfu eða márí-
etlu. En Bjúsi litli sat á stólbríkinni
og drúpði höfði, af því að mamma hans
hafði siðað hann. Ég fylltist aftur ein-
manakennd — kannske væri betra að
kalla það vorkunnsemi. Mér fannst ég
sjá 'allt hið hjálparvana mannkyn í
dapurlegum baksvip Bjúsa litla.
Kannske var hann ekki dapur. Kannske
sat hann bara í djúpum þönkum. Ég
hetf séð stórskáld — ég meina stórvax-
in skáld — standa svona álút og bíða
eftir strætisvagni uppi við Þérodds-
staði. Og þó var þetta allt annað og
snart mig meir. Því að hann gat ekki
stokkið upp í glugga og horft á umferð
ina og dúfurnar. Hann var nefnilega
fæddur blindur. Að sjálfsögðu fæðast
allir kettir blindir. En nú var Bjúsi
litli kominn hátt á annað ár, og enn
var hann biindur. Hann hafði aldrei
fengið sjón. Hann hafði ekki einu sinni
fengið augu. Það sást bara í hálftómar
rauðar augnatóttirnar. En mamma hans,
sem hét Samúel eða Sammi, eins Og
konan mín kallaði hana, skildi það
ekki, að hún þurfti að vera 'umburðar-
lynd við dóttur sína, af því að hún var
blind.
B júsi litli kunni heldur ekki al-
mennilega að umgangast mömmu sína,
sem vera bar. Hann anaði til hennar
og gerði henni ónæði, þegar hann heyrði
að hún sat í nánd við hann og snurfus-
aði sig eins og aldri hennar og kyni
sómdi. Því að Samúel var enn í blóma
lífsins, þrátt fyrir álitlegan barnahóp
sem hann hafði af sér getið án þess
að hafa neinar sérstakar áhyggjur af
faðemi þeirra. Ég hafði hana grunaða
um að vera ekki sérlega vandláta í þeim
efnum né við eina fjölina fellda. En
Bjúsi litli fór ekki að því, þó að hann
trufiaði mömmu sína í miðjum þvotti.
Hann var mikill þrákálfur og hélt á-
fram að abbast upp á hana og stríða
henni, þó að sú gamla gæfi annríki sitt
ótvírætt til kynna með því að færa
sig öriítið um set og halda átfram snyrt-
ingu sinni. En Bjúsi litli, sem skoðaði
auðsjáanlega öll kvenleg skyldustörf
sem einberan hégóma, linnti ekki lát-
um, fyrr en sú gamla gaf honum dug-
lega utan undir og hvæsti framan í
hann svo sem til frekari áréttingar. Þá
bilaði kjarkur ,Bjúsa litla. Hann fálmaði
sig íram í eldhús og hengdi hausinn.
c
k ’ tundum sleikti hann sig svolít-
Ið, rétt til málamynda, til að sýna, að
hann væri líka nokkurs konar dama, en
gerði það bæði fljótt og illa og hvarf
eftur í sama þunglyndið og éður. Því að
hvers vegna átti hann að halda sér til?
Og fyrir hverjum? Hann gat ekki séð,
hvernig laglegir kettir litu út. — Þá
fann ég aftur til vorkunnsemi fyrir
hönd allra þeirra, sem eru einmana og
eiga þeiss ekki kost að halda sér til
fyrir neinum, fyrir hönd þeirra, sem
alltaf eru í vegi fyrir öðrum sem eiga
allra kosta vöL
Sagðk um tvo svarta ketti
Það er ekki svo að skilja, að Bjúsi
litli væri ekki otft kátur. Hann kom
oftast nær í kaffið inn í stofu og horfði
á mig tómum augunum og flæktist svo
aftur og fram um fætur mér og mal-
aðL Hann gat beygt fyrir hvern borð-
fót, þótt hann sæi ekki neitt. Og etf
hanr. heyrði skrjáf í sígarettupakka, þá
reis hann á afturfæturna og beið eftir
því. að ég gæfi honum pakkann eða
silfuipappírinn innan úr honum til að
leika sér að. Bjúsi litli greip hann á
lofti og sló hann nokkrum sinnum á
undan sér með loppunum á vixl, en
alltaf endaði gamanið á því, að hann
missti af pakkanum. Þá settist hann
niður og horfði dapurlega fram fyrir
sig á rósirnar á gólfteppinu, sem hann
ekki sá. Hann týndi öllu og varð því
alltctf að hætta, þegar leikurinn stóð
sem hæst. — Mér varð hugsað til mann
eskjanna, sem missa leikföngin sín úr
höndum sér, enda þótt þær sjái og heyri
og kunni líka að spyrja. En að hvaða
gagni kemur það líka manninum að
sp. rja og spyrja: af hverju, atf hverju,
þegar enginn svarar og leiktfanginu er
týnt?
S amúel kunni bæði að spyrja og
biðja. Þegar hann sá mig fara í káp-
una settist hann við dyrnar og horfði
ýmict á mig eða hurðarhúninn. Ef hon-
um þótti ég lengi að láta á mig tref-
ilinr, reis hann á afturfæturna og opn-
aði munninn eins og til að segja mjá.
En okkert heyrðist mjáið. Hann kunni
að bera fram bæn sína í þögulli auð-
mýkt. Hann varð að haga sér eftir geð-
þótta og duttlungum annarra — og
kunni það. Stúndum fór hann aðeins
til að anda að sér fersku lotfti. Stund-
um voru það þýðingarmeiri ferðir.
Stefnumót heil kvöld, stundum nætur
cg daga. Þegar æfintýrið var úti, snéri
hann aftur til föðurhúsanna. Og Samú-
el kunni að ávinna sér hylli manna aft-
ur, þegar opnað var fyrir honum etftir
grunsamlega langa útivist. Hann mal-
aði í sífellu og snéri sér við í hverju
þrepi í stiganum til að lóta mann
strjúka sig og fullvissa sig um fyrir-
gefnmgu. Hann kunni að syndga upp
á náðina. En þegar upp var komið og
*-i<. 9
Samúel hafði etið og drukkið, þá var
auðmýktin rokin út í veður og vind og
hann hafði alla sína hentisemi, sleikti
sig gaumgætfilega, því að Saimúel var
köttþrifinn, og féill svo í væran svefn
á velvöldum stað.
»3 orglegri voru örlög Bjúsa litla.
Hann var líka orðinn gjafvaxta, og
kveneðlið sagði til sín. En honum voru
allar dyr lokaðar. Hann rölti í eirðar-
leysi út og inn og atftur og fram um
stofurnar. Harrn var köttur eins og
aðrir kettir og þó var hann enginn kött-
ur. Hann var hjálparvana blindingi,
sem enginn gat hleypt út fyrir dyr. Og
til hvers hetfði verið að bera hann út?
Þegar hann kom út á möl eða gras, þá
stéð hann í sömu sporum og gat sig
ekki hraert. Hann titraði, horfði niður
fyrir sig og var hræddur við heiminn
og skildi ekki, af hverju hann var rií-
i.nn burt úr sínum heimi, borðstólunum,
sófanum, eldhúsinu, öllu seim hann
þekkti. Þar sem hann var borinn ©g
barnfæddur. Að vísu hafði hann alltaf
þráð tilbreytingu, en ekki að vera sett-
ur út á mölina. Hann vildi aftur inn.
Eyða æfi sinni innan fjögra veggja,
enda þótt hann þráði ekkert heitar en
lífið fyrir utan þá.
Þegar æfintýri Samúels hatfði boirið
tilæt.laðan árangur, átti Bjúsi litli ekki
sjö dagana sæla. Þá var höllast fyrir
hann að hrökklast úr vegi fyrir mömimu
sinni, þegar hún var á næstu grösum,
jafnvel þótt það kostaði hann að reka
sig á skáphorn eða dyrastaf. En katta-
3ög eru líka lög og undir þau varð
Bjú'i litli að gangast. Að því leyti er
heimur kattanna lítið frábrugðinn heimi
marnanna. En hvernig sem samlyndið
annars var, þá voru haldin grið, meðan
á saméiginlegu borðhaldi mæðgnanna
stóð.
Það var segin saga, að þegar Samúel
vænti sín, þá var ekki sjálfbyrgings-
skapurinn. Þá var eins og eitthvað væri
áþekkt með köttunum og mönnunum.
Hún hljóp á milli húsmóðurinnar og
kassans, sem tilraiddur var handa henni
í tilefni af fjölguninni á heimilinu, og
mjálmaði með bænarhreim í röddinni
og var ekki í rónni, fyrr en húsmóðir
hennar settist hjá henni og strauk
henni eða hélt í aðra loppuna.
S ammi gat aldrei fætt lifandi
kettlinga, eftir að hún hafði fætt af
sér frumburð sinn, því að hún kom satt
að segja unglingur til okkar af götunni.
En framan af kom Bjúsi litli lengi í
stað kettlinganna og þótti nýnæmi í að
bragða aftur móðurmjólk. Og þá voru
allar erjur gleymdar.
Þessi samhjálp stóð þó ekki nema ár-
Framhald á bls. 12
Vangavelta
erfðafræðings
Eftir Sturlu Fribriksson
Þú frymishnoð í söltu sjávardjúpi,
sálarlaus festi kjarnasýruefna,
sem lífrænn krystall vafinn hvatahjúpi,
hvort er þér takmark sett og mótuð stefna?
Með sólarljóssins afl að orkugjafa
endistu til að skipta þór og bifa
og dreifast milli allra heimsins hafa,
en hver er titgangur þinn með að lifa?
Þín stundardvöl mun loksins enda í ellL
en afkomendur lífsbaráttu heyja.
í kaldri veröld hæfur heldur velli,
en hinii bíða lægri hlut og deyja.
Sve brey tist erfð og undravera slcapast,
ættmeiður rís, seon hæfari er talinn.
En hefur þá, veröld, ekki einmitt tapazt
eiginleiki þess, sem féll í vaiinn?
Eftir Svein Bergsveinsson
iö. tlbl. 1964
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 3